ماجرای زندگی او :
دكتر سيف الله وحيدنيا، در سال ١٣٠۵ در دستگرد اصفهان چشم به جهان گشود. زندگي او ، به روايت خودش داراي سه بخش اصلي است : دوران كودكي و تحصيلات - زندگي اداري، مطبوعاتي و فرهنگي - زندگي سياسي و اجتماعي.
پدرش عباس وحیددستگردی از مالکین به نام دستگرد بود و امتیاز روزنامه ی "دیهیم هفتگی" را داشت که با سردبیری سیف الله وحیدنیا منتشر می شد. امتیاز این روزنامه درسال ۱۳۳۲ صادر شده بود. این روزنامه با مسافرت سیف الله وحیدنیا به تهران و سپس عزیمت وی به اروپا خود بخود تعطیل شد. عمويش، حسن وحيد دستگردي شاعري توانا و نويسنده بود. حسن وحيد دستگردي، مجلة ارمغان را از سال ١٢٩٨ در تهران منتشر مي كرد. انتشار اين مجله، ۵٧ سال ادامه داشت.
وحيدنيا، تحصيلات ابتدائي را در دستگرد و جلفاي اصفهان و تحصيلات متوسطه را در دبيرستان صارميه، در رشتة ادبي گذراند. او، سرودن شعر را با تخلص «بچه دهاتي»، از دوران دبيرستان آغاز كرد. تحصيلات عاليه خود را، در دانشكدة ی حقوق تهران و در رشتة حقوق سپري نمود. و ی براي ادامة تحصيل، در سال ١٣٣٧ به فرانسه رفت و دورة عالي بيمه و دكتراي تجارت را گذراند. در پاريس در ضمن تحصيل، به فعاليت هاي اجتماعي و مطبوعاتي نيز مشغول بود. پس از بازگشت ، در بيمة ی ايران مشغول به كار گردید. در سال ١٣٤٠ به سمت رياست بيمه ی ايران در اصفهان منصوب شد. در سال ۱۳۴۵ عضو شورای عالی بیمه و کارشناس رسمی دادگستری بیمه شد و بعد از دو سال ریاست شورای عالی بیمه را به عهده گرفت. يكي از فعاليت هاي اداري وي دراين سمت، سرپرستي احداث "هتل عباسي" در اصفهان بود.
دكتر سيف الله وحيدنيا در دوران نمایندگی مجلس
در انتخابات دورة بيست و يكم مجلس شوراي ملي، به عنوان نمايندة ی مردم لنجان انتخاب شد و از همان ابتدا به عضويت "شوراي عالي كتابخانة ی مجلس" درآمد كه محل تقويم نسخه هاي خطي بود. او، در تمام سه دورة ی نمايندگي اش درمجلس، عضو همين شورا بود. با کوشش نامبرده ، طرح بیمه شخص ثالث در مجلس به تصویب رسید.
دكتر وحيدنيا، در سال ١٣٤٢ كار انتشار "مجلة ی ماهانه وحيد" را آغاز كرد. همچنين از سال ١٣٤٨ علاوه بر وحيد ماهانه، مجلة ی وحيد هفتگي را نيز منتشر مي كرد. در سال ١٣۵٠ با حفظ امتياز و چاپ مجلة ی وحيد، "نشرية ی خاطرات وحيد" را نيز منتشر مي ساخت. انتشار وحيد ماهانه ، تا سال ١٣۵٨ و انتشار خاطرات وحيد، تا سال ١٣٦٨ ادامه داشت.
دكتر سيف الله وحيدنيا، چهره اي ادبي و مطبوعاتي بود و در طول حيات خود، دست به فعاليت هاي فرهنگي مؤثري زد كه از آن ميان است انتشار كتاب دو جلدي كاروانسراهاي ايران تأليف مهندس سيروس، خاطرات سردار فاخر حكمت، ديوان وحيد دستگردي، سفرنامة ی بلوچستان علاءالملك، خاطرات و سفرنامة ی ظهيرالدوله. وي، يكي از مؤثرترين افراد در جنبش خاطره نويسي در ايران است زيرا به واسطة ی انتشار "نشرية ی خاطرات وحيد" ، بسياري از رجال و دست اندرکاران را ، به نگارش خاطرات خود تشويق كرد و آن خاطرات را در نشرية ی وحيد به چاپ رساند. سازمان اسناد و كتابخانة ملي ايران، مصاحبة مفصلي با او در سال هاي ١٣٧۵ و ١٣٨٤ طي يازده جلسه، انجام داد. در سال ١٣٩٠ به مناسبت روز اسناد ملی برای بزرگداشت یاد این چهره ی فرهنگی معاصر ایران ، نمایشگاهی از آثار او برگزار شد و به زنده یاد دکتر سيف الله وحیدنیا لقب "پدر خاطره نگاری ایران" داده شد
همسر و فرزندان او:
همسر دکتر وحیدنیا ، منیژه خرازی دختر محمدرضا خرازی است. بنا بر نوشته ی ماهرخ وحیدنیا فرزند گرامی و هنرمند دکتر وحیدنیا : "محمدرضا خرازی پدربزرگم فرزند عبدالحسین خان از رجال خیر و نیکونام بود . او دو دوره نماینده مجلس شورایملی و عضویت مجلس موسسان و سمت کارپردازی را به عهده داشت وی از تجار به نام و نایب رئیس اتاق بازرگانی و بنیانگذار شرکت ایران تکنو نیز بود همچنین در زمان وزارت گلشائیان نیابت انجمن شهر را بعهده داشت".
از دکتر وحیدنیا ، چهار فرزند (سه دختر و یک پسر) به یادگار مانده است. نام دختران او ، مهشید ومرجان و ماهرخ و نام پسر او مسیح است. ماهرخ وحیدنیا در تهران متولد شده است. تحصیلات ابتدايی را در مدرسه ایران و سویس و تحصیلات بالاتر را در هنرستان بهزاد به پایان برده و از این هنرستان با درجه ممتاز دیپلم فراغت از تحصیل در رشته گرافیک دریافت داشته است. آثار ماهرخ وحیدنیا در کتاب‌های شاهنامه، حافظ، داستان سیاوش، صائب، وحیددستگردی، مرگ ستارگان، در زیر تیغ، نورتون آنتولوژی چاپ شده است و مقاله‌هايی در زمینه تذهیب و مینیاتور در مجله کلک و دیگر جراید از وی منتشر گردیده است (برای آگاهی بیشتر ، نگاه کنید به تارنمای ماهرخ وحیدنیا).
آثار او:
بنا بر گزارش تارنمای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی آثار متعددی از دكتر سيف الله وحيدنيا باقی مانده است که از آن جمله می توان به آثار زیر اشاره کرد:
١ - تاریخ عباسی، یا روزنامه ملاجلال: مشتمل بر وقایع دربار شاه عباس صفوی، تألیف جلال الدین محمد منجم یزدی، به کوشش وحیدنیا، ١٣٦٦، تهران. این کتاب تاریخ صفویان را در سالهای ٩٠٧ تا ١١٤٨ قمری به صورت سال شمار بررسی می کند و اوضاع دربار و درباریان ایران را بیان می دارد.
٢ - خاطرات سردار فاخر حکمت، به کوشش وحیدنیا، ١٣٧٩، تهران. در این کتاب ، دكتر سيف الله وحيدنيا خاطرات سردار فاخر حکمت (از رجال عصر پهلوی) را گرد آورده است.
٣ - خاطرات و اسناد، تهیه و تنظیم وحیدنیا، ١٣٦٤، تهران. این کتاب مصور و مشتمل بر نوشته ها، خاطرات مستند تاریخی، اسناد، مدارک و عکسهای معتبر مربوط به تاریخ ایران در دو قرن ١٣ و ١٤ قمری است.
٤ - خاطرات و اسناد، مجموعه ای از خاطرات خاطره نویسان نخبه و عکسها و اسناد معتبر و منحصر، به کوشش وحیدنیا، ١٣٦٧، تهران.
۵ - خاطرات وحید، شامل گوشه هایی از تاریخ معاصر ایران، ١٣٦٣، تهران.
٦ - در زیر تیغ، نوشته ی وحیدنیا، ١٣٧٨، تهران.
٧ - دیوان حسن وحید دستگردی، ١٣٧٦، تهران. در این کتاب ، دكتر سيف الله وحيدنيا اشعار عموی خود حسن وحید دستگردی را گرد آوری و تصحیح کرده است.
٨ - زندگی نامه مستوفی الممالک، مولف حمید نیری و وحیدنیا، ١٣٦٩، تهران. این کتاب ، زندگی حسن مستوفی الممالک از مردان سیاسی عصر قاجار را بررسی می کند.
٩ - سفرنامه ی بلوچستان علاءالملک، به کوشش وحیدنیا، ١٣٦٤، تهران. این سفرنامه نوشته ی محمود بن علی مشهور به علاءالملک است که در سالهای ١٢۵٨ تا ١٣٤٤ قمری می زیسته است.
١٠ - قرارها و قراردادهای دوران قاجاریه، به اهتمام وحیدنیا، ١٣٦٢، تهران. این کتاب ، بخشی از روابط خارجی ایران را در طول حکومت قاجار روشن می کند.
١١ - کارنامه ی لنجان، مختصری از تاریخ و اوضاع اجتماعی و اقتصادی شهرستان لنجان، نوشته ی وحیدنیا و محمدابراهیم نیکپور، ١٣۵٣، تهران.
١٢ - نظری تازه به عرفان و تصوف، نوشته ی عبدالله آزاده، تنظیم وحیدنیا، ١٣٦۵، تهران.
١٣ - یادداشتها و خاطرات سردار ظفر بختیاری، به کوشش وحیدنیا، ١٣٦٢، تهران. این کتاب ، مشتمل بر خاطرات و اسنادی از خسرو فرزند حسینقلی بختیاری مشهور به سردار ظفر است که از نقش آفرینان دوره قاجار بوده است.
١٤ - انتشار "مجلة ی ماهانه وحيد" ،"مجلة ی وحيد هفتگي" و "نشرية ی خاطرات وحيد".
١۵ - دیگر کتاب های دکتر وحیدنیا ، "مرگ ستارگان" و "اسامی و القاب عجیب و غریب" است. مجموعه ی مقالات دکتر وحیدنیا در مورد "ناموران اصفهان" هم در دست چاپ و انتشار بود که متاسفانه اجل فرصت نداد و ناتمام ماند.
نوشتارهایی در باره ی او:
١ - سیمین ملک میر بهار، در فرهنگ نامه ی رجال سده اخیر می نویسد : "سیف الله وحیدنیا در ۱۳۰۵ش در اصغهان به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات متوسطه، به فرانسه رفت و در رشته حقوق تجارت و بیمه ادامه تحصیل داد. در بازگشت به تهران، دیپلم عالی جرم شناسی و روزنامه نگاری از دانشگاه تهران گرفت و سپس به کارهای مطبوعاتی پرداخت. از ۱۳۴۲ش، مجله وحید را منتشر کرد. وی در کنار کارهای مطبوعاتی، به خدمات اداری نیز اشتغال داشت و در استخدام بیمه ایران بود. وی در دانشگاه تهران نیز تدریس می کرد و مدتی هم رییس انجمن مطبوعات نوین ایران بود. در دوره های ۲۱، ۲۲ و ۲۳ مجلس شورای ملی از حوزه لنجان به نمایندگی برگزیده شد".
٢ - کورش نوروزمرادی مدیر اجرایی فصلنامه پیام بهارستان می نویسد : "چهارشنبه ی نهم دی‌ماه هشتاد و هشت دکتر سیف‌الله وحیدنیا دار فانی را وداع گفت. او که بیش از نیم قرن از عمر هشتاد و سه ساله‌اش را وقف فرهنگ و ادب و تاریخ و متون قدیمی کرده بود، به هنگام پالایش خون به طور ناگهانی با دنیا وداع گفت. وحیدنیا که در اصفهان زاده شد یکی از چند شخصیت مهم و برجسته خانواده وحید دستگردی است... عموی دکتر سیف‌الله وحیدنیا حسن وحید دستگردی بیشترین تأثیر را در کشاندن او به عرصة روزنامه‌نگاری و مجله‌نویسی داشت.حسن وحید دستگردی که پایه‌گذار مجله ی وزین و با سابقه ارمغان بود، سال‌ها پیش از آن سردبیر تعدادی از نشریات اصفهان از جمله روزنامه ی مفتش ایران (١٢٨٨ خ)، زاینده رود (١٢٨٧ خ)، درفش کاویان و نویسنده چند نشریه ی دیگر بود. همو بود که با آثارش در دکتر وحیدنیا برای تأسیس مجلات وحید و خاطرات وحید انگیزه ایجاد کرد. دکتر وحیدنیا پیش از آنکه یک روزنامه‌نگار باشد نسخه‌شناس و سند گزین خوبی بود. تاریخ را به صورت کلاسیک نخوانده بود اما مطالب تاریخی نابی را در مجلات وحید، و خاطرات وحید و آثار کتاب‌های خود بر جای گذاشت. او همانطوری که در نمره ی چهارم فصلنامه پیام بهارستان اشاره می‌کند تحصیلات متوسطه را در مدرسه صارمیه اصفهان سپری می‌کند و به جز مرحوم وحید دستگردی از دو استاد خود در همین مدرسه نیز تأثیر می‌گیرد. یکی از آنها دو استاد مرحوم محمد صدر هاشمی صاحب اثر ماندگار تاریخ جراید و مجلات ایران و دیگری اسدالله ایزدگشسب مدیر روزنامه عنقا است. وحیدنیا در سالهای جوانی و پیش از راه یافتن به دانشکده حقوق دانشگاه تهران با روزنامه های چهلستون، اصفهان، ستاره اصفهان، زاینده رود، کیوان و عرفان همکاری داشت. او در مقطع فوق لیسانس علاوه بر رشته حقوق، روزنامه‌نگاری و علوم اداری، خواند. دکترای بازرگانی را از پاریس گرفت و این فرصت خوبی برای او بود تا با آثار ایرانی در کتابخانه ملی فرانسه آشنا شود و پس از فارغ‌التحصیلی و بازگشت به ایران نیز دست از آن کتابخانه برنداشت. اما در میان آن همه آثار، همچنان مجله ارمغان که نزدیک به شصت سال (١٣۵٧-١٢٩٨) در ایران توسط عمو و عموزاده‌هایش اداره می‌شد، بر او اثر گذاشت... دکتر وحیدنیا تا چند روز پیش از مرگش نیز دست از نوشتن برنداشت. سبک نگارش خاصی داشت، باقلمی ساده و همه فهم می‌نوشت. در مورد اسناد و پاره‌های تاریخی که می‌یافت جامع و مانع می‌نگاشت. آثارش طوری بود که اگر کسی صفحات اولش را می‌خواند تا پایان آن را دنبال می‌کرد. وحیدنیا همانطوری که در شعر و ادبیات بی ادعا بود در نسخه پژوهی نیز ادعایی نداشت؛ با این حال وی با تصحیح برخی از متون تاریخی دورة قاجار ثابت کرد گام‌های محکم و اثرگذاری در تصحیح متون برداشته است. او با انتشار مجله وحید (١٣٦٠-١٣٤٢) به صورت دوهفتگی و ماهانه، در ١٦٨ شماره و مجله خاطرات وحید (١٣۵٤-١٣۵٠) در چهل شماره، بخشی از اسناد مهم تاریخ معاصر را منتشر نمود. بنابراین مجله او در کنار مجله بررسی های تاریخی، دو مجله مهم قدیمی هستند که به انتشار نامه های تاریخی، خاطرات مستند و عکسهای منحصر به فرد و اسناد خام همت گمارده است. اضافه بر آن از جمله فعالیتهای فرهنگی دکتر وحیدنیا عضویت در شورای عالی کتابخانه مجلس بود. او بیش از ده سال همراه با استاد عبدالحسین حائری، علی اصغر حکمت، دکتر علی اصغر مهدوی، مهندس جواد فروغی، دکتر حسین خطیبی این مسئولیت را بر عهده داشت... بخشی از آثار موزه‌ای مجلس نیز با کوشش او فراهم شد، گویا کلیه تابلوهای استاد آشتیانی (شاگرد کمال‌الملک) با وساطت او خریداری و به موزه مجلس واگذار شد... وحیدنیا یک ماه پیش از فوت به دعوت دکتر رسول جعفریان پس از سال‌ها به کتابخانه مجلس آمد و گفتگویی بین ایشان و جمعی از اهالی کتاب و متون قدیمی انجام شد. از دکتر وحیدنیا جز چهار فرزندش (سه دختر و یک پسر) کتابخانه‌ای نفیس و غنی و نیز موزه‌ای از آثار برجسته هنرمندان ایرانی به یادگار مانده که حاصل نیم قرن تلاش او در فرهنگ و تاریخ ایران است. امید است فرزندانش با ایجاد کتابخانه‌ای به نام او، یادش را در میان نسل آینده زنده نگه‌دارند؛ هرچند که آثار ارزشمندش نیز به تنهایی از عهده این مهم بر می‌آید".
٣ - ماهرخ وحیدنیا فرزند گرامی و هنرمند دکتر سیف‌الله وحیدنیا می نویسد : "دکتر وحیدنیا پدرم سه دوره نماینده مجلس شورای ملی و سمت منشی را به عهده داشت او مدیر و سردبیر مجله وزین خاطرات وحید و خاطرات و اسناد بود. تحصیلات ایشان در رشته دکترای حقوق تجارت و همچنین دانشنامه دوره عالی بیمه بود ایشان طرح بیمه شخص ثالث را به تصویب مجلس رساند . وی به زبان های فرانسه . انگلیسی و عربی تسلط کامل داشت . وی شاعر و نویسنده ، ادیب ، مورخ و پژوهشگر کم نظیر ، روزنامه نویس توانا ، نسخه شناس ، سند شناس و عتیقه شناس بی همتا واز همه مهمتر انسانی والا و فرهیخته بود.دکتر وحیدنیا را میتوان از موثرترین افراد در خاطره نویسی ایران قلمداد کرد از این رو شاید بتوان او را پدر خاطره نگاری ایران لقب داد .از ایشان آثار بسیاری در زمینه های تاریخی ، ادبی و فرهنگی بجای مانده است".
٤ - گزارشگر تارنمای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران می نویسد : "دكتر وحيدنيا در سال ١٣٤٢ مجله ادبي و تاريخي وحيد را بنياد نهاد و تا سال ١٣۵٨ به انتشار آن ادامه داد. تأسيس «سازمان انتشارات وحيد»، «چاپخانه وحيد» و «انجمن ادبي وحيد» از ديگر فعاليت‌هاي فرهنگي او بود. علاوه بر اينها او به تأسيس «سازمان بين‌المللي كتاب»، «آژانس بين‌المللي ايران»،« انجمن دوستداران كتاب و مطالعه» و «انجمن پاسداران زبان فارسي» نيز اقدام نمود. او به مدت ١٢ سال عضو شوراي عالي كتابخانه مجلس بود.
سیف الله وحیدنیا از جمله حاميان نسخه‌هاي خطي و سندهاي تاريخي بود. اين مجموعه شامل كتاب هاي متعدد تاريخي و خاطرات است كه به‌همت انتشارات وحيد، چاپ و منتشر شده‌است. كتاب‌هائي چند با موضوع ادبيات كهن فرانسه و شماره‌هاي مختلف مجله‌ي هفتگي و ماهانه‌ي وحيد نيز، جزئي از اين مجموعه‌ي باارزش است. اين مجموعه‌ي اهدائي شامل ٣١٣ عنوان كتاب و ١٨٦ جلد مجله است.
در ارديبهشت سال ١٣٩٠ مجموعهاي از كتاب‌هاي شخصي دكتر وحيدنيا به‌وسيله‌ي منيژه خرازي همسر او و مهشيد وحيدنيا دختر او ، به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اهدا شد كه بخشي از آنها در نمايشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مورد بازديد عموم قرار گرفت".
دكتر سيف الله وحيدنيا در اواخر عمر
پایان او:
زنده یاد دكتر سيف الله وحيدنيا، در نهم دي ماه سال ١٣٨٨، ديده از جهان فرو بست و در قطعهی ناموران در بهشت زهرا ی تهران دفن شد.
یادداشت انتهایی
در زمینه ی "انجمن ادبی وحید" که برخی نویسندگان به آن اشاره کرده اند ، باید گفت که این انجمن در حقیقت، یک انجمن ادبی، فرهنگی، علمی و اجتماعی بود که معمولا بعد از ظهرهای یکشنبه ی هر هفته ، در منزل مسکونی یا اقامتگاه_ زنده یاد دكتر سيف الله وحيدنيا واقع در کوچه ی جنب سینما نیاگارای تهران_ آن زمان، تشکیل می شد و در آن بسیاری افراد و منجمله همین نگارنده شرکت می کردند. در جلسات این نشست های دوستانه، سرایندگان ، ادیبان و نویسندگانی مانند علامه محیط طباطبایی، نصرالله فلسفی، سیمین بهبهانی، دکتر سید جعفر سجادی، دکتر مظاهر مصفا ، دکتر سادات ناصری ، دکترعبدالرفیع حقیقت و... حضور می یافتند و گاهی یکی دو اثر و یا سروده ی خود را عرضه می کردند تا مورد نقد و بحث و تفسیر واقع شود. این آثار و سروده ها ، در یک هفته و یا چند ماه بعد در یکی از نشریات وحید چاپ و منتشر می شد.
روح و روانش شاد و یادش گرامی باد
دکتر منوچهر سعادت نوری
منابع و مآخذ
نخستین تصویر دکتر وحیدنیا در بالای این نوشتار : برگرفته از تارنمای ماهرخ وحیدنیا
سایر تصاویر دکتر وحیدنیا : بسیاری از تارنماها
دکتر وحیدنیا پدرم و محمدرضا خرازی پدربزرگم ، نوشتاری از ماهرخ وحیدنیا : تارنمای ماهرخ وحیدنیا
دكتر سيف الله وحيدنيا، نوشتاری از سیمین ملک میر بهار: تارنمای دانشنامه
آثار دكتر سيف الله وحيدنيا : تارنمای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
دكتر سيف الله وحيدنيا، نوشتاری از کورش نوروز مرادی: تارنمای کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس
دکتر سیف الله وحیدنیا مردی که نیم قرن به تاریخ و فرهنگ ایران خدمت کرد : تارنمای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
درگذشت دكتر سيف الله وحيدنيا : تارنمای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
بخش های پیشین یاد نامه ها : ١ - یادنامه ی ایرج افشار ٢- یاد نامه ی دکترمهدی حمیدی شیرازی ٣ - یاد نامه ی جلال الدین همایی ٤ - یاد نامه ی فريدون توللی ۵ - یاد نامه ی محمد مختاری ٦ - یاد نامه ی رهی معیری - ٧ - یاد نامه ی نصرت رحمانی
