برخی از ویژگی های ماهی خاویار یا ماهی استروژن
ماهی خاویار یا ماهی استروژن که به نام ماهی تیریج (نام اصلی و نام گیلکی این ماهی)، ماهی اوزون بُرون (از ترکی و به معنی دراز دماغ) و سزار ماهی یا ماهی سزار نیز خوانده می شود یکی از گونه های ماهیان خاویاری است که به خاطر تولید خاویار ارزش اقتصادی بالایی دارد. خاویار حاصله از این ماهی، منبع درآمد ارزی مهمی برای کشورهای تولیدکننده است. دریای خزر بزرگترین منبع ماهیان خاویاری می باشد. ماهی خاویار یا ماهی استروژن در دریای سیاه نیز وجود دارد
برخی دیگر از ویژگی های ماهی خاویار یا استروژن
شاخه: طنابداران
رده: پرتوبالگان
راسته: تاس‌ماهی‌سانان
تیره: ماهیان خاویاری
نام علمی: اسی پنسر استلاتوس
انواع گوناگون ماهیان خاویاری
ماهیان خاویاری یا استورژون، از راسته ی تاس‌ماهیان، از جمله گونه های آب زی کم نظیری هستند که از قدمتی چند صد میلیون ساله که به عصر ژوراسیک بازمی‌گردد بر خوردارند و از این رو ماهیان خاویار را فسیل‌های زنده جهان می‌نامند که همراه با تکاملی فیلوژنی تا به امروز بازمانده‌اند. این ماهیان به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم می‌شوند که از این تعداد ۶ گونه در دریای خزر زندگی می‌کنند. ارزش ماهیان خاویاری نه به جهت استفاده از گوشت آنان که به واسطه تخم آنان است که به خاویار یا مروارید سیاه مشهور است. خاویار انواع گوناگونی دارد چون خاویار طلایی و سرخ و سیاه که البته در این میان خاویار سیاه از ارزشی قابل توجه برخوردار است. دریای خزر به تنهایی ۹۳ در صد از ذخیره خاویار و ماهیان خاویاری جهان را در خود جای داده‌است. همچنین ۵ گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان نیز در این دریا زندگی می‌کنندکه به ترتیب کیفیت عبارت‌اند از «فیل ماهی»، «قره برون یا ماهی خاویاری ایران»، «ماهی خاویاری گلد (چالباش) یا روس»، «ماهی شیپ»، «ماهی ازون برون».
ارزش های اقتصادی و غذایی ماهی خاویار یا استروژن
اقتصادی: "ماهی خاویار یا استروژن تازه" به دلیل تولید خاویار ارزش اقتصادی زیادی دارد. همچنین گوشت تازه ی آن دارای ارزش غذایی است. در صنعت تولید چسب نیز از کیشه ی شنای این ماهی استفاده می‌شود. ۶۰ درصد از خاویار ایران توسط این ماهی تولید می‌شود. در حال حاضر تدابیر زیادی برای حفاظت از ماهی خاویار صورت گرفته است. زیرا صید بیش از حد، ساخت و ساز سد، تخریب رودخانه، آلودگی رودخانه‌ها و غیره موجب کاهش جمعیت این ماهی شده است. در ایران تلاش زیادی انجام گرفته است تا این ماهی به صورت پرورشی تولید شود و برای اولین بار تخم ماهی خاویار یا استروژن از ماهی های پرورشی بدست آمده است. ماهی خاویار یا استروژن ایرانی با طول ۱۲۲ سانتیمتر می‌تواند تا ۱۰۷۰ گرم خاویار تولید کند. در حال حاضر در ایران، ماهی خاویار یا استروژن به صورت پرورشی تولید و نگهداری می‌شود و تلاش شده تا عمده خاویار از این نوع ماهی تهیه شود. در این صورت ماهی خاویار یا استروژن ایرانی که در رودخانه زیست می‌کند، با انقراض مواجه نمی شود
غذایی: ماهی ماهی خاویار یا استروژن دارای ارزش غذایی بالایی است. به‌طوری‌که دارای ۱۷٫۸ درصد پروتئین، ۹٫۵ درصد چربی و ۷۱٫۷ درصد رطوبت است. نوع پرورشی آن دارای ۲۱ درصد پروتئین، ۱٫۴ درصد چربی و ۷۶٫۸ درصد رطوبت است. تخم این ماهی دارای ارزش غذایی و اقتصادی زیادی است. طبق تحقیقات انجام شده میزان پروتئین گوشت نوع پرورشی نسبت به نوع دریایی بیشتر است و میزان چربی آن کم تر می باشد. طرز تهیه ی غذایی این ماهی متفاوت است و هرکس طبق تجربه می تواند یک غذای فوق‌العاده از ماهی خاویار تهیه کند
خواص خاویار
خاویار یک ماده غذایی پرانرژی است که طعم و بویی بسیار خوشایند دارد. به طور عمده پروتئین موجود در خاویار متشکل از اسیدهای آمینه آرژنین ، هیستامین ، ایزولوسین ، لیزین و میتونین است. چربی موجود در خاویار نیز به دو دسته ی عمده تقسیم می شود که عبارتند از "۲۵ درصد کلسترول " و "۲۵ درصد لستین". مصرف خاویار از ابتلا به بیماری افسردگی و بیماری های قلبی عروقی پیشگیری می کند؛ چرا که در خاویار غلظت اسیدهای چرب از نوع امگا ۳ بسیار بالاست. بعلاوه خاویار غنی از ترکیبی به نام ستا کوساند است که نوعی الکل چرب با زنجیره بلند است و در بدن به اسیدهای چرب تبدیل می شود. این اسیدهای چرب به دست آمده در سنتز میلین (پوشش سلول عصبی) نقش بسزایی ایفا می کند. به همین دلیل مصرف خاویار در سلامت سلول های عصبی بسیار موثر است. در کشور هایی که ماهی و خاویار در عادات غذایی مردم جایگاه ویژه ای دارد، میزان ابتلا به افسردگی بسیار کمتر از دیگر کشورهاست. وجود اسیدهای چرب" امگا ۳ " در خاویار مانع از افزایش کلسترول خون و به دنبال آن باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می شود. بعلاوه مصرف خاویار در پیشگیری از ابتلا به بیماری های آرتریت رومائید (التهاب مفاصل)، بیماری های دستگاه گوارش و بعضی از انواع سرطان بسیار موثر است. خاویار از نظر عنصر آهن نیز غنی است و به همین دلیل مصرف آن در افراد مبتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن نیز توصیه می شود
ماهیان خاویاری در برخی از گزارشات ویدیویی
مزرعه ماهیان خاویاری به یکی از قطب های پرورش ماهی در ایران تبدیل شده است
https://www.youtube.com/watch?v=zijyVs591Yk
پرورش ماهی خاویار
https://www.youtube.com/watch?v=zOlyNjaGzqA
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
ماهی استروژن: تارنمای ویکی‌پدیا و تارنمای خبری/ انواع گوناگون ماهیان خاویاری: تارنمای ویکی‌پدیا/ همه چیز در مورد خاویار: پایگاه خبری بیتوته/ ماهیان خاویاری در برخی از گزارشات ویدیویی: تارنمای یوتیوب/
*
همچنین نگاه کنید به
فواید ورزشی خاویار
و
فواید خاویار برای ورزشکاران
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/10/blog-post_4.html
بخش های پیشین مجموعه ی گفتنی های تغذیه
==========================
