۱۳۹۳ مرداد ۲۱, سه‌شنبه

ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی: ٢٣ - آریایی ها در "سیستان" و "نشتیفان" سرزمین های نخستین آسیاب بادی

در بخش های پیشین، ضمن آگاهی از موقعیت جغرافیایی "سرزمین نیاکان آریایی"، به پاره ای از نشانه های فرهنگی و جغرافیایی در برخی نقاط  این سرزمین اشاره شد. در این بخش، این نشانه ها  را در "سیستان" و "نشتیفان" سرزمین های نخستین آسیاب ها پیگیری می کنیم:
پیشینه ی تاریخی: پیشینه ی آسیاب های بادی را به ۱۳۰۰ سال پیش گمانه می‌زنند. نخستین آسیاب های بادی دارای پره‌های عمودی بود و برپایه ی ‌گزارش ها نزدیک به سده هفتم میلادی درسیستان ایران و همچنین در دهستان باستانی نشتیفان خواف ساخته شده بود. آن ها میان شش تا دوازده پره داشتند که پره‌ هایشان با پارچه یا برگ درخت خرما پوشانده شده بود. کاربرد آن ها آسیاب کردن دانه‌های خوراکی و یا آبکشی بوده‌ است. نمونه ی دیگری از آسیاب های عمودی در سده ی ۱۳ (میلادی) در چین ساخته شد... اگر چه کتاب اصطخری که در آن اشاره به ساخت آسیاب بادی شده ‌است مربوط به پیش از سال ۳۳۰ هجری خورشیدی (۳۴۰ هجری قمری) بوده ‌است ولی در یکی از کتاب‌های مسعودی که چند سال بعد نوشته ‌شده ‌است، به داستانی اشاره می‌شود که در آن یک ایرانی به نزد خلیفهٔ دوم، عمر (در سدهٔ هفتم میلادی) ادعا می‌کند که می‌تواند یک آسیاب بادی بسازد و عمر نیز برای ثابت شدن این ادعا از او می‌خواهد تا این کار را انجام دهد و او نیز موفق می‌شود. اشاره ی تاریخ نویسان به داستان کشته شدن یزدگرد ساسانی بدست آسیابان و اشاره به کشتار ایرانیان یک بار در الیس به فرماندهی خالد پسر ولید و یک بار در زمان امویان در گرگان به فرماندهی یزید بن مهلب از روایت هایی است که در آن ها به آسیاب آبی و بادی آشاره شده‌است... در سیستان نزدیکی شهر سوخته ی زابل نیز بقایای نخستین آسیاب بادی یافت می‌شود وحتی در شهر زابل محله‌ای بنام "آس باد" وجود دارد.
مردمان سیستان: از نژاد آریایی و زبانشان در ایران بیشتر فارسی با گویش سیستانی (زاولی) که یکی از شاخه‌ های زبان فارسی است می‌ باشد. یعقوب لیث صفاری پادشاه ایران و بنیانگذار سلسله ی صفاریان، کسی که موفق به شکست اعراب عباسی شد و زبان فارسی را جان دوباره بخشید یکی از مردمان سیستان بود. سیستان در اساطیر ایران و آئین زرتشت، اهمیت بسزایی دارد. در داستان های قدیم ایرانی، سیستان و زابلستان از این جهت واجد شهرت و اهمیت است که موطن زال، پدر رستم، پهلوان نامدار ایران باستان می‌باشد. در یک متن پهلوی به نام شهرهای ایران، ساخت سیستان و بنای آتشکده کرکویه، به افراسیاب تورانی نسبت داده شده‌است. با ورود آخرین دسته از آریایی‌ها در حدود سال ۱۲۸ پیش از میلاد که سکه یا سکاها نامیده می‌شدند از شمال افغانستان به طرف جنوب یعنی قندهار و سپس به طرف غرب راه پیمودند تا به ایالت زرنک و کناره‌ های دریاچه زره رسیدند و نام زرنک به واسطه ورود سکاها به سکستان تبدیل گردید و عرب ها سجستان می‌گفتند و بالاخره به سیستان تغییر نام یافت که امروزه به همین نام خوانده و شناخته می‌شود.
مردمان نشتیفان خواف: نشتیفان شهری است قدیمی که دست‌کم در شش سده ی گذشته با همین نام خوانده می‌شده ‌است. سوزنی سمرقندی آورده‌است که آل مظفر یکی از سلسله پادشاهان و حکام ایرانی اهل نشتیفان بوده‌اند و شاه شجاع از بزرگان این شهر سال ها بر شیراز و فارس حکمرانی نمود که در زمان حکومت وی اندیشمندان و شاعران فراوانی چون حافظ در تاریخ ایران ماندگار شدند و شهر نشتیفان در اوایل قرن نهم هجری شناخته شده و معمور بوده‌است. همچنین قبرستان‌ هایی به شیوه ی مقبره‌ ی زرتشتیان باستان اطراف شهر را فرا گرفته که بعضی از ساکنین معتغدند عده‌ای از فرزندان و نوادگان پادشاهان سلسله اشکانیان (که اتفاقاً در خراسان بر ایران حکمرانی می‌کردند) در آنها خفته‌اند و دسته ‌ای دیگر معتقدند در گذشته برای ایمن نگه داشتن شهر از حملات و تجاوزات احتمالی در اطراف شهر بزرگان آن را تدفین می ‌نموده‌اند تا به اصالت و درستی مردمان آن اشاره کنند.
 موقعیت جغرافیایی
١ - سیستان در شرق ایران و در شمال استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. از شمال به استان خراسان جنوبی، از جنوب تا نزدیک دشتک، از شرق به کشور افغانستان و از غرب به کویر کرمان محدود است. مساحت دشت سیستان ۱۵۱۹۷ کیلومتر مربع است که ۵۵۶۰ کیلومتر مربع آن را دریاچه هامون و اراضی مشرف به دریاچه هامون تشکیل می‌دهد. سیستان جلگه‌ای است که شاهرگ حیاتی آن رودخانه معروف هیرمند است. رودخانه هیرمند در سیستان بارها تغییر مسیر داده و دلتای جدیدی ایجاد کرده‌است. به همین دلیل هم در گوشه و کنار این منطقه آثارحیات انسانی و خرابه ‌های باقی‌مانده دیده می‌شود که توسط سیلاب یا تغییر مسیر آب متروک شده‌اند و مردم آنجا را ترک گفته‌اند. قدیمی‌ترین مکان سکونتی انسان را در شهر سوخته و یا همان کاخ گلشن زرنگار، در کنار جاده زابل - زاهدان می‌ توان مشاهده نمود.
٢ - نَشتیفان یکی از شهرهای استان خراسان در شرق ایران است. شهر نشتیفان درحاشیه ی جاده قاین در ۳ کیلومتری جاده ی تایباد تربت حیدریه ۸ کیلومتری جنوب غربی سنگان و در جنوب شرقی شهرستان خواف واقع شده‌است. شهر نشتیفان بالغ بر ده هزار نفر جمعیت دارد و یکی از مراکز تولید عمده ی نهال در منطقه و حتی در سطح کشور می‌باشد.
برخی دیدنی ها و شنیدنی های "سیستان" و "نشتیفان"
استان سيستان و بلوچستان‎
https://www.youtube.com/watch?v=hFbSKrqQp-o
موسیقی در استان سيستان و بلوچستان‎ - نی دو سر
https://www.youtube.com/watch?v=GXwYnoboptU
آسیاب بادی قلعه مچی سیستان
http://www.asrehamoon.ir/vdcev78n.jh8xoi9bbj.html
جاذبه های زیبای سواحل پزم دیاب کنارک در سیستان
https://www.youtube.com/watch?v=sSTpIK9Hl70
بقایای آسیاب های بادی قدیمی در نشتیفان - بخش نخست
https://www.youtube.com/watch?v=vNp2C8IWOKY
بقایای آسیاب های بادی قدیمی در نشتیفان - بخش دوم
https://www.youtube.com/watch?v=lhjww8FBsZk
آسياب هاي بادي نشتيفان
http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100881354642
آسياب هاي بادي نشتيفان (به زبان انگلیسی)
http://naturalhomes.org/nashtifaan-windmills.htm

یادداشت پایانی
درود بر مبتکران آریایی آسیاب ها و با بهترین آرزوها برای مردمان پر تلاش و سخت کوش سیستان و نشتیفان
دکتر منوچهر سعادت نوری

منابع و مآخذ
آسیاب های بادی، مردمان سیستان و نشتیفان، موقعیت جغرافیایی سیستان و نشتیفان: تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا - تارنمای سازمان انرژی های نو ایران و بسیاری تارنماها
برخی دیدنی ها و شنیدنی های "سیستان" و "نشتیفان": تارنمای یوتیوب و تارنمای جام جم و منابع گوناگون

Abstract: Aryan Peoples of Sistan & Nashtifan and Windmill Invention
Persian civilization was highly ethical and progressive for 1,200 years (e.g., they invented the windmill. Vertical windmill was invented in Persia, in 9th century, A.D. Also the hand operated mills.. The first practical windmills had sails that rotated in a horizontal plane, around a vertical axis.  According to Ahmad Y. al-Hassan, these panemone windmills were invented in eastern Persia as recorded by the Persian geographer Estakhri in the ninth century. Windmills in Seistan, on the borders of Iran and Afghanistan, were mentioned by al-Mas’udi in his encyclopaedia published in A. D. 947
Read more: http://iranian.com/posts/aryan-peoples-of-sistan-amp-nashtifan-and-windmill-invention-37029
ارسال شده توسط در