۱۳۹۲ آبان ۱۸, شنبه

ایرانیان : درپهنه ی سرزمین نیاکان آریایی - بخش نهم


در بخش های پیشین، با موقعیت جغرافیایی "سرزمین نیاکان آریایی" و "برخی نقاط این سرزمین" آشنا شدیم. در این بخش ضمن تعریف واژه ی " آریایی" به توضیحاتی پیرامون " کیش و آئین کهن آریایی" ، "رده ی مردمان هند و اروپایی" ، "زبان‌های هندو اروپایی" ، " مردم هندو آریایی" همراه با پاره ای نکات در باره ی "مردم پنجابی" و "پنجاب" می پردازیم:

تعریف واژه ی "آریایی"
١ - آریائی : منسوب به قوم آریا - آریائی اصطلاحی است که بمعانی متعدد اطلاق شده ‌است. ماکس مولر آنرا مخصوصاً درباره ٔ همه ٔ زبانهائی که پیشتر بعنوان هند و اروپائی (یا هند وژرمانی بقول مستشرقین آلمانی ) شناخته شده ، بکار برده است . بهمین وجه "آریا" را در مورد همه ٔ متکلمین بدین زبانها استعمال کرده و هم او در کتاب "تراجم احوال کلمات و سرزمین آریا" نوشته است : "آریائیان کسانی هستند که بزبانهای آریائی تکلم کنند، رنگشان هرچه و خونشان از هر نژاد باشد ما که آنان را آریائی مینامیم منظوری جز از لحاظدستور زبان ایشان که آریائی است نداریم". اصل و ریشه ٔ "آریا" هرچه باشد، اینقدر واضح است که این کلمه بتداعی معانی ، مفاهیم بسیار را بخاطر می آورد و مللی که متعلق ببخش خاوری هند و اروپائیان بودند، خود را بدین نام مفتخر میدانستند (دائرةالمعارف بریتانیکا) : تارنمای لغت نامه دهخدا
٢ - آریایی : به معانی متعدد اطلاق شده‌ و بر طبق یکی از تعاریف آریاییان کسانی هستند که به زبان آریایی تکلم می‌کنند، حال رنگ پوستشان یا خونشان از هر نژاد که باشد، تفاوتی ندارد و در این تعریف منظوری جز از نظر زبان آنان نیست. زبان آریایی یا آرین از نظر زبانشناسی زبانیست که به دستهٔ زبانی هندوایرانی، از طایفهٔ هندواروپایی داده شده‌است. اَئیریه یا آریایی نام یکی از اقوام هندواروپایی است. در اینجا باید یادآور شویم که تنها مورد کاربرد مجاز اصطلاح آریایی درباره اقوامی است که در ازمنه ی باستانی خود، خویشتن را آریا می‌نامیدند. هندیان و ایرانیان (پارس‌ها، مادها و الان‌ها و سکاها و اقوام ایرانی زبان آسیای میانه) خود را آریا می‌خواندند. آریایی فقط به ایرانیان و هندوان اطلاق می‌شود نه به اقوام دیگر معروف به هندواروپایی، آنها هر یک با نام قومی خودشان چون ژرمن، لاتین، اسلاو و جز اینها از همدیگر باز شناخته می‌شوند. در قرن گذشته چند تن از دانشمندان به اشتباه کلمه آریایی را به همهٔ اقوام هندواروپایی اطلاق کردند اما این خطا دیری نپائید. در کشور آلمان نیز در زمان قدرت گرفتن حزب نازی کلمهٔ آریایی بار دیگر رنگ و رویی دیگر گرفت و همهٔ اقوام هندواروپایی را در مقابل اقوام سامی و مغول‌نژاد آریایی خواندند. امروزه آریایی فقط به اقوام دو نژاد هندوایرانی اختصاص دارد : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

کیش و آئین کهن آریایی
١ - آئین کهن آریاییان به اعتقادات مشترک اقوام هندوایرانی تا قبل از منشعب شدن دو قوم بزرگ اقوام ایرانی تبار و مردم هندوآریایی در هزارهٔ دوم پیش از میلاد می‌پردازد. این اعتقادات در میان قوم هندوایرانی تا دیر باز و تا پیدایش ریگ ودا در میان هندوان و تا آغاز ظهور زرتشت در میان ایرانیان باقی بود. در کتاب مقدس هندوها به نام ریگ‌ودا و اوستا به وجوه مشترک بسیار که غالباً در لباس عبارات واحدی بیان شده‌است، برمی‌خوریم. حتی قسمتی از اسماء ربانی نیز در دو کتاب باهم قابل تطبیق است. از این رو می‌توان گفت که آیین مزدایی میراث زمان‌های دیرین و دوره‌هایی است که در آن هندیان و ایرانیان و حتی هند و اروپائیان زندگی مشترک داشته‌اند. ایرانیان این افکار و نظریات دیرین را در جامهٔ اندیشه‌های نو پذیره شدند و سرانجام در زمان‌های متأخرتر این زرتشت بود که در معتقدات اصلی مزدایی اصلاحات اساسی و عمیقی به عمل آورد : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
٢ - مردمان هند و اروپایی یا آریاییان، مردمانی بودند که نزدیک به ۵۰۰۰ سال پیش، با یکدیگر می زیستند و دارای زبان و فرهنگ مشترک بودند (برخی این تاریخ را عقب تر هم برده اند). واژه ی آریا یعنی شریف یا «از خانواده ی محترم». آنچه در پی می آید گمان هایی است که دانشمندان درباره آریاییان مطرح کرده اند:
• نظام خویشاوندی برپایه ی نسبت مردان وجود داشت.
• رییس خدایان ایشان، «دیو پیتار» (پدر آسمان) نام داشت. یادمان باشد که دیو در بسیاری از فرهنگ های آریایی، معنایی مقدس دارد و گاه بعنوان یکی از خدایان از آن یاد می شود. در ایران، زرتشت «اهوامزدا» را خدای یکتا نامید و سایر خدایان (از جمله دیو) معنای خود را از دست دادند. امروزه در زبان فارسی دیو بمعنای هیولا بکار می رود.
• شعر و موسیقی در میان این قوم رواج داشت.
• در محل زندگی ایشان برف می بارید.
• آریاییان، کوچ نشین و دامپرور بودند (زرتشت مردم را به کشاورزی و باغداری تشویق می کرد که این بدعتی در نحوه ی زندگی آریاییان بشمار می رفت).
• آنها با چرخ آشنایی داشتند و از آن استفاده می کردند. هرچند ابزارهایی چون ارابه هنوز وجود نداشت.
در مورد زیستگاه این قوم دو نظر وجود دارد: ١ - آریاییان در جایی بالای دریای سیاه، یا میان منطقه شمالی دریای سیاه و دریای خزر می زیستند (یعنی زیستگاه اصلی ایشان در حوزه ی امروزی اروپا بوده است) ٢ - آریاییان در جایی می زیستند که امروزه کشورهای آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، و استان آذربایجان ایران را دربر می گیرد (یعنی آریاییان از آسیا به اروپا کوچ کرده اند). نظریه دوم، با توجه به شواهد موجود، منطقی تر و علمی تر است : تارنمای دانشنامه دنبلید

آریاییان
http://www.youtube.com/watch?v=1R03VAObeac

رده ی مردمان هند و اروپایی
این رده در کل حاوی ۱۷ زیر رده است:
ارمنی‌ها‏ - مردمان اسلاو‏ - افراد هندو ایرانی‏ - اوسک‌ها‏ - اهالی آلبانی‏ - اهالی ارمنستان‏ - اهالی هند - اهالی یونان‏ - تراکیان‏ - ژرمن‌ها‏ - سکاها‏ - سلت‌ها‏ - قوم تخار‏ - گرجیان - ونت‌ها‏ - مردمان هند و ایرانی‏ - هیتی‌ها‏
١ - زیر رده ی افراد هندو ایرانی‏
این زیر رده در کل حاوی ۵ گروه است : افراد هندو آریایی‏ - کمبوجه‏ - مردم دارد‏ - مردمان ایرانی‌تبار‏ - مردمان نورستانی
٢ - زیر رده ی مردمان هندو ایرانی
این زیر رده تنها حاوی گروه مردمان ایرانی‌تبار است که در عین حال به عنوان یکی از گروه های زیر رده ی افراد هندو-ایرانی‏ نیز شناخته می شود.
گروه مردمان ایرانی‌تبار در کل حاوی ۲۶ زیرگروه است:
اقوام باستانی آسیای میانه‏  - الان‌ها‏ - اهالی ایران‏  - بختیاری ‏ها‏ - بلوچ ‌ها‏ - پارسیان هند‏ - پشتون‏ - پشتون‌ها‏ - تات‏ -  تات‌ها‏ - زازا‏ - سرمتی‏ - سغدی‌ ها‏ - سکاها‏ - قوم تخار‏ - کرد‏ - کردها‏ - گیلک‏ - لرها‏ - مازندرانی‏ - مردم ایماق‏ - مردمان ایرانی‌تبار باستان‏ - مردمان تاجیک‏ - مردمان فارسی‌زبان‏ - هزاره‏ - یهودی بخارایی‏ : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
 
زبان‌های هندو اروپایی
١ - در سده هجدهم میلادی دانشمندان اروپایی به رابطه‌ای قدرتمند میان زبان‌هایی چون لاتین (زبان رسمی روم باستان و دین مسیحیت)، یونانی، فرانسوی و آلمانی پی بردند. در ابتدا گمان می‌شد این شباهت‌ها به دلیل همزیستی درازمدت در کنار یکدیگر و مبادله فرهنگی گویشوران آن‌ها بوده است اما پس از چندی با رمز گشایی گویش‌های کهن و بررسی واژگان کلیدی روشن گردید که همه این زبان‌ها ریشه‌ای مشترک داشته و از یک زبان مادر مشتق شده‌اند. با تحقیقات بیشتر مشخص گردید که بسیاری از دیگر زبان‌های اروپایی همچون گروه سلتی (مانند ولزی و ایرلندی) و گروه اسلاوی (مانند روسی، اوکراینی، صربی و بلغاری) نیز به همین خانواده تعلق دارند. تحقیقات بیشتر و رمزگشایی کتیبه‌هایی باستانی خاورمیانه و هندوستان روشن کرد که زبان‌هایی که در این منطقه با فاصله قابل توجه از اروپا و در گذشته‌ای بسیار دور رواج داشته‌اند نیز شباهت‌ هایی بنیادین با زبان‌های اروپایی دارند. با پیشرفت علوم زبان‌شناسی و باستان‌شناسی بسیاری از زبان‌های باستانی فراموش شده نیز شناسایی شده و در این گروه قرار گرفتند و روشن گردید که این خانواده از گذشته‌ای دور در گستره‌ای پهناور پراکنده شده است. این خانواده زبانی امروزه با نام علمی «زبان‌های هندو اروپایی» شناخته می‌شود اما در ابتدا نامی دیگر داشت و مفهوم آن تنها مختص به زبان نبود : تارنمای ساوالان اوغلو
٢ - زبان‌های هندو اروپایی یک خانوادهٔ زبانی متشکل از چند صد زبان و گویش مرتبط است. بیشتر زبان‌های مردمان ساکن قارهٔ اروپا، فلات ایران، آسیای میانه و شبه قاره هند از جملهٔ زبان‌های هندواروپایی هستند. شمار هندو اروپایی ‌زبان‌ها در سراسر دنیا به حدود ۳ میلیارد نفر می‌رسد. به این ترتیب، گویشوران زبان‌های هندو اروپایی سخنوران بزرگ‌ترین خانوادهٔ زبانی شناخته‌شده در دنیای امروزند. نظریه ی زبان‌های هندو اروپایی در قرن هجدهم توسط سر ویلیام جونز زبان‌ شناس و خاور شناس انگلیسی مطرح شد. وی با اشاره به شباهت‌های زبان ‌های سانسکریت، یونانی، و لاتین به یکدیگر نتیجه گرفت که آن ‌ها بایستی از یک زبان مشترک منشاء گرفته باشند که احتمالا زبان‌های فارسی، آلمانی و سلتی هم از همان زبان ریشه منشعب شده‌اند : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

خورشید سمبل و نمایشگر " مردم هندو اروپایی"
دکتر کاوه فرخ در نوشتار "بررسی اجمالی نشان شیر و خورشید" می نویسد : "خورشید نمایشگر (هندی-اروپایی) ایزد ایرانی میترا است که آیین مربوط به او به پیش از دوران هخامنشیان باز می گردد... معابد آناهیتا اغلب آب راه هایی داشتند که آب در آن جریان داشت که این احتمالا جنبه دیگری از نیروی زندگی بخش ایزدبانو آناهیتا است. از جهاتی میترا و آناهیتا از سمبل های قبیله ای فراتر رفته و به جلوه ای از عرفان و الهیات ایران باستان تبدیل شدند. شیر هم یکی دیگر از پایدارترین شمایل های اساطیری ایران باستان و هویت ایرانی بوده است. این نشان در نقش برجسته های پرسپولیس نیز وجود دارند. ایران باستان علاوه بر خورشید میترا و شیر، نمادهای دیگری از جمله عقاب و قوچ داشت. به نظر می رسد که در آن زمان هم شیر و هم خورشید یک اهمیت نمادین مذهبی و اساطیری داشته و نمادهای قبیله ای صِرف به شمار نمی رفتند.  عقاب هم نماد بهشتی بود و هم نشانگر بخت خوش. شیر نر و ماده پیوند نزدیکی میان قدرت سلطنتی و دولتی آن زمان داشتند. نمونه های از آن را می توان در نقوش فراوان شیرها بر روی پوشاک هخامنشیان و پوشش اورنگ شاهی دید. در پایان دوران هخامنشیان خورشید نماد سلطنتی اصلی ایران یا “فر” (فروغ ایزدی) بود. توجه به رابطه شیر و خورشید در ستاره بینی/طالع بینی ایرانی نیز حائز اهمیت است. آنطور که سعید نفیسی اشاره می کند رابطه ی یگانه ی شیر و خورشید در تفکر ایرانی را می توان به شکل یک نشان آبامگاه (منطقه البروج/زودیاک) دید" : تارنمای حسام الدین شفیعیان
 
مردم هندو آریایی
١ - هندو آریایی، گستره‌ای از مردمند که به زبان‌های هندوآریایی سخن می‌گویند. امروزه بیش از ۹۰۰ میلیون جمعیت دارند. بیش‌تر آن‌ها بومی خاور و جنوب خاوری فلات ایران می‌باشند. ایشان تا کامبوج، ویتنام (پادشاهی‌های خمر و چامپا)، بالی اندونزی و فیلیپین اثرگذار بوده‌اند. مهاجران نوین در بیش‌تر قاره‌ها اقلیت هندوآریایی را ساخته‌اند : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
٢ - مردم پنجابی یا پنجابی‌ها گروهی از مردم هندوآریایی زبان بومی در شبه قاره هند می‌باشند که بطور عمده در دو کشور هند و پاکستان و بخش‌هایی از کشمیر بسر می‌برند. همچنین شمار زیادی از پنجابی‌ها بصورت مهاجر به کشورهای دیگر رفته و در مناطق خارج از شبه قاره ساکن شده‌اند. پنجابی حدود ۴۴ درصد از جمعیت پاکستان را تشکیل می‌دهند. بیشتر پنجابی‌های پاکستان مسلمان هستند. در هندوستان تنها یک اقلیت بیست هزاری نفری مسلمان پنجابی در دهلی سکونت دارد. زبان آئینی سیک پنجابی می باشد و نیز گروه‌های اقلیت بودایی, مسیحی و جینی نیز در میان پنجابی های هندوستان وجود دارد : تارنمای دانشنامه بزرگ تک بوک
٣ - پنجابی‌ ها ی دنیا : کل جمعیت ١٢٠ میلیون (تخمین) - نواحی با بیشترین جمعیت : پاکستان ۷۶٬۳۳۵٬۳۰۰ - هند ۲۹٬۱۰۹٬۶۷۲ -  بریتانیا ۲٬۳۰۰٬۰۰۰ - کانادا ۸۰۰٬۰۰۰ - امارات متحده عربی ۷۲۰٬۰۰۰ - آمریکا ۶۴۰٬۰۰۰ - عربستان سعودی ۶۲۰٬۰۰۰ - هنگ کنگ ۲۶۰٬۰۰۰ - مالزی ۱۸۵٬۰۰۰ - آفریقای جنوبی ۱۴۰٬۰۰۰ - روسیه  ۱۲۰٬۰۰۰: تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا

مو سیقی پنجابی‌ها
https://www.youtube.com/watch?v=f5FsYHAWVVc
عرو سی پنجابی ‌ها
https://www.youtube.com/watch?v=6f2GtaR3hX4

دانستنی هایی در مورد پنجاب
١ - پنجاب : در زبان فارسی به معنی پنج رود (آب) است. پنجاب می‌تواند به یکی از موارد زیر مربوط باشد: پنجاب، روستایی در لاریجان آمل - پنجاب (پاکستان)، ایالتی در پاکستان - پنجاب (هند)، استانی در هند - ولسوالی پنجاب، در افغانستان - پنجاب (افغانستان)، مرکز ولسوالی پنجاب در افغانستان  : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
٢ - پنجاب : سرزمین پنج رود میان رود سند (از غرب ) و جمنا (از شرق ) و پنج رود به نامهای جهلم ، جناب ، راوی ، بئاس ، ساتلج آن را مشروب می سازد.دشتی است آبرُفتی و هموار. نام یکی از ایالات شمال غربی هندوستان و جنوب شرقی ایران است و با گنگ ناحیتی تشکیل میدهد که از قدیم به ثروت طبیعی و کثرت محصولات معروف و از همان قرون اولیه جلب نظر ملل متمدنه را کرده و آن جزو ایالات ایران قدیم بود : تارنمای لغت نامه دهخدا
٣ - پنجاب : نام موضعی به کرمان : تارنمای لغت نامه دهخدا
٤ -  روستای پنجاب لاریجان یا به قول محلی ها پنجو در فاصله ی ۵٠ کیلومتری آمل و در جاده هراز واقع شده است. این روستا


 اولین روستا از منطقه نمارستاق است و در اول جاده نمارستاق قرار دارد. مردمی مهمان نواز دارد و شغل اصلی مردم این روستا کشاورزی و دامداری به شکل سنتی است : تارنمای لاریجان ایران

ایرانیان و پنجاب : رقص قدیمی ایرانی هندی - خراسانی
https://www.youtube.com/watch?v=TPBX9NZvyE0
ترانه بندري با رقص پنجابی
https://www.youtube.com/watch?v=hlh48ByDDFE

یادداشت پایانی
روانشاد ملک‌الشعرای بهار  در قصیده ی "حب الوطن" چه نیکو سرود که:
این همان ملک است، کاندر باستان بینی در او
داریوش از "مصر" تا "پنجاب"، فرمان گستر است...

دکتر منوچهر سعادت نوری

منابع و مآخذ
آریائی - کیش و آئین کهن آریایی - رده ی مردمان هند و اروپایی - زبان‌های هندو اروپایی - مردم هندو آریایی : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
آریائی : تارنمای لغت نامه دهخدا
آریاییان : تارنمای دانشنامه دنبلید
زبان‌های هندو اروپایی  : تارنمای ساوالان اوغلو
بررسی اجمالی نشان شیر و خورشید - نوشتاری از دکتر کاوه فرخ : تارنمای حسام الدین شفیعیان
مردم پنجابی یا پنجابی‌ها  : تارنمای دانشنامه بزرگ تک بوک
پنجابی‌ ها ی دنیا  : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
روستای پنجاب لاریجان : تارنمای لاریجان ایران

 
ارسال شده توسط در