شلغم نامه

 شلغم در فرهنگ واژه ها
١ - شلغم بیخ گیاهی است که ویتامین ث و املاح مفید برای بدن دارد : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
٢ - شلغم گیاهی است از تیرة صلبیان که دارای ریشه ای غده ای محتوی مواد ذخیره ای می باشد. دارای ویتامین ث فراوان و املاح مفید برای بدن است : فرهنگ فارسی معین
٣ - شلغم  ریشۀ قهوه‌ای یا سفیدرنگ گیاهی به همین نام که مصرف دارویی و خوراکی دارد : فرهنگ لغت عمید

 شناخت شلغم
شلغم گیاهی است از تیره ٔ صلیبیان که دارای ریشه ٔ غده ای محتوی مواد ذخیره ای می باشد. نباتی است دوساله ، یعنی در سال دوم کشت گل میدهد. برگهایش سبز روشن و دارای موهای کوتاه است . شلغم از سرما عاجز نیست و گرمای زیادی هم برای نموّش لازم ندارد و چون دارای ویتامین ث فراوان و املاح مفید برای بدن است ، بهترین ماده ٔ غذایی بصورت سوپ یا آش برای اشخاصی می باشد که دچار گریپ یا سرماخوردگی شده اند.
شلغم از عوامل عمدهٔ پیشگیری از سرطان به شمار می‌آید، زیرا همانند کلم پیچ و سایر گیاهان چلیپایی از موادی برخوردار است که رشد سرطان را متوقف می‌سازد. شلغم روغنی نیز که بزرگ و زرد رنگ است، دارای مواد ضد سرطانی است. یکی از مواد ضد سرطان که در شلغم وجود دارد ، گلوکوسینولیت نام دارد.

انواع شلغم
١ - انواع شلغم خوراکی : این گیاه انواع مختلفی دارد که بعضی از آنها برای مصرف و خوراک حیوانات اهلی و برخی دیگر برای مصرف در غذاهای انسان استفاده می شود. انواعی که برای مصرف خوراک انسان هستند عبارتند از : شلغم سفید بلند - شلغم سفید بشقابی - شلغم سفید کُرَوی - شلغم زرد - شلغم قرمز - شلغم خاکستری یا سیاه
٢ - گونه های معروف شلغم : الف - شلغم روغنی - گونه ای شلغم که شباهت زیادی به منداب دارد ودانه های آن محتوی سی درصد روغن است . مواد اندوخته ٔ ریشه ٔ این گونه شلغم ، از شلغم معمولی کمتر است. شلغم روغنی به نام شلغم صحرایی ، خرزل ، لوت بری ، شلغم بیابانی نیز خوانده می شود. ب - شلغم فرنگی - بیخ گیاهی است شبیه سیب زمینی . بوته ٔ آن دارای شاخه های راست و بلند و گل های زرد است و برای تهیه ی ترشی از آن استفاده می شود. 
٣ - انواع معروف شلغم در دنیا : شلغم دراز سر بنفش (ایتالیا) - شلغم طلایی (اروپای شمالی) - شلغم ته سبز (انگلستان) - شلغم سر بنفش (همه جا) - شلغم سوزنی (آلمان) - شلغم ته قرمز (اروپا) - شلغم دراز سر زرد (فرانسه) - شلغم سفید تخم مرغی (آمریکای جنوبی) ، نگاه کنید به تصاویر در این تارنما : 
http://liliashpaz.blogfa.com/post-84.aspx

گفتنی های تغذیه ای شلغم
تركیبات شیمیائی در صد گرم شلغم - تاریخچه ی مصرف خوراکی شلغم - خواص شلغم - فواید شلغم - شلغم را با چی و برای چی بخوریم؟ - احتیاطات لازم در مصرف شلغم : نگاه کنید به نوشتاری از همین نگارنده در "گفتنی های تغذیه : شلغم و برخی خواص آن"
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/01/blog-post.html

چگونگی تولید شلغم در ایران و جهان
آمار مربوط به تولید شلغم در ایران و جهان معمولا بطور توامان با هویج گزارش می شود. چگونگی تولید هویج و شلغم در ایران و جهان (بین سال های ١٩٩٠ تا ٢٠١١ میلادی)  را می توان در تارنمای زیر مشاهده نمود:
 http://www.factfish.com/statistic-country/iran/carrots%20and%20turnips,%20production%20quantity

شلغم : در برخی گفتمان ها
در بیابان فقیر سوخته را/ شلغم پخته به که نقره خام :  سعدی
وآن‌که را دستگاه و قدرت نیست/ شلغم پخته، مرغ بریان است : سعدی

شلغم : در برخی اصطلاحات فارسی
شلغم = کنایه از آدم بی‌بخار و به دردنخور - آدم منفعل
حرام خوری آن هم شلغم = لااقل از گناهی که لذت آن کم است باید پرهیز کرد
شلغم شلغم زدن ، شلغم شلغم گفتن = بانگ شلغم شلغم کردن هنگام فروختن (شلغم شلغم مزن که از تو/ شلغم نخرند اهل ادراک : شرف الدین شفایی)

شلغم : در برخی کتاب ها و نوشتار ها
١ - کتاب شلغم میوه ی بهشته، از علی محمد افغانی، انتشارات نگاه، چاپ ١٣٨٨ - تهران. خلاصه ی کتاب: در یکی از کوچه های باریک پشت بازارچه سرپولک چهارراه سیروس تهران، در سال ۱۳۵۳، خانه قدیمی کوچکی بود که سی سال از عمر بنای آن می گذشت. این خانه حیاط  و باغچه ای کوچک داشت که در میان آن درختی افرا دیده می شد. ضلع شمالی حیاط  شامل دو اتاق بود، هر کدام با دو پنجره که قرینه وار به وسیله ایوانی از هم جدا می شدند. در ضلع شرقی فقط یک اتاق قرار داشت، باز هم با یک ایوان ولی بزرگتر از خود اتاق. در دو اتاق ضلع شمالی، براتعلی چراغ ساز، حدودا سی ساله، اهل اسدآباد همدان با همسرش نرگس اهل ورامین و تنها فرزندشان عابدین زندگی می کردند. نرگس زنی سی ساله و هیکل دار،  بسیارمنظم و خانه دار و دلسوز برای براتعلی و عابدین بود. تنها نقطه ضعف او نامهربانی با دیگران بود. در تنها اتاق ضلع شرقی مشهدی محرم سبزی فروش پنجاه ساله با همسر بیست و هفت ساله ظریف ومهربانش گل عنبر و سه فرزندشان، شاهرخ و مهران ومهشید زندگی می کردند. آنها اهل بویین زهرای قزوین بودند. گل عنبر برخلاف نرگس زنی بسیار نامنظم بود... عابدین سرما می خورد و گل عنبر چند روزی برایش شلغم می پزد. عابدین خیلی شلغم دوست دارد. گل عنبر احساس می کند عابدین در حال چاق شدن است، طوری که لباس هایش برایش تنگ شده و به زحمت آن ها را می پوشد. برای این که او را چشم نزند به سراغ پیرِ نظرِ خواربار فروش می رود تا مقداری اسفند از او بگیرد و برای عابدین دود کند... بیشتر:
http://nakhnamaa.blogfa.com/post-95.aspx
٢ - یونجه فراوان تر و شلغم زیادتر : در کتاب قلعه و یا مزرعهٔ حیوانات، نوشتهٔ جورج اورول، فصل نهم : «اما در مقایسه با زمان جونز همه چیز ترفی کرده بود. سکوئیلر به سرعت اعدادی را پشت سرهم می خواند تا به حیوانات نشان دهد حالا از زمان جونز جوی بیشتر، یونجه فراوان تر و شلغم زیادتری دارند، ساعات کمتری کار می کنند و آب آشامیدنیشان گواراتر، عمرشان طولانی تر، بهداشت نوزادان بهتر شده است، در طویله کاه بیشتر دارند و مگس کمتر آزار می دهد. حیوانات تمام این مطالب را باور می کردند. در واقع خاطره دوره جونز تقریبا محو شده بود. می دانستند که زندگی امروزشان سخت و خالی است، غالبا گرسنه اند، سردشان است و معمولا جز هنگام خواب کار می کنند. ولی بی شک روزهای قدیم از امروز هم بدتر بوده است!»... 
٣ - نوشتار ترشی شلغم ژاپنی : شلغم از صیفی جات مورد علاقه ژاپنی ها می باشد و بالاترین مصرف سرانه آن نیز در دنیا در اختیار ژاپنی هاست.  طرز تهیه ی ترشی شلغم ژاپنی... بیشتر:
http://ketabashpazi.blogfa.com/post/155

شلغم : در برخی فیلم ها
فواید شلغم
https://www.youtube.com/watch?v=KbKPpG-iTKs
تاثیر مواد غذایی مثل شلغم و خرمالو
https://www.youtube.com/watch?v=oFJOjgxugc8

تحقیقات جدید و شلغم
بنا بر گزارش تارنمای همشهری آنلاین، ناسا قصد دارد تا سال ۲۰۱۵ بر روی ماه گیاهان و سبزیجاتی از جمله شلغم و ریحان به عمل آورد. هدف از این کار بررسی امکان زندگی و کار انسان بر روی تنها قمر زمین است. سازمان فضایی آمریکا این گیاهان را با استفاده از یک فضاپیمای تجاری ماه نورد طی دو سال آینده به سطح ماه خواهد برد. این ابتکار توسط گروه زیستگاه رشد گیاهان ماه در ناسا مطرح شده است. برنامه ناسا این است که محفظه ی رشد مهر و موم شده بسیار ساده‌ای بسازد تا از جوانه زدن گیاه در طول یک دوره پنج تا ده روزه در فضا پیما بر روی ماه پشتیبانی کند. این محفظه‌های یک کیلوگرمی تلاش خواهند کرد تا شلغم ، ریحان و برخی گیاهان دیگر را رشد دهند... اطلاعات در مورد گیاهان می‌تواند به دانشمندان ناسا کمک کند دریابند آیا انسان می‌تواند بر روی ماه زندگی و کار کند یا خیر. سال گذشته دانشمندان چینی از برنامه‌های خود برای رشد سبزیجات تازه در پایگاه‌های اقماری ماه و مریخ خبر دادند تا بتوانند منبع غذایی و اکسیژن برای فضانوردان فراهم کنند

تعبیر خواب شلغم
دیدن شلغم به خواب، دلیل است بر غم و اندوه. اگر شخصی خواب به بیند که شلغم به کسی داده است، دلیل بر این است که زحمتی به کسی رساند. جابرمغربی گوید: دیدن شلغم پخته بهتر از خام بود. اگر شخصی خواب به بیند که شلغم از خود دور کرده، دلیل است که از غم و غصه و اندوه و گرفتاری برهد.

شلغم : در زنجیری از سروده ها
 

ننگ هر قافله در شش دره ابلیسی/ تو به هر نیت خود مسخره ابلیسی
از برای علف دیو تو قربان تنی/ بز دیوی تو مگر یا بره ابلیسی
سره مردا چه پشیمان شده‌ای گردن نه/ که در این خوردن سیلی سره ابلیسی
شلغم پخته تو امید ببر زان تره زار/ ز آنک در خدمت نان چون تره ابلیسی
نان ببینی تو و حیزانه درافتی در رو/ عاشق نطفه دیو و نره ابلیسی... : مولوی
 

مرغ بریان به چشم مردم سیر/ کمتر از برگ تره بر خوان است
وان که را دستگاه و قوت نیست/ شلغم پخته مرغ بریان است: سعدی
 

آب می‌خور زعفرانا تا رسی/ زعفرانی اندر آن حلوا رسی
در مکن در کرد شلغم پوز خویش/ که نگردد با تو او هم‌طبع و کیش... : مولوی
 

ناگهی بهلول را خشکی بخاست/ رفت پیش شاه ازوی دنبه خواست
آزمایش کرد آن شاهش مگر/ تا شناسد هیچ باز از یکدیگر
گفت شلغم پاره باید کرد خرد/ پاره کرد آن خادمیش و پیش برد
اندکی چون نان و آن شلغم بخورد/ بر زمین افکند و مشتی غم بخورد
شاه را گفتا که تا گشتی تو شاه/ چربی از دنبه برفت زین جایگاه
بی حلاوت شد طعام از قهر تو/ می بباید شد برون از شهر تو :عطار
 

بزرگا، وثوقا، که تنها همو/ بزرگست و آن دیگران باد و دم
کند با بزرگی ثنایم به شعر/ دهد بی‌تقاضا صلت نیز هم
خودش مدح فرماید و هم خودش/ ببخشد صله‌، اینت اصل کرم
صله وافر و بحر شعرش رمل/ سر انگشتش این بحرها کرده ضم
چو این وافر و این رمل کی شنید/ کس اندر عرب یا که اندر عجم
زنم زان مضامین شیرین او/ کنون همچو بهرام چوبین، منم
منم، آنکه با آش شلغم همی
ز مرضای خود، شل کنم دست غم... : ملک‌الشعرای بهار

رباعی شلغم از همین نگارنده:

در زمستان به شلغم آور روی
گر چه شلغم گران و بدنام است

همه جا یک خوراک شلغم جوی
شلغم پخته بهتر از خام است

دکتر منوچهر سعا دت نوری
 

منابع و مآخذ
شلغم در فرهنگ واژه ها : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب - فرهنگ فارسی معین - فرهنگ لغت عمید
شناخت شلغم : تارنمای لغت نامه دهخدا و تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
انواع شلغم خوراکی : بسیاری از تارنماها
گونه های معروف شلغم : تارنمای لغت نامه دهخدا و فرهنگ فارسی معین
انواع معروف شلغم در دنیا : تارنمای لي لي آشپز
چگونگی تولید شلغم در ایران و جهان : تارنماهای گوناگون
گفتنی های تغذیه  - شلغم و برخی خواص آن : تارنمای گزیده ای از نوشتارها
شلغم در برخی اصطلاحات فارسی : تارنمای آریا ادیب - تارنمای لغت نامه دهخدا
کتاب شلغم میوه ی بهشته : تارنمای نخ نما
یونجه فراوان تر و شلغم زیادتر : بسیاری از تارنماها
نوشتار ترشی شلغم ژاپنی : تارنمای کتاب آشپزی 
تحقیقات جدید و شلغم : تارنمای همشهری آنلاین
تعبیر خواب شلغم : تارنمای دانشنامه شعر و ادبیات پارسی
شلغم  در زنجیری از سروده ها : تارنمای گنجور و تارنمای گزیده ای از نوشتارها

گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/01/blog-post_5.html