چهارباغ یکی از خیابان های تاریخی و اصلیِ اصفهان است و مشتمل بر دو بخشِ چهارباغِ صفوی و چهارباغ عباسی است. دو قسمت چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا در عصر شاه عباس یکم طراحی و اجرا شد و تاریخ تقریبی ساخت آن به سال ۱۰۰۰ هجری قمری (۱۵۹۱ میلادی) برمی‌گردد. چهارباغ پایین (چهارراه تختی تا دروازه دولت) در دوره ی رضا شاه پهلوی و با همان طرح به چهارباغ دوره صفوی افزوده گردید. در گذشته یک جوی آب از میان این خیابان تا زاینده رود جاری بوده که درمحل تقاطع ها به حوض‌هایی می ریخته است. در خیابان مسیری خاص برای افراد سواره تعیین شده بود و در اطراف آن باغ‌هایی بوده که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بود، اما عموم مردم نیز می‌توانستند از آنها استفاده کنند
* مدرسهٔ چهارباغ در ضلع شرقی خیابان چهارباغ:
>مدرسهٔ چهارباغ که مدرسهٔ سلطانی و مدرسهٔ مادرشاه نیز نامیده می‌شود، آخرین بنای تاریخی باشکوه دوران صفوی در اصفهان است که برای تدریس و تعلیم به طلاب علوم دینی در دوره ی شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ قمری ساخته شده‌است. مدرسه چهار باغ که به قول بسدر ضلع شرقی خیابان یاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده‌است، با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت در ضلع شرقی خیابان چهارباغ قرار دارد. مدرسه چهار باغ امروزه مدرسهٔ علمیهٔ امام صادق نام دارد. /"
این مدرسه تا اسفند ۱۳۱۱ خورشیدی مدرسه‌ی دینی بسیار مهمی بود. حالا طلبه‌ها را به چند مدرسه‌ی کوچک‌تر فرستاده‌اند تا مدرسه را به عنوان بنایی ملی و تاریخی حفظ کنند
* چهار باغ و اشاراتی به آن در برخی از سروده ها:
با فال نیک و حال خوش و بخت‌کامگار از ملک جم به عزم سپاهان شدم سوار در زیر ران من فرسی کافریده بود اوهام را ز پویهٔ او آفریدگار... ویحک ز چارباغ سپاهان که سعی تو کردش چنان که آیدش از هشت خلد عار داغ جنان و باغ جنانست ساحتش ز ازهار گونه گونه وز اشجار پر ثمار...: قاآنی
معدن آب و علف چیدم و دیدم تمام/ آبی و تابی نداشت میوهٔ این چارباغ،… : عرفی شیرازی
خرّما شهر سپاهان، خاصه در اردیبهشت / کز صفایش بازیابی جلوه خرم بهشت بنگر از هر سو به هم پیوسته خرمنهای گل / بنگر از هر جا به هم روییده سبزیهای کشت آتشین گلهای صد برگش به باغ اکنون دمید/آنچنان که آذرگشسب افروخت نار زردهشت... باغ و بُستانت فرحناک از درخت / کز درخت و آب و گل پوشیده رخت جانفزایی خاصه در اردیبهشت / هیچ الحق کم نداری از بهشت ) هر که آید سوی تو از راه دور / بیندت باغی در آن پنهان قصور ... : ادیب برومند
ای شهر عزیز من صفاهان/ ای مایه ی افتخار ایران/ چون غنچه ی سبز نوبهاری/ پاکی و چو زنده رود جاری/ بگذار ز باغ و گل بگویم/ از وصف سی و سه پل بگویم/ از یاس و اقاقیا و شب بو/ یا کاخ چهل ستون و خواجو/ از گوهر ناب شب چراغت/ آن هشت بهشت و چارباغت... : سعید آزاد
رباعی چهارباغ
چهارباغ : رهروی_ نشاط و طرب / می رهاند ترا ز رنج و تعب چند گامی اگر نهی بر آن/ پر شوی از شعف به روز و به شب دکتر منوچهر سعادت نوری
*
چهار باغ از دید برخی جهانگردان
در سفرنامه های : پیترو دلاواله ایتالیایی/ انگلبرت کمپفر آلمانی/ ژان اوتر فرانسوی/ کنت دو گوبینوی فرانسوی/ ژان دیولافوای فرانسوی/ مریت هاکس آمریکایی/ راجر استیونس انگلیسی و
چهارباغی که «کمپفر» دید
*
پژوهش و تدوین دکتر منوچهر سعادت نوری
=======================================
