چَشمه که در زبان پهلوی آنرا چَشمَگ یا چِشمَک می‌گفتند جایی است که آب از زیر آن بیرون زند و روان شود. چشمه محل تلاقی سفره های زیرزمینی آب با سطح زمین است. بسته به ثبات منبع آب، یک چشمه می‌تواند موقتی، دائمی یا خودجوش (آرتزین) باشد. در محل ظهور چشمه، گاه حوضچه‌ها یا نهرهایی پدید می‌آیند. از انواع چشمه ها می‌توان از چشمه های آبرفتی - چشمه های گسلی - چشمه های کارستی - چشمه های دره‌ای - چشمه های دامنه‌ای - چشمه های آب گرم و چشمه های آب معدنی نام برد.
.https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87
برخی آگاهی ها پیرامون تعدادی از چشمه های دیدنی ایران
برخی آگاهی ها پیرامون تعدادی از چشمه های دیدنی ایران
چشمه اعلا در منطقه ی دماوند در شمال شرقی تهران
در فاصلهٔ حدود هفتاد کیلومتری شمال شرقی تهران است. دربارهٔ چشمه‌های آبی مناطق مختلف گمانه زنی‌های فراوانی وجود دارد، اما چیزی که مشخص است، آب چشمه اعلا، از باران و برف سالیانه که به خاک نفوذ می‌کنند، می‌جوشد. برف‌های روی قلهٔ دماوند مسیری بسیار طولانی را از میان لایه‌های مختلف در داخل کوه طی می‌کنند تا به مخزنی در دل کوه برسند. چشمه اعلا دماوند تا کنون از آسیب موجودات زنده در امان مانده‌است. چشمه اعلا با دو مظهر مشخص در شمال شهر دماوند و جنوب ارتفاعات دماوند واقع است.
در فاصلهٔ حدود هفتاد کیلومتری شمال شرقی تهران است. دربارهٔ چشمه‌های آبی مناطق مختلف گمانه زنی‌های فراوانی وجود دارد، اما چیزی که مشخص است، آب چشمه اعلا، از باران و برف سالیانه که به خاک نفوذ می‌کنند، می‌جوشد. برف‌های روی قلهٔ دماوند مسیری بسیار طولانی را از میان لایه‌های مختلف در داخل کوه طی می‌کنند تا به مخزنی در دل کوه برسند. چشمه اعلا دماوند تا کنون از آسیب موجودات زنده در امان مانده‌است. چشمه اعلا با دو مظهر مشخص در شمال شهر دماوند و جنوب ارتفاعات دماوند واقع است.
چشمه های "باداب سورت" در ساری مرکز استان مازندران
چشمه های پلکانی است که در روستای ارست بخش چهاردانگه ی شهرستان ساری واقع می‌باشد. این چشمه توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۷ پس از کوه دماوند به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. ثبت جهانی این باداب نیز پس از پاموک‌کاله ترکیه، به عنوان دومین چشمهٔ آب شور جهان بوده است. سال‌ها پیش روستایی به نام سورت در نزدیکی باداب وجود داشته که امروزه از میان رفته است... این چشمه‌ها در بلندای ۱۸۴۱ متری از تراز دریا جای دارند. اطراف چشمه پوشیده از درختچه‌های زرشک وحشی و ارتفاعات بالاتر پوشیده از جنگل‌های سوزنی برگ است. این باداب شامل چندین چشمه با آب‌های کاملاً متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم است. چشمهٔ پرآب دارای آب بسیار شور و استخری با قطر حدود ۱۵ متر و عمق زیاد است. چشمهٔ دوم که در بالادست و شمال غربی این چشمه قرار دارد، ترش مزه و دارای آبی به رنگ قرمز و نارنجی است، در اطراف چشمه کمی رسوب آهن نشسته است. جریان آب های رسوبی و معدنی این چشمه‌ها طی سال‌ها، در شیب پایین دست کوهستانی خود، صدها طبقه و ده‌ها حوضچهٔ پلکانی بسیار زیبا به رنگ‌های نارنجی، زرد و قرمز در اندازه های مختلف پدید آورده‌است. این طبقات و حوضچه‌ها در واقع جاذبهٔ اصلی و ویژگی منحصر به فرد چشمه های باداب سورت است. زیبایی این طبقات و محل ویژهٔ قرارگیری چشمه در دامنهٔ کوهستان و چشم اندازهای اطراف به ویژه در غروب تحسین برانگیز است
چشمه های پلکانی است که در روستای ارست بخش چهاردانگه ی شهرستان ساری واقع می‌باشد. این چشمه توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۷ پس از کوه دماوند به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. ثبت جهانی این باداب نیز پس از پاموک‌کاله ترکیه، به عنوان دومین چشمهٔ آب شور جهان بوده است. سال‌ها پیش روستایی به نام سورت در نزدیکی باداب وجود داشته که امروزه از میان رفته است... این چشمه‌ها در بلندای ۱۸۴۱ متری از تراز دریا جای دارند. اطراف چشمه پوشیده از درختچه‌های زرشک وحشی و ارتفاعات بالاتر پوشیده از جنگل‌های سوزنی برگ است. این باداب شامل چندین چشمه با آب‌های کاملاً متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم است. چشمهٔ پرآب دارای آب بسیار شور و استخری با قطر حدود ۱۵ متر و عمق زیاد است. چشمهٔ دوم که در بالادست و شمال غربی این چشمه قرار دارد، ترش مزه و دارای آبی به رنگ قرمز و نارنجی است، در اطراف چشمه کمی رسوب آهن نشسته است. جریان آب های رسوبی و معدنی این چشمه‌ها طی سال‌ها، در شیب پایین دست کوهستانی خود، صدها طبقه و ده‌ها حوضچهٔ پلکانی بسیار زیبا به رنگ‌های نارنجی، زرد و قرمز در اندازه های مختلف پدید آورده‌است. این طبقات و حوضچه‌ها در واقع جاذبهٔ اصلی و ویژگی منحصر به فرد چشمه های باداب سورت است. زیبایی این طبقات و محل ویژهٔ قرارگیری چشمه در دامنهٔ کوهستان و چشم اندازهای اطراف به ویژه در غروب تحسین برانگیز است
چشمه ی "گراب" در مشهد مرکز استان خراسان رضوی
حدود ۵۰ کیلومتری جنوب مشهد و در مسیر جاده قدیم مشهد به نیشابور و به طور دقیق تر به فاصله یک کیلومتری از جنوب این جاده واقع شده‌است.. در واقع امر چشمه گراب متشکل از چندین چشمه با فواصل تقریبی ۵۰۰ متر از یکدیگر می‌باشد که اغلب دارای دهانه‌های مخروطی و مرتفع تر از سطح زمین میباشند. مظهر اصلی چشمه گراب بر روی تپه مخروطی شکلی به ارتفاع متوسط ۳۰ متر واقع است
حدود ۵۰ کیلومتری جنوب مشهد و در مسیر جاده قدیم مشهد به نیشابور و به طور دقیق تر به فاصله یک کیلومتری از جنوب این جاده واقع شده‌است.. در واقع امر چشمه گراب متشکل از چندین چشمه با فواصل تقریبی ۵۰۰ متر از یکدیگر می‌باشد که اغلب دارای دهانه‌های مخروطی و مرتفع تر از سطح زمین میباشند. مظهر اصلی چشمه گراب بر روی تپه مخروطی شکلی به ارتفاع متوسط ۳۰ متر واقع است
چشمه ی "بل" در استان های کرمانشاه و کردستان و غرب ایران
چشمه‌ای طبیعی است که سرچشمهٔ آن در استان کرمانشاه، در کوه‌های شاهو و بیشتر حوضهٔ آبریز آن در استان کردستان واقع شده است. کانی بل یکی از پرآبترین چشمه‌های کردستان و غرب ایران به شمار می‌آید. این چشمه احتمالاً نام خود را از خدای آب بابلیان باستان که بل نام داشت گرفته است. در دو کیلومتری روستای هجیج و در فاصله کمی از رودخانه سیروان واقع شده و آب آن پس از خروج از دل کوه، تشکیل آبشاری داده و به رودخانه می‌ریزد. رودی که از چشمه بل سرچشمه می‌گیرد با ۱۵ متر طول، به عنوان کوتاه ترین رودخانه ی دنیا شناخته شده است. این چشمهٔ پرآب که می‌تواند آب آشامیدنی نزدیک به دو میلیون نفر را تأمین کند در فهرست آثار ملی ایران هم ثبت شده است
چشمه‌ای طبیعی است که سرچشمهٔ آن در استان کرمانشاه، در کوه‌های شاهو و بیشتر حوضهٔ آبریز آن در استان کردستان واقع شده است. کانی بل یکی از پرآبترین چشمه‌های کردستان و غرب ایران به شمار می‌آید. این چشمه احتمالاً نام خود را از خدای آب بابلیان باستان که بل نام داشت گرفته است. در دو کیلومتری روستای هجیج و در فاصله کمی از رودخانه سیروان واقع شده و آب آن پس از خروج از دل کوه، تشکیل آبشاری داده و به رودخانه می‌ریزد. رودی که از چشمه بل سرچشمه می‌گیرد با ۱۵ متر طول، به عنوان کوتاه ترین رودخانه ی دنیا شناخته شده است. این چشمهٔ پرآب که می‌تواند آب آشامیدنی نزدیک به دو میلیون نفر را تأمین کند در فهرست آثار ملی ایران هم ثبت شده است
چشمه های آب گرم و آب معدنی استان کرمان
نگاه کنید به فهرست نسبتا کامل چشمه های استان کرمان در تارنمای آنوبانینی
http://www.anobanini.net/forum/showthread.php
نگاه کنید به فهرست نسبتا کامل چشمه های استان کرمان در تارنمای آنوبانینی
http://www.anobanini.net/forum/showthread.php
چشمه های آب گرم "سرعین" در استان اردبیل
سرعین شهری کوچک در ۳۰ کیلومتری غرب اردبیل و مرکز شهرستان سرعین است. این شهر به علت چشمه‌های آبگرم فراوان شهرت دارد و یکی از مناطق گردشگری در استان اردبیل است... چشمه های آب گرم سرعین از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرند
https://en.wikipedia.org/wiki/Sareyn
چشمه های "بلقیس چرام" در استان کهگیلویه و بویر احمد
واقع در باغی است که در ۴ کیلومتری جنوب شهر چرام در مسیر جاده چرام-گچساران است،.. باغ بلقیس چرام توسط فوران آب چشمه‌های اصلی و چندین چشمهٔ فرعی آبیاری می‌شود. آب این چشمه ها بوسیله لوله هایی که جهت کنترل اب انها کار گذاشته شده در نهرهایی کوچک و بزرگ در باغ جریان می‌یابد که در نهایت رودخانه باغ، حوض مرکزی و حوضچه های باغ و جوی های تغذیه باغ را می سازند... این چشمه ها یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری استان کهگیلویه و بویر احمد است
https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%82%DB%8C%D8%B3_%DA%86%D8%B1%D8%A7%D9%85
چشمه های جزیره قشم در استان هرمزگان
که به‌طور پراکنده در جای جای جزیره وجود دارند، فاقد آب شیرین بوده و عمدتاً شور هستند. برخی از این چشمه‌ها عبارت‌اند از چشمه کارگه - چشمه گوری - چشمه‌های دامنه کوه نمکدان
https://en.wikipedia.org/wiki/Qeshm
چشمه های "قیر ماماتین" در شهرستان رامهرمز در استان خوزستان
این چشمه ها که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده‌اند به شکل تنورهای نانوایی میباشند و در دو طرف یک مسیل کم آب با مصالحی مانند قلوه سنگ و ملات ساروج قرار گرفته اند، در ۲۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز واقع شده اند. این چشمه ها به باور اساطیری مردم رامهرمز خون اژدهایی است که در جنگ با اسفندیار رویین تن به هلاکت رسید. بررسی لوح‌هایی که درتخت‌جمشید به دست آمده نشان می‌دهد هخامنشیان از این چشمه های قیر ظروف خود را می ساختند
http://www.tishineh.com/touritem/228-6/1
چشمه های خلخال در استان اردبیل
آبگرم خلخال در ۲۲ کيلومتري شمال باختري هروآباد و به فاصله ي ۹۶ کيلومتري ميانه از دل زمين خارج مي شود. اطراف چشمه را سنگ آهکي و آذرين پوشانده است. آبگرم خلخال از دسته آبهاي گرم و گازدار است که در درمان بيماريهاي مفصلي، روماتيسم و عصبي موثر است. در روستاي گرمخانه و حدود ۱۸ کيلومتري جنوب غربي خلخال، چندين چشمه آبگرم معدني وجود دارد که درجه حرارت آنها از ۳۰ تا ۵۰ درجه سانتيگراد متغير است... چشمه آق بلاغ در محدوده ي منطقه حفاظت شده و چشمه فنارود در جنوب شرقي روستاي خوجين در دامنه ی کوه چهل خاني و مالان خوجين از جلوه‌هاي بسيار زيباي طبيعي منطقه خلخال به شمارمي روند. چشمه ازناو در جنوب شهر خلخال و در فاصله ی پنج کيلومتري از آن و در نزديکي جاده اسالم قرار دارد و همه ساله پذيراي خيل عظيمي از گردشگران است. وجود اين چشمه و ظرفيت آبدهي بالا و دائمي آن در طول سال باعث پديد آمدن باغ هاي مفرح در امتداد آن شده است: تارنمای باشگاه خبرنگاران
http://www.yjc.ir/
چشمه های الوند در استان همدان
چشمه ی بهشت آب: در سمت دره کیوار و جنوب قله ی الوند چشمه کوچکی است که از شکاف صخره ای بیرون می آید و در سال های کم بارش اواخر تابستان خشک می شود/ حوض نبی: در زیر قله ی الوند در جهت شمالی و سمت تخت نادر که از مشهورترین چشمه های الوند است و از زیر صخره های بزرگ خارا بیرون می آید و دارای آبی بسیار خنک و گواراست/ چشمه تخت نادر: در ابتدای تخت نادر قرار دارد که چشمه پرآبی است/ چشمه ی کلاغ لان: در چمن زار کلاغ لان قرار دارد و دائمی است/ چشمه ی فرشته: چشمه ای پرآب و بسیار خنک که از زیر سنگ های خارا بیرون می آید و در دره مراد بیگ است/ چشمه ی قاضی: آب شرب روستای دره مرادبیگ را تامین می کند/ چشمه ی ملک سرچشمه رودخانه دیوین می باشد/ هفت چشمه: در پشت چهار قله در جاده تویسرکان/ چشمه ی خسرو: در مسیر یخچال به کلاه قاضی/ چهل چشمه، چشمه ی سنگ سفید، چشمه ی آغل سفید و … : تارنمای کوهنورد
http://www.kohnavard.ir
چشمه های كوه صفه در استان اصفهان
دنباله ی ارتفاعات شاه كوه لنجان در جنوب اصفهان به دو رشته كوه كم ارتفاع صفه و باباسعيد متصل مي شود كه جهت آنها از جنوب به شرق است، ارتفاع كوه صفه در جنوب شهر اصفهان به ۲۴۰۰ متر مي رسد اين رشته كوه با تضاريس زيادي كه دارد و به علت نزديكي آن به شهر بر زيبايي موقعيت طبيعي اصفهان افزوده است در كوه صفه چشمه هاي آب طبيعي واقع شده كه از قديم شهرت داشته و تفرجگاه مردم كوهنورد و جوانهاي علاقه مند به ورزش و راهپيمايي بوده است. از آن جمله چشمه درويش كه به شكل حوض طبيعي و مسقف در پايه كوه واقع شده و آب از آن خارج نمي شود... حدود ۲۰۰ متر بعد از آن با راه صعب العبور چشمه گل زرد واقع شده كه غير از اشخاص كوهنورد كسي نميتواند به آنجا برود متجاوز از ۱۰۰۰ متر در مغرب چشمه درويش، قسمت صفه مانندي واقع شده كه به همين جهت اين كوه را كوه صفه مي نامند. اين قسمت را مسطح كرده اند و بر روي آن عمارتي به اصطلاح چهارطاقي بنا كرده اند كوه در اين قسمت مانند ديوار صافي است و سايه مياندازد. در مغرب اين صفه چشمه ديگري به نام چشمه نقط واقع شده كه به صورت سنگابي است و از بالاي كوه آب در آن قطره قطره ميچكد و حيوانات كوهي و كوهنوردان از آب آن كه بسيار خنك است مياشامند. آثار باقيمانده قلعه ديو ( قرارگاه اسماعيليان طرفداران حسن صباح ) بر فراز كوه صفه ديده مي شود. هم چنين آثار برجهاي ديدباني انفرادي از پايين به بالاي كوه يكي در كنار چشمه پا چنار و ديگري در كمرگاه و زير ديواره گل زرد هنوز باقي است كه از آنجا رفت و آمدها به سوي قلعه ديو زير نظر داشته اند. براي صعود به قله صفه چهار طرف راه وجود دارد. ولي بهترين و مناسبترين راه براي همگان از طريق چشمة خاجيك به نزديك گردنه بادو سپس به سمت راست گردنه بادكه پشت كوه صفه به حساب مي آيد: تارنمای تاپ ناز
http://www.topnaz.com/esfehan
گردشگاه "چشمه زنه هفشجان" در استان چهارمحال و بختیاری
در دامنه رشته کوه "جهان بین" و ۲ کیلومتری "هفشجان" و ۲۰ کیلومتری "شهرکرد" واقع شده است... این گردشگاه از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری نزدیک به شهرکرد مرکز کنونی "استان چهارمحال و بختیاری" است و آب معدنی و لاله‌های واژگون آن از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می باشد. به منظور تأمین بخشی از آب کشاورزی دشت هفشجان، سدی در ۲۰ کیلومتری جنوب شهرکرد و شمال کوه جهان بین و ۳ کیلومتری شهر هفشجان برروی این چشمه احداث شده است. این سد خاکی با هسته رسی، دارای مخزنی به حجم ۱/۳ میلیون مترمکعب می‌باشد... در وجه تسمیه نام چشمه زنه باید توجه داشت که نام زنه به علت زایش چشمه‌ای جوشان در کوه "جهان بین" هفشجان می‌باشد.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hafshejan
چشمه علی در شهرری (شاه عبدالعظیم) در جنوب تهران
یک از نقاط باستانی، دیدنی و تفریحی شهرری به شمار می‌رود که در جنوب تهران و شمال شهرری ، منطقه ۲۰ شهرداری تهران قرار دارد. این چشمه در همسایگی ابن بابویه ، برج طغرل ، دژ رشکان و در زیر باروی ری واقع شده است. چشمه علی از میان صخره‌ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب شرق جاری است. نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که احتمالاً منسوب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعدها به نام امام اول شیعیان علی به چشمه علی معروف شد. قدمت چشمه علی به حدود ۸۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد، زمانی که نخستین اجتماع در کنار چشمه‌ای دایمی واقع بربالای تپه‌ای گرد آمدند. در گذشته فرش فروش ها و مردم تهران، قالی ها و قالیچه های خود را با این عقیده که در آب این چشمه خاصیتی است که فرش را خوب تمیز و رنگ روشن‌تر و پر جلاتر می‌سازد، در آب چشمه علی می‌شستند.
https://en.wikipedia.org/wiki/Cheshmeh-Ali_(Shahr-e-Rey)
آشنایی با برخی دیگر از چشمه های آبگرم ایران
آبگرم شهر کهنه (قوچان - ۱۸کیلومتری بخش غربی قوچان) - آبگرم فلکده (تنکابن - کیلومتر ۱۵ جاده دو هزار - روستای لیره سر) - آبگرم قلعه کندی در استان آذربایجان شرقی شهرستان کلیبر - آبگرم کریز (خراسان رضوی – کاشمر – ۳ کیلومتری روستای کریز) - آذربایجان غربی با داشتن ۴۶ چشمه آبگرم و معدنی رتبه نخست کشور را دارد و در این میان شهرستان چالدران هم با دارا بودن آبگرم معدنی چالدران گردشگران زیادی را به خود جذب می کند - آبگرم معدنی فردوس در مسیر جاده اصلی و ترانزیتی استان های مرکزی و جنوبی به مشهد و استان‌‌های شمالی در کیلومتر ۲۲ جاده فردوس به بجستان قرار دارد.
http://www.talab.ir/tourism/iran/meet-the-12-hot-springs-iran.html
تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2016/08/blog-post_23.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2016/06/blog-post_61.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Sareyn
چشمه های "بلقیس چرام" در استان کهگیلویه و بویر احمد
واقع در باغی است که در ۴ کیلومتری جنوب شهر چرام در مسیر جاده چرام-گچساران است،.. باغ بلقیس چرام توسط فوران آب چشمه‌های اصلی و چندین چشمهٔ فرعی آبیاری می‌شود. آب این چشمه ها بوسیله لوله هایی که جهت کنترل اب انها کار گذاشته شده در نهرهایی کوچک و بزرگ در باغ جریان می‌یابد که در نهایت رودخانه باغ، حوض مرکزی و حوضچه های باغ و جوی های تغذیه باغ را می سازند... این چشمه ها یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری استان کهگیلویه و بویر احمد است
https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%82%DB%8C%D8%B3_%DA%86%D8%B1%D8%A7%D9%85
چشمه های جزیره قشم در استان هرمزگان
که به‌طور پراکنده در جای جای جزیره وجود دارند، فاقد آب شیرین بوده و عمدتاً شور هستند. برخی از این چشمه‌ها عبارت‌اند از چشمه کارگه - چشمه گوری - چشمه‌های دامنه کوه نمکدان
https://en.wikipedia.org/wiki/Qeshm
چشمه های "قیر ماماتین" در شهرستان رامهرمز در استان خوزستان
این چشمه ها که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده‌اند به شکل تنورهای نانوایی میباشند و در دو طرف یک مسیل کم آب با مصالحی مانند قلوه سنگ و ملات ساروج قرار گرفته اند، در ۲۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز واقع شده اند. این چشمه ها به باور اساطیری مردم رامهرمز خون اژدهایی است که در جنگ با اسفندیار رویین تن به هلاکت رسید. بررسی لوح‌هایی که درتخت‌جمشید به دست آمده نشان می‌دهد هخامنشیان از این چشمه های قیر ظروف خود را می ساختند
http://www.tishineh.com/touritem/228-6/1
چشمه های خلخال در استان اردبیل
آبگرم خلخال در ۲۲ کيلومتري شمال باختري هروآباد و به فاصله ي ۹۶ کيلومتري ميانه از دل زمين خارج مي شود. اطراف چشمه را سنگ آهکي و آذرين پوشانده است. آبگرم خلخال از دسته آبهاي گرم و گازدار است که در درمان بيماريهاي مفصلي، روماتيسم و عصبي موثر است. در روستاي گرمخانه و حدود ۱۸ کيلومتري جنوب غربي خلخال، چندين چشمه آبگرم معدني وجود دارد که درجه حرارت آنها از ۳۰ تا ۵۰ درجه سانتيگراد متغير است... چشمه آق بلاغ در محدوده ي منطقه حفاظت شده و چشمه فنارود در جنوب شرقي روستاي خوجين در دامنه ی کوه چهل خاني و مالان خوجين از جلوه‌هاي بسيار زيباي طبيعي منطقه خلخال به شمارمي روند. چشمه ازناو در جنوب شهر خلخال و در فاصله ی پنج کيلومتري از آن و در نزديکي جاده اسالم قرار دارد و همه ساله پذيراي خيل عظيمي از گردشگران است. وجود اين چشمه و ظرفيت آبدهي بالا و دائمي آن در طول سال باعث پديد آمدن باغ هاي مفرح در امتداد آن شده است: تارنمای باشگاه خبرنگاران
http://www.yjc.ir/
چشمه های الوند در استان همدان
چشمه ی بهشت آب: در سمت دره کیوار و جنوب قله ی الوند چشمه کوچکی است که از شکاف صخره ای بیرون می آید و در سال های کم بارش اواخر تابستان خشک می شود/ حوض نبی: در زیر قله ی الوند در جهت شمالی و سمت تخت نادر که از مشهورترین چشمه های الوند است و از زیر صخره های بزرگ خارا بیرون می آید و دارای آبی بسیار خنک و گواراست/ چشمه تخت نادر: در ابتدای تخت نادر قرار دارد که چشمه پرآبی است/ چشمه ی کلاغ لان: در چمن زار کلاغ لان قرار دارد و دائمی است/ چشمه ی فرشته: چشمه ای پرآب و بسیار خنک که از زیر سنگ های خارا بیرون می آید و در دره مراد بیگ است/ چشمه ی قاضی: آب شرب روستای دره مرادبیگ را تامین می کند/ چشمه ی ملک سرچشمه رودخانه دیوین می باشد/ هفت چشمه: در پشت چهار قله در جاده تویسرکان/ چشمه ی خسرو: در مسیر یخچال به کلاه قاضی/ چهل چشمه، چشمه ی سنگ سفید، چشمه ی آغل سفید و … : تارنمای کوهنورد
http://www.kohnavard.ir
چشمه های كوه صفه در استان اصفهان
دنباله ی ارتفاعات شاه كوه لنجان در جنوب اصفهان به دو رشته كوه كم ارتفاع صفه و باباسعيد متصل مي شود كه جهت آنها از جنوب به شرق است، ارتفاع كوه صفه در جنوب شهر اصفهان به ۲۴۰۰ متر مي رسد اين رشته كوه با تضاريس زيادي كه دارد و به علت نزديكي آن به شهر بر زيبايي موقعيت طبيعي اصفهان افزوده است در كوه صفه چشمه هاي آب طبيعي واقع شده كه از قديم شهرت داشته و تفرجگاه مردم كوهنورد و جوانهاي علاقه مند به ورزش و راهپيمايي بوده است. از آن جمله چشمه درويش كه به شكل حوض طبيعي و مسقف در پايه كوه واقع شده و آب از آن خارج نمي شود... حدود ۲۰۰ متر بعد از آن با راه صعب العبور چشمه گل زرد واقع شده كه غير از اشخاص كوهنورد كسي نميتواند به آنجا برود متجاوز از ۱۰۰۰ متر در مغرب چشمه درويش، قسمت صفه مانندي واقع شده كه به همين جهت اين كوه را كوه صفه مي نامند. اين قسمت را مسطح كرده اند و بر روي آن عمارتي به اصطلاح چهارطاقي بنا كرده اند كوه در اين قسمت مانند ديوار صافي است و سايه مياندازد. در مغرب اين صفه چشمه ديگري به نام چشمه نقط واقع شده كه به صورت سنگابي است و از بالاي كوه آب در آن قطره قطره ميچكد و حيوانات كوهي و كوهنوردان از آب آن كه بسيار خنك است مياشامند. آثار باقيمانده قلعه ديو ( قرارگاه اسماعيليان طرفداران حسن صباح ) بر فراز كوه صفه ديده مي شود. هم چنين آثار برجهاي ديدباني انفرادي از پايين به بالاي كوه يكي در كنار چشمه پا چنار و ديگري در كمرگاه و زير ديواره گل زرد هنوز باقي است كه از آنجا رفت و آمدها به سوي قلعه ديو زير نظر داشته اند. براي صعود به قله صفه چهار طرف راه وجود دارد. ولي بهترين و مناسبترين راه براي همگان از طريق چشمة خاجيك به نزديك گردنه بادو سپس به سمت راست گردنه بادكه پشت كوه صفه به حساب مي آيد: تارنمای تاپ ناز
http://www.topnaz.com/esfehan
گردشگاه "چشمه زنه هفشجان" در استان چهارمحال و بختیاری
در دامنه رشته کوه "جهان بین" و ۲ کیلومتری "هفشجان" و ۲۰ کیلومتری "شهرکرد" واقع شده است... این گردشگاه از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری نزدیک به شهرکرد مرکز کنونی "استان چهارمحال و بختیاری" است و آب معدنی و لاله‌های واژگون آن از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می باشد. به منظور تأمین بخشی از آب کشاورزی دشت هفشجان، سدی در ۲۰ کیلومتری جنوب شهرکرد و شمال کوه جهان بین و ۳ کیلومتری شهر هفشجان برروی این چشمه احداث شده است. این سد خاکی با هسته رسی، دارای مخزنی به حجم ۱/۳ میلیون مترمکعب می‌باشد... در وجه تسمیه نام چشمه زنه باید توجه داشت که نام زنه به علت زایش چشمه‌ای جوشان در کوه "جهان بین" هفشجان می‌باشد.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hafshejan
چشمه علی در شهرری (شاه عبدالعظیم) در جنوب تهران
یک از نقاط باستانی، دیدنی و تفریحی شهرری به شمار می‌رود که در جنوب تهران و شمال شهرری ، منطقه ۲۰ شهرداری تهران قرار دارد. این چشمه در همسایگی ابن بابویه ، برج طغرل ، دژ رشکان و در زیر باروی ری واقع شده است. چشمه علی از میان صخره‌ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب شرق جاری است. نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که احتمالاً منسوب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعدها به نام امام اول شیعیان علی به چشمه علی معروف شد. قدمت چشمه علی به حدود ۸۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد، زمانی که نخستین اجتماع در کنار چشمه‌ای دایمی واقع بربالای تپه‌ای گرد آمدند. در گذشته فرش فروش ها و مردم تهران، قالی ها و قالیچه های خود را با این عقیده که در آب این چشمه خاصیتی است که فرش را خوب تمیز و رنگ روشن‌تر و پر جلاتر می‌سازد، در آب چشمه علی می‌شستند.
https://en.wikipedia.org/wiki/Cheshmeh-Ali_(Shahr-e-Rey)
آشنایی با برخی دیگر از چشمه های آبگرم ایران
آبگرم شهر کهنه (قوچان - ۱۸کیلومتری بخش غربی قوچان) - آبگرم فلکده (تنکابن - کیلومتر ۱۵ جاده دو هزار - روستای لیره سر) - آبگرم قلعه کندی در استان آذربایجان شرقی شهرستان کلیبر - آبگرم کریز (خراسان رضوی – کاشمر – ۳ کیلومتری روستای کریز) - آذربایجان غربی با داشتن ۴۶ چشمه آبگرم و معدنی رتبه نخست کشور را دارد و در این میان شهرستان چالدران هم با دارا بودن آبگرم معدنی چالدران گردشگران زیادی را به خود جذب می کند - آبگرم معدنی فردوس در مسیر جاده اصلی و ترانزیتی استان های مرکزی و جنوبی به مشهد و استان‌‌های شمالی در کیلومتر ۲۲ جاده فردوس به بجستان قرار دارد.
http://www.talab.ir/tourism/iran/meet-the-12-hot-springs-iran.html
تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2016/08/blog-post_23.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2016/06/blog-post_61.html
