در فرهنگ واژه ها
انسان = مردم - واحد و جمع و مذکر و مؤنث در وی یکسان است (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) - آدمی (غیاث اللغات) (آنندراج) - حیوانات ناطق (ازتعریفات جرجانی) - در اصل انس بود الف و نون مزیدتان بدان ملحق شده و این مأخوذ است از انس بالضم که به معنی الفت گرفتن و ظاهر شدن است و بعضی گفته اند که مأخوذ از نسیان است (غیاث اللغات) (آنندراج) - بشر - آدمیزاد - آدمیزاده - آدم زاده - انس - اناس - ناس - خلق (یادداشت مؤلف) - موجود سخنگوی میرنده (جامع الحکمتین از فرهنگ علوم عقلی) - انا خلقنا الانسان من نطفة امشاج/ بیافریدیم ما این مردم را از نطفه ای آمیخته (قرآن):
تارنمای لغت نامه دهخدا/ واژه نامه‌ی پارسی ویکی
انسان = آدمی - مردم - بشر - اناس و آناس:
فرهنگ فارسی معین
انسان = (زیست‌شناسی) جانداری از پستانداران با ده انگشت کارساز، که روی دو پا راه می‌رود و به سبب داشتن مغز پیشرفته قادر به تکلم و تفکر است - شخص؛ فرد - (صفت) خوب و پایبند به اصول اخلاقی - هفتاد و ششمین سورۀ قرآن کریم، مدنی، دارای ۳۱ آیه - انسان نِئاندِرتال: انسان اولیه متعلق به ۴۰ هزار سال قبل که در غارهای آسیای مرکزی و اروپا زندگی می‌کرد و جمجمة آن نخستین بار در سال ۱۸۶۵ میلادی در درۀ نئاندرتال (در آلمان، نزدیک دوسلدورف) به‌دست آمد: فرهنگ
لغت عمید
انسان = بشر - آدمی - اناسی و آناس: واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
*
در طبقه بندی علمی
بر اساس طبقه بندی "کارل فون لینه" گیاه شناس و پزشک سوئدی (پایه‌گذار نظام امروزیِ طبقه بندی گیاهان و جانوران) طبقه بندی علمی انسان این چنین است:
گروه (فرمانرو): جانوران/ شاخه: طنابداران/ رده: پستانداران/ راسته: نخستی سانان/ تیره: انسانیان/ گونه: انسان
باید یادآور شد که راسته ی نخستی سانان یا "نخستی ها" به خاطر ساختار های اجتماعی پیچیده و هوششان شناخته شده هستند. چنین چیزی به آن ها امکان می دهد تا تجربه به دست بیاورند و آن را به نسل پس از خود منتقل کنند. همه آنها دوره ای طولانی از نگهداری از فرزند دارند که در طی آن مادر تجربه‌های خود را به فرزندان خود آموزش می‌دهد. انتقال نسل به نسل آموخته‌ها و تجربه‌ها باعث پدید آمدن فرهنگ شده است؛ چیزی که در بعضی اعضای این گروه همچون انسان‌ها بیشتر دیده می‌شود: منابع گوناگون و بسیاری از تارنماها
*
شجره نامه ي انسان
بحث درباره اصل و نسب انسان هميشه مردم را مشغول داشته و مشغول مي‌دارد. جاي انسان در طبيعت مدت‌ها است تعيين شده است. انسان از شاخه پستانداراني است كه در آن اسب، سگ، گاو، خوك، و گوسفند و ... هم قرار دارند.براي اين است كه به طور واضح ساختمان بدن و كار اندام‌هاي مختلف انسان مانند ساير پستانداران است. اما در رده پستانداران، انسان با ميمون‌هايي مانند ژيبون، اوران‌گ‌اوتان، گوريل شمپانزه مشابهت بيشتري دارد. فرق بزرگي بين انسان با ديگر پستانداران وجود دارد. در انسان و شامپانزه نيم‌كره هاي مخ خيلي شباهت ظاهري به هم دارند اما از نظر وزن، بين مغز انسان و شمپانزه اختلاف وجود دارد. وزن مغز در يك شخص ۱۴ كيلوگرمي ۴۰۰ گرم است؛ اما وزن مغز يك شمپانزه ۱۵ كيلوگرمي تقريبا" ۱۰۰ گرم است. شيارهاي مخ در انسان فراوان و عميق است اما در شمپانزه شيارهاي مخ كمتر است و چندان عميق نيست... :
منصور شعبانی
کشف عضو جدید از شجره‌نامه انسان در غارهای آفریقای جنوبی: یک گروه تحقیقاتی در کمال ناباوری در یکی از غارهای آفریقای جنوبی گنجینه ای از استخوان ها پیدا کرده‌اند که می تواند رازهای جدیدی درباره انسان به وسیله آنها کشف شود. این اسکلت ها در منطقه‌ای نزدیک به ژوهانسبورگ کشف شده و متعلق به حداقل ۱۵ نفر است. به گفته ی دانشمندان بر اساس ساختار اسکلت‌ها این نوع از جنس انسان دارای دست ها و پاهایی مانند انسان راست قامت بوده اما شانه ها و جمجمه آنها متفاوت است. دست های این اسکلت ها به عنوان نمونه شبیه انسان های کنونی است اما انگشت ها انحنای خاصی دارند که بیشتر شبیه شامپانزه ها به حساب می آید. به گفته ی دانشمندان این اسکلت‌ها شبیه به هیچکدام از تصوراتی که تاکنون از انسان اولیه وجود داشته نیست... پنجشنبه ۱۹ شهریور ۱۳۹۴ :
تارنمای خبرآنلاین
*
انسان در آيين ها و باورها
انسان‌شناسي، پس از خداشناسي محوري ترين مسئله نزد اديان است زيرا مبناي آفرينش جهان و فرستادن پيامبران، براي انسان و هدايت او بوده است. اديان بر اساس بينش خود نسبت به انسان، مراتب تکامل معنوي او را در نيل به سعادت نهايي ترسيم مي‌کنند و خودشناسي را نخستين گام در پيمايش اين مسير مي‌دانند.
انسان در آيين زرتشت: بر اساس برخي بندهاي اوستا، به ويژه آنچه در گات ها آمده است، در بينش زرتشت، انسان موجودي دوبعدي است و در وجودش، دو بعد روان (اورون) و تن (تنو) از يكديگر قابل شناسايي و تميز مي باشند. ازجمله گاهان ۳۱ بند ۱۱ و گاهان ۵۵ بند ۱ به اين امر اشاره دارند. در اين بندها، بُعد مادي و معنوي وجود انسان از يكديگر متمايز شده اند. اورون يا روان، همان بعد معنوي و فناناپذير وجود انسان مي باشد كه در گاهان، از آن فراوان سخن به ميان آمده است. واژة اوستايي اورون، علاوه بر آنكه بر بعد غيرمادي وجود انسان دلالت دارد، يكي از نيروهاي مينوي پنج گانة وجود انسان نيز است. اين بعد معنوي در آيين زرتشت، داراي پنج نيروي نهادي و باطني است كه به ترتيب عبارتند از: جان (نيروي هستي، جنبش و حركت غريزي زندگي) - وجدان (نيرويي كه اهورامزدا در وجود بشر به وديعه نهاده تا همواره او را از نيكي و بدي عملش آگاه سازد) - نيروي ادراك و فهم (كه وظيفة آن ادارة خرد، هوش، حافظه و قدرت تميز مي باشد) - اورون يا روان (نيرويي كه مسئوليت اعمال انسان را بر اساس آنچه او گزينش مي كند، برعهده دارد) - فره وشي يا فروهر (نيروي اهورايي است كه موظف است روان انسان را از گرايش به بدي ها بازدارد و او را به نيكي رهنمون كند و از اين راه، موجب كمال معنوي او و پيوندش با اهورامزدا گردد):
شيدا رياضي هروي و بابک شمشيري
انسان در یهودیت: سِفِر پیدایش (سِفر در عبری به معنی کتاب بزرگ) نخستین بخش از کتاب مقدس عبری مشتمل بر پنجاه فصل و نخستین کتاب از «اسفار پنجگانه» یا تورات است. در این کتاب روایت آفرینش عالم هستی توسط خداوند و برخی از معروفترین داستان‌های عهد عتیق، همچون آدم و حوا، هابیل و قابیل، کشتی نوح، برج بابل، یوسف و شه‌پدران گفته شده است. در پیدایش آمده‌است که چگونه خدا گیتی را از هیچ می‌آفریند هرچند دیدگاهی که خدا گیتی را از هیچ آفرید، امروزه از اصول مرکزی در هر سه دینِ یهودیت، مسیحیت و اسلام است اما در کتاب پیدایش و نه در تمام کتاب مقدس عبری به طور مستقیم به موضوعِ آفرینش از هیچ اشاره‌ای نشده است. در این کتاب همچنین روایت می‌شود که خدا چگونه انسان را می‌آفریند و او را در محیطی کامل و زیبا قرار می‌دهد، چگونه «گناه» وارد جهان می‌شود و سرانجام چگونه خدا برای نجات انسانِی که از نظر خدا گناهکار است چاره‌ای می‌اندیشد:
بخش های انگلیسی و فارسی تارنمای ویکی پدیا
انسان در مسيحيت: در مسيحيت انسان آميزه‌اي از روح و جسم مي‌باشد و از خلقتي مادي و الهي بهره‌مند است. هر چند، گاه سخن از سه ساحتي بودن وجود اوست يعني روح، نفس و جسم؛ لكن اغلب مسيحيان روح و نفس را يك چيز مي‌دانند.در دين مسيحي روح انسان جنبه الهي را داراست... :
اكرم اماني
انسان در اسلام: سوره ی انسان در مدینه نازل شده و دارای ۳۱ آیه است. برای این سوره نام های متعددی است که مشهورترین آنها سوره ی «انسان» و سوره ی «دهر» و سوره ی «هل اتی» است که هرکدام از آنها از یکی از کلمات اوائل سوره گرفته شده است. دراین سوره از پنج موضوع سخن به میان می‌آید: آفرینش انسان و خلقت او از نطفه و سپس هدایت و آزادی اراده او - سخن از پاداش ابرار و نیکان است که شان نزول خاصی درمورد اهل بیت دارد - دلائل استحقاق این پاداش ها - اهمیت قرآن، و طریق اجرای احکام آن - حاکمیت مشیت الهی (در عین مختار بودن انسان):
بخش های انگلیسی و فارسی تارنمای ویکی پدیا
*
در کتاب ها و نوشتارها
کتاب "انسان در جستجوی معنا": اثر ویکتور فرانکل، روان‌پزشک، عصب‌شناس و پدیدآورندهٔ لوگوتراپی است که در سال ۱۹۴۶ منتشر شد. این کتاب در بر دارندهٔ خاطرات فرانکل از وضعیت خود و سایر قربانیان اردوگاه‌های کار اجباری آلمان در خلال جنگ دوم جهانی است. فرانکل در این کتاب به عنوان یک (روان‌شناسی اگزیستانسیالیتی) روان‌شناس اگزیستانسیالیت به اهمیت جستجوی معنا برای زندگی، در سخت‌ترین شرایط زندگی می‌پردازد و ضمن روایت خاطراتش از اردوگاه‌های کار اجباری، تلاش می‌کند که نگرش جدیدش را در روان‌شناسی (لوگوتراپی) تبیین کند. بیش از ۹ میلیون نسخه از این کتاب تأثیرگذار تا زمان مرگ ویکتور فرانکل در سال ۱۹۹۷ در آمریکا فروخته شد، به ۲۴ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شد و ۷۳ بار تجدید چاپ شد. این کتاب با ترجمه مشترک دکتر نهضت صالحيان (فرنودي مهر) و مهین میلانی توسط انتشارات درسا چاپ شده است: بخش های انگلیسی و فارسی
تارنمای ویکی پدیا
کتاب "پیدایش انسان و عقاید داروین" - مترجم عزیز محسنی: منابع گوناگون و بسیاری از تارنماها
انسان: مدارک به‌دست آمده از "دی‌ان‌ای" انسان نشان می‌دهد که پیدایش انسان حدود ۲۰۰٫۰۰۰ سال پیش از آفریقا سرچشمه گرفته است، در حدود ۵۰۰۰۰ سال پیش تغییرات زیادی در رفتار او پدید آمد و در همان زمان آغاز به مهاجرت کرد. انسان حامل "دی ان ای" انسان دنیسووا، انسان نئاندرتال و گونه ای دیگر که هنوز شناسایی نشده می باشد. افرادی که دارای تبار غیرآفریقایی هستند بین ۲ تا ۴ درصد "دی ان ای" نئاندرتال ها را دارا هستند، ۳ تا ۴ درصد "دی ان ای"
بومیان ملانزی متعلق به انسان دنیسووا است و "دی ان ای" گروهی از شکارچی های آفریقایی متعلق به گونه ای است که هنوز شناسایی نشده است. این انسان‌ها هوش بالا، توان تجزیه و تحلیل، زبان سخن گفتن، درون‌گرایی و احساسات داشتند. این استعدادها همراه با یک بدنِ راست قامت با توانایی راه رفتن و بازوان آزاد برای گرفتن اشیاء، انسان‌ها را به رفتن سفرهای طولانی (مانند مهاجرت) و استفاده از ابزارها توانا ساخت... جمعیت انسان‌ها در زمین در ۲۰۱۱ میلادی به ۷ میلیارد نفر رسید و هم‌اکنون نیز در حال افزایش است. انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند و نمی‌توانند تنها زندگی کنند. انسان ها به هم نیاز دارند و در کارها به یکدیگر کمک می‌کنند:
بخش های انگلیسی و فارسی تارنمای ویکی پدیا
صفات انسان کامل: مفهوم انسان كامل، از جمله مفاهیمی است كه همواره مورد توجه بشر و محل بحث و چالش های فراوان بوده است... شرح صفات انسان کامل در کتاب نهج البلاغه از این قرار است: كسى كه متواضع و دور از غرور باشد - كسى كه كسب و كار او پاك و حلال باشد - كسى كه باطن او پاك و صالح است - كسى كه اخلاق او نیكوست - کسى که اموال اضافى خود را در راه خدا انفاق مى کند - کسى که سخنان زاید زبانش را نگه مى دارد - کسى که آزار او به مردم نمى رسد:
مهران صادقیان
مفهوم انسان كامل: لفظ «انسان كامل» شايد اولين بار در اواخر قرن ششم توسط محي الدين ابن عربي بكار برده شده باشد، اما پيش از او، معنا و مفهوم اين لفظ مورد توجه و استعمال بوده است. مثلاً ابن سينا معتقد است كه كمال انسان آن است كه در قوه عقل نظري به عقل مستفاد و در عقل علمي به عدالت رسد و در اين صورت نهايت شرف عالم ماده كه انسان مستكمل به اين دو مرتبه است پديد آمده است. ابن سينا لفظ انسان كامل را استعمال نكرده ولي مي گويد: همه چيز براي انساني كه به نهايت شرف رسيده باشد و اين همان انسان كامل است...:
تارنمای پرسمان دانشجویی اخلاق و عرفان
انسان کامل/ نوشتاری به زبان انگلیسی:
تارنمای دانشنامه ی ایرانیکا
ارزش ذاتیِ انسان: این ایده که انسانیت ارزش ذاتی دارد مبنای بسیاری از نگرش‌های اخلاقی و حقوقی در دوران معاصر است. تصور بر این است که چون انسانیت ارزش ذاتی دارد، همه‌ی انسان‌ها شایسته‌ی احترام اخلاقی‌اند. مهم‌تر از همه، آنچه به نام «حقوق بشر» مطرح است سخت به این ایده وابستگی دارد. از نخستین کسانی که این ایده را به‌طور جدی در یک نظام فلسفی وارد کرد فیلسوف آلمانی "امانوئل کانت" است. مفسران کانت در پاسخ به این پرسش که چه ویژگی‌یی به انسانیت ارزش ذاتی اعطا می‌کند اختلاف‌نظر دارند. نویسنده در این نوشتار ارزش ذاتیِ انسان را برخاسته از تعهد اخلاقی یا همان «خواست نیک» می‌داند... (نویسنده: ریچارد دین / مترجم: ر. رمضانی) ; تارنمای
رادیو زمانه
انسان شگفت انگیز ترین خلقت خداونداست . همه اجزای عالم و جهان هستی بطور مستقیم و غیر مستقیم در اختیار و خدمت اوست تا در میان آنهمه اتفاقات بیشمار که هر روز و هر لحظه در سرتا سر گیتی در حال وقوع هستند مانند هزاران سال پیش و در امتداد نسل نیاکان خود بازهم به دنیا می اید ...گریه می کند ...زندگی می کند ...می خندد و...می میرد و بازهم نسلی جدید و پس از آن نسلی جدید تر ... . برای سهم بیشتر می جنگد خون می ریزد و آواره می کند و هرآنچه که به دست می آورد ذخیره می کند و در اخر یا جان خود را برسر ان از دست می دهد و یا به فعل و قانون طبیعت به دست نسل بعد سپرده می شود ....متمدن می شود رشد می کند فرهنگ می آموزد و کره خاکی برایش تنگ می شود . چشم به دنیای بالای سر خود می دوزد و در خیالش هجرتی دیگر را پرورش می دهد .فکر می کند اختراع می کند سرگرم کارو زندگی و سیاست می شود و ...از خود غافل می شود .یادش می رود که عمرش محدود است و از یاد می برد که کمی هم به خود برگردد . زندگی را بفهمد و برای خود و عزیزانش زندگی کند نه آنگونه که مانند چندین نسل قبل از خود زندگی را از هم تقلید می کردند . تکرار و تکرار .... تا بی سرانجام:
سجاد قنبری عدیوی
*
در گفتاوردها
"سال‌هاست هر آنچه که به موجب انسان، زن، مادر، همسر و شهروند بودنم محق آن بودم، ظالمانه از من گرفته شده است. اما هنوز نتوانسته‌اند عشق و آرمانم را از دل و جان برگیرند و همین برای بودنم کافی است":
نرگس محمدی، نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر ایران
"در یک همچین دنیایی، در جنگل مولای تخصّص های شغلی و حرفه ای، آدم باید از کار روزانه که خلاص می شود، برگردد به زندگی فردی و خانوادگیش، و از قالب ماشینی کارخانۀ تمدّن در بیاید و «انسان» بشود. یعنی فکر بکند، تفریح بکند، آواز بخواند، ساز بزند، برقصد، بگردد، تماشا بکند، کتاب بخواند، و خلاصه با مشغول کردن خودش با چیزهایی که او را از حیوانیت، به آدمیت، و از آدمیت به انسانیت، رسانده است، به زندگی فردیش معنایی دلپذیر و خرد پسند بدهد":
علیزاده طوسی
*
در برخی از اصطلاحات و ضرب المثل های فارسی
انسان به آرزو زنده است - انسان به امید زنده است - انسان به خوراک زنده است - انسان جایزالخطاست - انسان فاعل مختار است:
امثال و حکم دهخدا
اصطلاح انسان نما = موجوداتی که به ظاهر فیزیکی شبیه انسان هستند ولی از اخلاق و صفات انسانی برخوردار نمی باشند:
فرهنگ اصطلاحات عامیانه
*
در زنجیری از سروده ها
دی شیخ با چراغ همی گشت گرد شهر/ کز دیو و دد ملولم و
انسانم آرزوست
گفتند یافت می نشود گشه ایم ما/ گفت آنکه یافت می‌نشود آنم آرزوست...:
مولوی
*
گر چه بر واعظ شهر این سخن آسان نشود/ تا ریا ورزد و سالوس، مسلمان نشود
رندی آموز و کرم کن که نه چندان هنر است/ حیوانی که ننوشد می، و
انسان نشود
گوهر پاک بباید که شود قابل فیض/ ور نه هر سنگ و گلی، لؤلؤ و مرجان نشود...
ذره را تا نبود همت عالی حافظ/ طالب_ چشمه ی خورشید_ درخشان نشود:
حافظ
*
بر تارک_ جبین_ خوش_ آن سرای سیب/ در آن بنا که خشم و غضب بوده بی نصیب
آنجا که اتحاد_ ملل آرزو کنند/ جایی که احترام_ ملل بوده بی رقیب
آنجا که جنگ و صلح_مردم دنیا دهد نظام/ وآنجا که بر حقوق ملل بوده عزتی
آنجا که بر کرانه ی اطلس نشسته است/ آنجا که غنچه بهر_ رهایی شکفته است
یکجا نشان ز شاعر_ ایران گرفته است/ سعدی بر آن بنا، سخنی نغز سفته است :
باشد خطا که به "
انسان" شوی تو نام
گر فارغ از مصائب_ آحاد_ ملتی:
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
در زنجیری از ویدیو های آموزشی و فیلم های سینمایی
انسان چگونە بە وجود آمد -
پیدایش انسان در رحم مادر/ آیات قرآن در پیدایش انسان -
مستند اثبات نظریه ی تکامل داروین - پنج فیلم به یاد ماندنی درباره ی حافظه و ذهن انسان > «درخشش ابدی یک ذهن پاک» / میشل گوندری / ٢٠٠٤ - «یادگاری» / کریستوفر نولان / ٢٠٠٠ - «طلسم شده» / آلفرد هیچکاک / ١٩٤٥ - «چشمانت را باز کن» / آلخاندرو آمه‌نابار / ١٩٩٧ - «هیروشیما، عشق من» / آلن رنه / ١٩٥٩:
روزنامه ی شرق
.svg/2000px-California_economic_regions_map_(labeled_and_colored).svg.png)
