ایرانیان درپهنه ی سرزمین نیاکان آریایی: ١٠ - مردمان تاشکند و بخارا و سمرقند و خوارزم

در بخش های پیشین، با موقعیت جغرافیایی "سرزمین نیاکان آریایی" و "برخی نقاط این سرزمین" آشنا شدیم. در این بخش ضمن اشاراتی به "ازبکستان و زبان فارسی در شهرهای آن" به ارائه ی توضیحاتی پیرامون "تاشکند پایتخت کشور ازبکستان" و " ایرانیان سمرقند و بخارا و خوارزم" می پردازیم:
ازبکستان و زبان فارسی در شهرهای آن
ازبکستان کشوری در آسیای میانه است و با کشورهای افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، و قزاقستان دارای مرز مشترک می‌باشد. ایرانی‌ ها ساکنان اولیه منطقه ازبکستان را تشکیل می‌دادند. پایتخت این کشور شهر تاشکند است.  سمرقند و بخارا و خوارزم ٣ استان معروف ازبکستان شناخته می شوند. قسمت عمده‌ای از پارسی زبانان ازبکستان در دو شهر سمرقند و بخارا سکونت دارند، در دوران شوروی سابق و به ویژه پس از فروپاشی شوروی، سیاست‌های ازبکستان تلاش در بیگانه سازی اهالی این شهرها از فرهنگ و زبانشان بوده‌است. در زمینه ی برخی آگاهی ها پیرامون چگونگی وضع ایرانیان در شهرهای ازبکستان می توان به  "سفرنامه ی سُغد و خوارزم" مراجعه کرد.
تاشکند : پایتخت کشور ازبکستان
تاشکند (نام‌های دیگر: تاشکنت، چاچ)  پایتخت کشور ازبکستان است. زبان مردم تاشکند، ازبکی و فارسی بخارایی است. نام چاچ در ادبیات فارسی به ‌ویژه در شاهنامه ی فردوسی بسیار بکار رفته است. کمان‌هایی که در قدیم در چاچ ساخته می‌شد از شهرت فراوانی برخوردار بود و اصطلاح «کمان چاچی» در ادب فارسی به معنای بهترین کمان است.
بخارا : مرکز استان بخارا
بخارا یا بخارای شریف، پنجمین شهر بزرگ ازبکستان، و مرکز استان بخارا می‌باشد. شهر بخارا در جلگهٔ واقع در مسیر سفلای رود زرافشان و کنار کانال شهر رود واقع است. جمعیت این شهر بر اساس برآورد سال ۲۰۰۹ حدود ۲۶۳ هزار نفر و به همراه حومه حدود ۳۸۳ هزار نفر بوده‌است. بخارا (همراه با سمرقند) یکی از دو شهر عمدهٔ فارسی‌زبان ازبکستان است. اکثریت مردم بخارا  به زبان فارسی با گویش ویژه آسیای مرکزی که امروزه به زبان فارسی تاجیکی معروف شده حرف می ‌زنند که برخی منابع میزان فارسی ‌زبانان این شهر را ۹۰٪ هم ذکر کرده‌اند.. بخارا از قدیمی‌ترین شهرهای ماوراءالنهر(فرا رود) است و بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد اما سابقهٔ سکونت انسان‌ها در محلی که این شهر بر آن بنا شده به هزاره دوم پیش از میلاد می‌رسد. بخارا در کنار جادهٔ ابریشم قرار گرفته و کامل‌ترین نمونه یک شهر سده‌ های میانه در منطقه آسیای مرکزی به شمار می‌رود که نمای تاریخی باستانی آن تا حد زیادی دست ‌نخورده باقی مانده‌ است. از مهم ترین بناهای تاریخی واقع در آن مقبره امیر اسماعیل سامانی است که از شاهکارهای معماری در سده ی دهم میلادی به شمار می‌رود هسته ی تاریخی مرکزی بخارا در فهرست میراث تاریخی جهانی بشر یونسکو به ثبت رسیده‌است. پنبه و آلو از مهم‌ترین محصولات کشاورزی بخارا به شمار می‌آیند و "آلو بخارا" در ایران به طور کامل شناخته شده‌است.
سمرقند : مرکز استان سمرقند
سمرقند با جمعیتی بالغ بر ۵۹۶ هزار نفر (برآورد  ۲۰۰۸)، دومین شهر بزرگ ازبکستان، و مرکز استان سمرقند است. بیشتر ساکنان به ‌زبان فارسی با گویش تاجیکی صحبت می‌کنند. در سال ۲۰۰۱، یونسکو این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد. سمرقند، یکی از کهن ترین شهرهای جهان شمرده می‌شود و توسط ایرانیان در اواخر سده ی چهارده پیش از میلاد در دشت حاصلخیز زرفشان به عنوان شهر منطقه کشاورزی پی نهاده شده و زمانی دراز در دوران هخامنشیان مهم ترین شهر منطقه بوده‌است. سمرقند با قرار داشتن در مرکز جاده ابریشم، پیوند دهندهٔ چین به اروپا در قدیم، دارای اهمیتی چشمگیر بوده‌است. ریشه ی سمرقند واژهٔ پهلوی «سمرکند» و معنی ترکیبی آن «سنگ‌ دژ» می‌باشد. سامانیان که می‌خواستند امپراتوری ساسانی را زنده کنند در اندیشه ی تبدیل بخارا به تیسفونی دیگر بودند. از این رو بود که به پیشگامی اسماعیل سامانی کوشیدند تا بخارا را پایگاه زبان، هنر، فرهنگ و تمدن ایرانی سازند. در همین دوران بود که سمرقند نیز رفته رفته جایگاه باارزشی در هنر و ادبیات ایران یافت
 استان خوارزم
استان خوارزم یکی از استان‌های کشور ازبکستان است. سرزمین خوارزم به دلیل جایگاه جغرافیایی ویژه‌اش همواره مورد تاخت و تاز بیگانگان بوده است. آگاهی‌ها درباره تاریخ خوارزم پیش از میلاد ناقص و پراکنده است. برخی پژوهشگران خوارزم را جایگاه سرایش اوستا می‌دانند. لغت نامهٔ دهخدا در سرواژهٔ «خوارزم» از آن به نام «مهد قوم آریا» (سرزمین اقوام آریایی) یاد می‌کند. تاریخ خوارزم، به اندازه تاریخ سغد، کهن است و، با وجود این، تا سال ۱۹۳۰ آگاهی زیادی درباره آن در دست نبود. در این تاریخ برخی از دانشمندان مقداری بازمانده‌های عهد نوسنگی را در آنجا یافتند که مربوط به هزاره ی چهارم و سوم پیش از میلاد بود، و به این نتیجه رسیدند که ماهیگیران و شکارچیان این نواحی در عصر مفرغ با مردم شمال ایران تماس نزدیک داشتند. خوارزمیان تا سده‌های پیش از میلاد، با استفاده از یک روش آبیاری پیچیده توانسته بودند که جوامع بزرگی تشکیل دهند. خوارزمیان اگرچه در سده ی ششم پیش از میلاد در زمان کوروش هخامنشی مغلوب هخامنشیان شدند و در سده ی اول یا دوم میلادی تحت تسلط کوشانیان در آمدند. مدت ها دودمان ایرانی‌ که از والیان ساسانیان بودند در سرزمین خوارزم فرمان می‌راندند خوارزم سرزمینی بوده است که در شمال و باختر آن، سرزمین ترکمانان و در جنوب و خاور آن، خراسان و فرارود (ماوراءالنهر) قرار داشته و ولایت خوارزم دو شهر بزرگ داشته که یکی گرگانج و دیگری کاث نامیده می‌شده‌اند. در زمان خوارزمشاهیان شهر گرگانج پایتخت ایران بود. آنگاه که مغولان به خوارزم یورش بردند، از همان ابتدا روشن بود که آنجا را با خاک یکسان خواهند کرد، چناچه از اورگنج تختگاه خوارزمشاهیان جز تلی خاک چیزی باقی نماند. کشتار مردم به دست مغولان نزدیک به همه گنجینه دانش و ادب را که خوارزمیان در طول سال‌ها اندوخته بودند بر باد داد. در یورش چنگیز شمار فراوانی از دانشمندان و شاعران کشته شدند.
مرکز استان خوارزم شهرگرگانج در نزدیکی مرز ترکمنستان است. زمانی خیوه مرکز سرزمین خوارزم بود. خیوه شهری است با مجموعه‌ای از بناهای تاریخی که در حصاری از خشت و گل به نام «ایشان‌قلعه» قرار گرفته‌اند... آرامگاه پوریای ولی در میان این مجموعه فرهنگی تاریخی قرار دارد. پوریای ولی (نام‌های دیگر: محمود خوارزمی، پریار) پهلوان و شاعر و جوانمرد ایرانی است که در ورزش‌های زورخانه‌ای پیشینه زیادی داشته‌است. آرامگاه پوریای ولی در فاصله ی سده‌های ٨ تا ١٤ هجری (۱۴ تا ۲۰ میلادی) ساخته شده‌است
جغرافیای تاریخی سمرقند و بخارا
سمرقند و بخارا، دو شهر بزرگ ماوراءالنهر بودند. سرزمین ماوراءالنهر که میان رودهای جیحون و سیحون قرار داشت در نقشه جغرافیای سیاسی امروز، آسیای مرکزی خوانده می‌شود. این دو شهر در تقسیم‌بندی جغرافیایی، بخشی از ایالت سغد به شمار می‌آمدند. ایالت سغد، سرزمینی خرم و حاصل‌خیز میان آن دو رود و مهم‌ترین ایالت ماوراءالنهر بود و به باور بسیاری از جغرافی‌دانان، از جنّات اربعه  و از زیباترین و مصفاترین جاهای دنیا شمرده می‌شد. این دو شهر در گذشته پاره‌ای از سرزمین گسترده ایران به شمار می‌رفتند و هم‌بستگی فرهنگی و تاریخی آنهارا با ایران نمی‌توان انکار کرد. گرچه آن سامان بیش از یک قرن پیش از حوزه اقتدار سیاسی ایران بیرون رفته، پیوندهای فرهنگی و تاریخی مردمانش با ایرانیان برجای مانده است.
رفتار اعراب با ایرانیان در منطقه ی سمرقند و خوارزم
مولف تاریخ بخارا در مورد رفتار اعراب با ایرانیان اینگونه می نویسد : "بیکند" شهری بود از سغد. سغد مرکز تجاری بین المللی در شرق ایران در زمان ساسانیان بود و شهری بسیار زیبا و ثروتمند .با حمله ی اعراب شهر به کلی منهدم گشت. مردان قادر به جنگ ، قتل عام گشتند و اموال شهر به تصرف در آمد و سپس کشتار مردم سمرقند و خوارزم احرا شد.
ردپای کاروان های جاده ابریشم در بخارا
بنا بر گزارش تارنمای یورو نیوز: «بخارا ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و در زمان جاده ابریشم، کاروان های بزرگی از اقصی نقاط جهان از این شهر عبور کرده اند. افسانه هایی در مورد یک واحه جادویی پنهان شده در بین دو کویر که از هند تا چین گسترده شده است، وجود داشت. در بخارا فروشندگان درست در همان مکانی که اجدادشان مستقر بودند و زیر همان طاق ها و خیابان های اطراف، به مهمانان خوشامد می گویند. آنها استعداد خوبی در یادگیری زبان های خارجی دارند که از زمان رفت و آمد کاروان ها به ارث برده اند. یک راهنمای گردشگران، می گوید: "هنوز می توان رنگ و هوای بخارای قدیم را احساس کرد که در مسیر عبور جاده تجاری ابریشم بود. حتی امروز، زیر آن طاق ها، آنها اجناسی را می فروشند که صدها سال پیش به اینجا آورده شد". "مناره ی کالیان" یکی از نمادهای بخارا است. این مناره به مدت طولانی، بلندترین مناره آسیای میانه بود. شب ها از آن بعنوان فانوس استفاده می کردند و با روشن کردن آتش در بالای آن، مسیر راه یابی به شهر را به مسافران نشان می دادند.
مرکز تاریخی شهر بخارا، در فهرست میراث فرهنگی یونسکو قرار دارد و یکی از شاهکارهای آن، آرامگاه اسماعیل سامانی است که از مهمترین بناهای باستانی آسیای میانه بشمار می رود. این آرامگاه، کهن ترین آرامگاه ایرانی تاریخ دار است.  پورسینا، دانشمند و فیلسوف مشهور ایرانی در قرن چهارم هجری در روستای افشانه نزدیک بخارا که آن زمان پایتخت سلسله سامانی بود، متولد شد. وقتی پور سینا هجده ساله بود، نوح دوم سامانی را که در بستر مرگ بود معالجه کرد. او پاداش طلا را قبول نکرد و به جای آن درخواست کرد تا دسترسی دائمی به کتابخانه ی قصر داشته باشد.
مهمان نوازی نیز یکی از میراث های به جای مانده از گذشته است. در زمان فعالیت جاده ابریشم، شصت مسافر خانه برای کاروان های زبان های مختلف ساخته شد تا مسافران سردرگم نشوند. وقتی در قرن های گذشته رقاصان خارجی به بخارا می آمدند، در این شهر برنامه اجرا می کردند. برخی از این لباس های ویژه رقص یک اثر هنری است. هنر نقشبندی نیز در قرن دوم میلادی در بخارا ایجاد شد. باکشیلو جومایف، استاد نقشبندی است و از ابریشم و طلا برای کارش استفاده می کند. دوخت یک لباس سنتی شش ماه کار می برد. او می گوید: “قبلا از کودکانم الهام می گرفتم و اکنون از نوه هایم. بخارا نیز به من الهام می بخشد”. مقبره ی بهاالدین نقشبند، عارف قرن هشتم و بنیانگذار طریقت نقشبندیه نیز در بخارا قرار دارد. پدر بهاءالدین، معروف به باباصاحب سرمست، حرفه نقشبندی داشت، از اینرو وی نیز، که شغل پدر را پی گرفت، به نقشبند ملقب گردید».
ایرانی های خوارزم و بخارا
محسن پاک‌آیین سفیر ایران در ازبکستان (از ١٣٧٤ تا ١٣٧٨) در کتاب "چهار سال در سرزمین تیمور" ضمن شرح خاطرات خود می نویسد: «بر اساس تحقیق محمد نظر عبدالحکیم، به دنبال تهاجم تیمور به ایران عده ای ایرانی به عنوان اسیر به خوارزم آورده شدند که معروف ترین آنها ایرانیان "آق دربند " بودند. در سال ١٨٢٦ میلادی الله قلی، خان خیوه در یکی از حملات خود به خراسان اهالی قریه "آق دربند" را به سوی خوارزم کوچ داد. بر خورد الله قلی با این اسرا، محترمانه و اخلاقی بود و آنان را در حقوق با اهالی خوارزم برابر می دانست. این وضعیت باعث شد که ایرانیان"آق دربند" دارای شخصیت مثبتی شده و در اداره ی خوارزم مشارکت نمودند... در بررسی فولکلور ایرانی های آق دربند به اشعاری می رسیم که حکایت از پیوند دیرینه آنان با میهن اصلی خود "ایران" دارد که به یاد میهن و به بهانه ی آن، در مجالس عروسی می خوانند:
بیاجانا به جانت بنده ام یار/ بغل واکن که سرما خورده ام یار
بغل واکن منو تنگ بغل گیر/ دم یار قدیمی بنده ام یار
 خوارزم اگر چه بوی ازبکی گرفت، ولی اشعار همچنان فارسی باقی ماند و امروز در بسیاری از جشن های مردم خوارزم اشعاری به زبان فارسی خوانده می شود در حالیکه بسیاری از مردم معنی این اشعار  را بدرستی نمی دانند. در خوارزم گروه های نوازنده ای وجود دارند که به آنها " گل نوروز" گفته می شود . آنها در مجالس شادمانی و بویژه  درآستانه ی نوروز با شعر خوانی شادی و سرور را به میان مردم می آورند. بسیاری از ترانه های " گل نوروز" به فارسی و با لهجه ی خراسانی است و با آنکه اکثر مردم ازبک زبان معانی این اشعار را نمی دانند، لیکن به تکرار و شنیدن آنها علاقه فراوان دارند».
یهودیان ایران و بخارا
بنا بر گزارش تارنمای یهودیان ایران: «جمعيت كنوني يهوديان جهان حدود ١٣ ميليون نفر است كه اكثريت آنها به ترتيب در امريكا، اسرائيل، روسيه و كشورهاي اروپايي سكونت دارند و جوامع متعددي از يهوديان نيز در ساير كشورها، از جمله ايران حضور دارند. سابقه ی حضور يهوديان در ايران به حدود ٢٧٠٠ سال پيش باز مي‏گردد و بسياري از اماكن مقدس و تاريخي آنها در ايران قرار دارند كه آرامگاه انبياي بني ‏اسرائيل مانند حضرت دانيال نبي در شوش، استر و مردخاي در همدان و حبقوق نبي در تويسركان از اين جمله ‏اند».
بر اساس نوشتاری در تارنمای ویکی‌پدیا: «در زمان کورش هخامنشی، یهودیان اجازه یافتند به سرزمین اسرائیل که بخشی از امپراتوری هخامنشی شده بود، بازگردند و معبد خود را بازسازی کنند. اما گروهی از آنها در ایران ماندند و آزادانه دین و فرهنگ خود را حفظ کردند. این روایتِ رواداریِ کورش نسبت به یهودیان در عهد عتیق از کتاب مقدس آمده‌است و یهودیان جهان به همین دلیل او را یکی از ناجیانِ قوم خود می‌دانند... یهودیان بخارایی، یهودیانی از آسیای میانه هستند که به گویش بخارائی که گویشی از زبان پارسی است، سخن می گویند. تعداد کلیمیان بخارایی را حدود ۱۶۰ تا ۱۸۰ هزار نفر تخمین می‌زنند. پس از فروپاشی شوروی، اکثریت آن‌ها به ایالات متحده (به ویژه فارست هیل و نیویورک) و اسرائیل مهاجرت کردند و شمار دیگری نیز به اروپا و استرالیا و کانادا مهاجرت نمودند».
رنگ و بوی بخارایی درناحیه ی کوینز نیویورک
بنا بر گزارش تارنمای پی دیژیتال که با مدیریت وزارت خارجه ی آمریکا منتشر می شود: «از میدان تایمز نیویورک که سوار خط “ای” مترو بشوید، ٣٠ دقیقه بعد به محله فارست هیلز در کوینز می رسید که محل زندگی جامعه پر رونق یهودیان بخارایی است. جمعیت یهودیان بخارایی ساکن فارست هیلز و محله های ریگو پارک و کیو گاردنز که در مجاورت آن قرار دارند بیش از ٤٠٠٠٠ نفر است. خیابان صد و هشتم منطقه کوینز را عموماً برادوی بخارایی می نامند که بی دلیل هم نیست. این خیابان پر از رستوران های بخارایی است که نام بسیاری از آنها اسامی شهرهای ازبکستان و تاجیکستان انتخاب شده و مشتریان بخارایی و غیربخارایی را به خود جذب می کنند. خورد و خوراک، خانواده و مهمان نوازی برای یهودیان بخارایی منطقه کوینز مهم اند و رستوران هایی همچون رستوران کینگ دیوید و دامیکل هر شب پر از بخارایی هایی است که یا وصلتی را جشن می گیرند یا با افروختن شمع های یادبود، یاد و خاطره بستگان از دست رفته را زنده می کنند..»
گزارش ها و جشن ها و ترانه ها
 بازدید از موزه ی بخارایی ها در ناحیه ی کوینز نیویورک
http://www.youtube.com/watch?v=WFGKtRYisus
موسیقی سنتی ایران هنوز در بخارا و سمرقند و تمام ناحیه ی تاجیک نشین رواج دارد
http://www.youtube.com/watch?v=SLCeZEZGuoA
ترانه ای با اجرای منوچهر در سمرقند
http://www.youtube.com/watch?v=EqO8Nk4_U6o
ترانه ای با اجرای نرگس منجذب خواننده ی اهل سمرقند
http://www.youtube.com/watch?v=ejqnEuTdGTI
و
http://www.youtube.com/watch?v=g_toLd-lzpY
فیلم مراسم عروسی تینا و خشایار (اهل بخارا) در هتل پی یر در شهر نیویورک
https://www.youtube.com/watch?v=5JpR8fAqKNU
و
https://www.youtube.com/watch?v=NUFaaCEA_20
فیلم ردپای کاروان های جاده ابریشم در بخارا
https://www.youtube.com/watch?v=sCbfc2r51to


یادداشت پایانی: "خوارزم" و "سمرقند" و "بخارا" ، پیوسته اوقات مورد توجه و در کانون دید و نظر سرایندگان و سخنوران نامدار ادب پارسی و از جمله حافظ شیرین سخن، استاد مشهور غزل ایران بوده است: 

قوت شاعرهٔ من سحر از فرط ملال/ متنفر شده از بنده گریزان می رفت
نقش "خوارزم" و خیال لب جیحون می‌بست
با هزاران گله از ملک سلیمان می‌رفت...
و یا
اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را
به خال هندویش بخشم "سمرقند" و "بخارا" را...
حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو
که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را

روانشاد ملک‌الشعرای بهار نیز در وصف "تاشکند" چنین سروده است:
بهار آمد و رفت ماه سپند/ نگارا درافکن بر آذر سپند
به نوروز هر هفت شد روی باغ‌/ بدین روی هر هفت امشاسفند
به یکباره سرسبز شد باغ و راغ/ ز مرز حلب تا در "تاشکند"
بنفشه زگیسو بیفشاند مشک/ شکوفه به زهدان بپرورد قند...
و یا
عجب نباشد اگرشمع را بسوزد تن/ به جرم اینکه زد آتش به جان پروانه
بهارکشتهٔ ترکی بودکه در ره او/ گذشته شعر وی از "تاشکند" و فرغانه

نگارنده نیز در سروده ی کوتاه زیر، اشاره ای بر "خوارزم" و "سمرقند" و "بخارا" و "تاشکند" و "خیوه" و "گرگانج" پایتخت قدیم ایران دارد:
ز خوارزم و سمرقند و بخارا/ زتاشکند تا به خیوه، تا به گرگان
نگر ، بر سنت و فرهنگ ایران/ بر آهنگ ، و به آئین_ نیاکان
که مانده جاودانه ، در زمانه / درودی بر شکوه _ آن ، فراوان
دکتر منوچهر سعادت نوری 

منابع و مآخذ
ازبکستان و زبان فارسی در شهرهای آن - تاشکند پایتخت کشور ازبکستان - بخارا مرکز استان بخارا - سمرقند مرکز استان سمرقند - استان خوارزم: تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
سفرنامه سُغد و خوارزم: نوشته ی دکتر شروین وکیلی: تارنمای گندی شاپور و تارنمای سوشیانس
جغرافیای تاریخی سمرقند و بخارا، نوشتاری از حبیب زمانی محجوب : تارنمای پژوهشگاه علوم انسانی
پوریای ولی: تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
رفتار اعراب با ایرانیان، کتاب تاریخ بخارا ﺗﺄﻟﻴﻒ ابوبکر محمدبن جعفربن زکریا نَرشَخی: بسیاری از تارنماها
ردپای کاروان های جاده ابریشم در بخارا: تارنمای یورو نیوز
ایرانی های خوارزم و بخارا: تارنمای پندار شاد
یهودیان ایران و بخارا: تارنمای یهودیان ایران و تارنمای ویکی‌پدیا
 رنگ و بوی بخارایی در ناحیه ی کوینز نیویورک: تارنمای پی دیژیتال با مدیریت وزارت امور خارجه آمریکا به زبان فارسی
گزارش ها و جشن ها و ترانه ها: تارنمای یوتیوب
سروده های حافظ و ملک‌الشعرای بهار : تارنمای گنجور

بخش های پیشین ایرانیان درپهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
بخش هفتم : نشانه های فرهنگی ، هنری و موسیقی ایرانی در جمهوری تاجیکستان
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2013/10/blog-post_18.html
بخش هشتم : فارسی ‌سرایان تاجیکستان
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2013/10/blog-post_28.html
بخش نهم : مردم هند و اروپایی - نکاتی در باره ی "مردم پنجابی" و "پنجاب"
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2013/11/blog-post_9.html

گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/01/blog-post_5137.html