پیری یا سالمندی یا سالخوردگی یا کهن سالی فرایند زوال و کاهش نیروی موجود زنده در گذر زمان است. در مفهوم کوتاه و ساده این واژه به پیری بیولوژیکی انسان ها، حیوانات و دیگر جانداران اشاره دارد. در مفهوم گسترده و جامع تر، سالمندی میتواند به سلول های منفرد در بدن یک جاندار (پیری سلولی) یا به جمعیت یک گونه (پیری جمعیت) اطلاق شود. در انسان، سالمندی تجمع تغییرات در طول زمان را نشان می‌دهد که شامل تغییرات فیزیکی، روان شناختی و اجتماعی می‌باشد. از تقریباً ۱۵۰۰۰۰ مرگی که هرسال در جهان اتفاق می‌افتد، دو سوم آن ناشی از دلائل مرتبط با سن است. سرعت پیری در افراد متفاوت است. نتایج یک تحقیق بین‌المللی نشان می دهد که سرعت پیر شدن افراد با یکدیگر تفاوت بسیار زیادی دارد و روند پیری در سنین متفاوت و با سرعت متفاوت آغاز می‌شود. این محققان حدود هزار نفر را که همگی بین سال های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۳ در نیوزیلند متولد شده بودند از بدو تولد زیر نظر گرفته و سپس میزان پیری آنها را در سنین ۲۶، ۳۲ و ۳۸ سالگی ارزیابی کردند. این ارزیابی، شامل بررسی ۱۸ عامل مربوط به بیماریهای مزمن ناشی از افزایش سن بود که شاخص‌هایی همچون کارکرد دستگاه تنفس، قلبی و عروقی، کلیوی، کبدی، سیستم ایمنی، سلامت دندان و لثه و میزان تخریب دی‌ان‌ای را در برمی گرفت. در این تحقیق همچنین کاهش فعالیت جسمی و ذهنی و تصور این افراد از جوانی یا پیری خودشان نیز در نظر گرفته شد. پژوهشگران از اینکه آثار پیری را در سن پایین (۲۶ سالگی) در این افراد شناسایی کردند متعجب شدند. علاوه بر این تفاوت سرعت پیری نیز محققان را شگفت زده کرد زیرا در حالیکه همه افراد مورد مطالعه ۳۸ سال داشتند، سن زیستی (بیولوژیک) آنها بین ۲۸ تا ۶۱ سال متغیر بود. در نتیجه، توان جسمی و ذهنی آنها نیز تفاوت واضحی نشان می‌داد و مثلاً بهره هوشی آنها که سن زیستی بیشتری داشتند، کاهش یافته بود.
سالمندی و پژوهش های علمی درباره ی آن
موجودات زنده هر کدام عمر نسبتا مشخصی دارند اما در این میان جانوری وجود دارد که هیچگاه نمی میرد و تا ابد زنده می ماند. این جانور که " هایدرا " خوانده می شود ظاهری شبیه به یک لوله نیم اینچی ژله ای دارد و خاستگاهش آبهای سراسر دنیاست و اگر همه چیز مرتب باشد و مورد حمله قرار نگیرد می تواند تا ابد زنده بماند. یکی دیگر از گونه های فناناپذیر، ستاره ی دریایی "نوتریکولا" است که جزئی از خانواده مرجان ها به حساب می آید. دلایل سالمندی ناشناخته هستند. کشف سال ۱۹۳۴ که نشان می‌داد محدودیت دریافت کالری میتواند طول عمر "خرگوش" را دو برابر بیشتر کند و وجود گونه هایی با طول عمر قابل توجه و گونه های بالقوه فناناپذیر مانند " هایدرا "، باعث برانگیختن تحقیقات و پژوهش های علمی در زمینه به تعویق انداختن و پیشگیری از سالمندی و بیماریهای مرتبط با "سن" شده است.
شناسایی 'سرچشمه پیری' در مغز: دانشمندان مکانیسمی را در هیپوتالاموس مغز شناسایی کرده اند که طول عمر را در حیوانات تعیین می‌کند. آنها امیدوارند با شناخت بیشتر این مکانیسم، علاوه بر پیشگیری از بیماریهای مرتبط با افزایش سن، بتوانند روند پیری را کند کنند و طول عمر را افزایش دهند. محققان دانشکده پزشکی آلبرت اینشتین در نیویورک که نتیجه پژوهششان را در نشریه نیچر منتشر کرده اند، فکر می کنند بخشی کوچکی از مغز که به اندازه یک بادام است و هیپوتالاموس نام دارد، "سرچشمه پیری" در مغز است و روند پیری را هورمون‌هایی که هیپوتالاموس ترشح می کند، تند یا کند می کند. دکتر دانگ شنگ کای می گوید: "دانشمندان همیشه از خود می‌پرسیدند آیا پیری در بافت‌های بدن، جدا جدا اتفاق می‌افتد یا اینکه عضوی در بدن پیری را کنترل می کند. تحقیق ما به وضوح نشان می‌دهد که هیپوتالاموس بسیاری از جنبه های پیری را کنترل می‌کند. نکته جالب این است که دست کم در موش‌ها، می توان پیام‌های هیپوتالاموس را تغییر داد تا روند پیری کند شود و طول عمر افزایش پیدا کند".
طول عمر و رکورد داران آن
✦ در ژانویه ۲۰۱۳ پژوهشگران آمریکایی گزارش دادند ژنی که حامل ویژگی‌ها و صفات شخصیتی افراد است با طول عمر شخص نیز در ارتباط است. عمر طولانی یا دیرزیستی به زندگی طولانی اشاره دارد، به‌ویژه زمانی که شخص یا چیزی بیش از انتظار دوام آورده‌باشد. در مورد عمر دراز غیرحیوانی مثلاً یک درخت کهن بیشتر واژه دیرپایی استفاده می‌شود. امروزه گرایش به عمر طولانی و دیرزیستی باعث پژوهش در زمینه یافتن روش های تمدید حیات شده است. به گفته پژوهشگران و محققان ایالت متحده، افرادی با بزرگ بودن مچ پا و دور بازو بیشتر از افرادی که دارای دور بازو و مچ پای معمولی هستند دچار بیماری های قلبی می شوند. بیماری های قلبی خطر بروز مرگ زودرس را افزایش می دهد. در سال ۲۰۱۴، نتایج سه تحقیق جداگانه در آمریکا نشان داد که تزریق خون جوان میتواند برخی آثار پیری را از مغز، قلب و ماهیچه های موش پاک کند. به گفته محققان، اکنون شواهد به قدر کافی محکم هستند که آزمایش و به کارگیری آن را در انسان موجه کند: «چیزی در خون جوان وجود دارد که میتواند نقایص مغز پیر را برطرف کند».
✦ مناطقی که عمرطولانی ساکنانشان معروف است: یونان/ جزیره اوکیناوا، ژاپن/ لوما لیندا، کالیفرنیا، ایالات متحده/ منطقه نورو، ساردینیا/ شبه‌جزیره نیکویا، کاستاریکا
✦ متوسط طول عمر در یک جامعه: امید به زندگی یک شاخص آماری است که نشان می‌دهد متوسط طول عمر در یک جامعه چقدر است یا به عبارت دیگر هر عضوی از آن جامعه چند سال میتواند توقع حیات داشته باشد. هر چه شاخص‌های بهداشتی و همچنین درمانی بهبود یابد امید به زندگی افزایش خواهد یافت و از این رو این شاخص یکی از شاخص‌های سنجش پیشرفت و عقب ماندگی کشور است. امید به زندگی زنان در همه جوامع چند سال (در کل جهان چهار و نیم سال) بیشتر از مردان است. مطابق آمار سازمان ملل کشورهای ژاپن، هنگ کنگ، ایسلند، سویس و استرالیا به ترتیب در جهان مقام‌های اول را دارند که با حدود ۸۲ سال از میانگین جهانی ۲۲ درصد بالاتر است. کشورهای سوازیلند، موزامبیک، زیمبابوه، سیرالئون و لسوتو نیز به ترتیب در پایین ترین رده قراردارند. امید به زندگی در این کشورها حدود ۴۲ سال است که ۳۸ درصد کمتر از میانگین جهانی و نصف کشورهای بالای جدول است. امید به زندگی در ایران برای زنان ۷۲٫۶، برای مردان ۶۹٫۴ و در کل ۷۱ سال است که ۵٫۵ درصد از میانگین جهانی بالاتر است و ایران را در بین ۱۹۵ کشور در رتبه ی ۱۰۶ قرار می‌دهد.
✦ رکورد دار طول عمر در بین مهره‌داران: محققان با تخمین عمر ۲۸ کوسه ی "گرین‌لند" با کربن رادیواکتیو متوجه شدند یک کوسه ی ماده حدود چهارصد سال عمر دارد. این بیست و هشت کوسه اتفاقی به تور ماهیگیران افتاده بودند. آنها همچنین دریافتند که این کوسهها عظیم که طولشان به پنج متر می‌رسد فقط سالی یک سانتی‌متر در سال رشد میکنند و زمانی از نظر جنسی بالغ می‌شوند که حدود چهار متر طول داشته باشند؛ یعنی در صد و پنجاه سالگی.
✦ رکورد دار پیرترین مرد جهان در کتاب گینس: جیررومن کیمورا، پیرترین مرد تاریخ است که نامش به عنوان مردی که بیشترین عمر را تجربه کرده در کتاب "رکوردهای جهان گینس" ثبت شده است. تنها هفت نفر از او بیشتر عمر کرده‌اند که همگی زن هستند. آقای کیمورا ۱۱۶ سال و ۵۴ روز عمر کرد. نکته جالب این است که کیمورا در ۲۸ دسامبر سال ۲۰۱۲، پیرترین مرد روی زمین شد. او به عنوان پیرترین مردی که تاریخ تولدش معتبر است توانست رکورد توماس پیترمورترسن از دانمارک را که در آوریل سال ۱۹۸۸ به سن ۱۱۵ سال و ۲۵۲ روز رسید، بشکند و اولین مردی باشد که سنش از ۱۱۶ سال عبور کرده است. کیمورا در سال ۱۸۹۷، در سالروز تولد نویسندگانی همچون انید بلایتون و ویلیام فاکنر، به دنیا آمد. در آن سال ملکه ویکتوریا شصتمین سال سلطنت‌اش بر امپراتوری بریتانیا را جشن گرفت.
✦ مسن‌ترین مرد دنیا: بنا بر گزارشی که در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۶ منتشر شده است پیرترین فرد جهان که گمان می‌رود ۱۴۶ سال سن داشته در روستایی در مرکز جاوه در اندونزی درگذشت. گفته می‌شود "سودیمجو" معروف به "پدربزرگ گوتو" در دسامبر ۱۸۷۰ به دنیا آمده بود.
راه های مبارزه با پیری
✦ به موقع خوابیدن: مفید است. دیر خوابیدن و کمبود خواب باعث می شود ظاهر انسان پیرتربه نظر برسد. کمبود خواب باعث ایجاد پف چشم و افتادگی و خستگی پلک های چشم می شود.
✦ ورزش روزانه: هر فرد باید روزانه حداقل نیم ساعت ورزش کند. ورزش میزان «هورمون کورتیزول» را در بدن کاهش و میزان تولید هورمون های مفید مانند تستوسترون را افزایش می دهد. علاوه بر آن فشار خون بالا را کنترل می کند و خلق و خو را بهبود می بخشد.
✦ پرهیز از خوراکی های شیرین: مصرف زیاد قند روند پیری قسمت های مختلف بدن را افزایش می دهد. مصرف قند زیاد نه تنها باعث افزایش وزن می شود بلکه خطر بروز بیماری دیابت و حتی ناراحتی پوستی به ویژه آکنه و چین و چروک را افزایش می دهد. در صورت تمایل به خوردن شیرینی می توان از شکلات تلخ با قند پایین استفاده کرد.
✦ ترک سیگار: هرچه زودتر استعمال دخانیات را کنار گذاشتن طول عمر را افزایش می دهد. نتایج تحقیقات نشان می دهد، افراد سیگاری که در ۳۵ سالگی سیگار را ترک می کنند نسبت به افرادی که سیگار کشیدن خود را ادامه می دهند، هشت سال بیشتر عمر می کنند. دود سیگار باعث رهایی رادیکال های آزاد می شود و خطر بروز هر نوع بیماری از جمله سرطان، بیماری قلبی و مرگ زودرس را افزایش می دهد.
✦ پرهیز از مالیدن چشم: اگر می خواهید ظاهر جوانی داشته باشید، چشم های خود را نمالید زیرا این امر به تدریج باعث شکسته شدن «کلاژن» و در نهایت چین و چروک و شکسته شدن مویرگ ها می شود. برای تسکین درد و التهاب چشم به جای مالیدن چشم می توانید دو کیسه چای سبز را پس از دم کردن چای و خنک شدن آن، به مدت ۱۰ دقیقه روی چشم بگذارید. استفاده از کرم های حاوی ویتامین های دی و کا و رعایت یک برنامه غذایی معتدل موثر است.
✦حفظ وزن مناسب: با حفظ یک وزن مناسب جوان بمانید. کاهش و افزایش متوالی وزن، خطر بیماری قلبی و دیابت را افزایش می دهد.
✦ روی شکم نخوابیدن: روی شکم خوابیدن به پوست صورت آسیب می رساند. تماس پوست صورت با بالش هایی از جنس کتان، کلاژن های پوست را می شکند و چین و چروک های دائمی به وجود می آورد. بر اثر اختلال در گردش خون این قسمت از صورت که به سمت بالش قرار دارد، پوست قادر به بازسازی نیست بنابراین برای حفظ ظاهر جوان پوست به پشت یا پهلو بخوابید.
✦ کنترل استرس: استرس حاد با بیماری های متعددی ارتباط دارد، از جمله بیماری قلبی عروقی، آسم و اختلال خود ایمنی، بنابراین با کاهش استرس می توانید از بروز این خطرات پیشگیری کنید.
✦ برنامه غذایی سالم: خوردن هله هوله یا غذاهای آماده و سرشار از نمک، چربی و کلسترول روند پیری و چاقی مفرط فرد را تسریع می کند. با افزایش وزن، خطر بروز بیماری قلبی عروقی و دیابت نیز افزایش می یابد.اجتناب از خوردن غذاهای آماده و رو آوردن به غذاهای سبوس دار خطر بروز بیماری ها را کاهش می دهد. اسید چرب «امگا ۳» موجود در ماهی های چرب مانند سالمون و تن، گردو و دانه کتان، التهاب بدن را کاهش می دهد و در حفظ سلامت پوست نقش مهمی دارد.
✦ نوشیدن آب به میزان لازم: افزایش میزان مصرف آب کلید جوانی است. آب برای حفظ رطوبت پوست و رسیدن ماده مغذی لازم به پوست مهم است. کمبود آب باعث خشکی، کشیدگی و پوسته پوسته شدن پوست می شود که به فرد ظاهری مسن می دهد. پوست خشک، حالت ارتجاعی کمتری دارد و برای ایجاد چین و چروک مستعدتر است.
✦ پرهیز از خصومت و دشمنی: سعی کنید بدی های دیگران را فراموش کنید و کینه ای نباشید در غیر این صورت به تدریج احساس فرسودگی خواهید کرد. نتایج بررسی های متعدد، ارتباط بین بخشش و سلامت جسمی را نشان می دهد. نبخشیدن ، فعالیت عصبی را افزایش می دهد و باعث می شود کیفیت خواب شما پایین بیاید. کینه داشتن، استرس را افزایش می دهد. پس دیگران را ببخشید تا عمر طولانی تری داشته باشید.
✦ تنظیم سطح ویتامین دی بدن: محققین پیشنهاد میکنند تنظیم سطح ویتامین دی بدن باید در حد متناسب و ثابتی نگه داشته شود تا ساختار و خصوصیات مکانیکی استخوان ها حفظ شده و از پیری زودرس آنها جلوگیری گردد.
✦ جلوگیری از پیر گوشی (پیر شنوایی) با ویتامین دی: کمبود ویتامین دی یکی از دلایل از دست دادن شنوایی در افراد مسن است که میتواند تا حدی از طریق مکمل‌های ویتامین دی معکوس شود.
✦ مصرف انواع ویتامین ها: مصرف ویتامین های آ / سی/ دی/ ای/ کا/ اچ یا بیوتین باعث پیشگیری از پیری زودرس و جوان ماندن پوست صورت می شود.
✦ مصرف " آب سیب سبز": آنتی‌اکسیدان ها و فنول‌های موجود در " آب سیب سبز" پیری را به تأخیر می اندازد
✦ مصرف میوه ها و سبزیجات تازه: یکی از گزینه های اصلی ارتقا سلامت محسوب می شود و می تواند از پیری زودرس جلوگیری کند. ده (۱۰) میوه برتر برای مقابله با پیری عبارتند از سیب/ توت فرنگی/ انگور قرمز/ پاپایا/ انار/ آووکادو یا گلابی تمساح/ آناناس/ موز/ هندوانه/ کیوی (میوه ملی جمهوری چین و حاصل خیزترین محل برای کشت آن شهر چوبر تالش در شمال ایران)
✦ کار را رها نکنید تا در سن بالا سالم بمانید: بلندپایه ترین مقام بهداشتی بریتانیا از افراد ۵۰ تا ۷۰ ساله خواسته است برای آنکه سالم بمانند به کار کردن ادامه دهند. پروفسور سلی دیویس در گزارشی در مورد افرادی که از ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴ دنیا آمده اند گفت که نباید فواید جسمی و روحی کار کردن یا کار دواطلبانه را دست کم گرفت. او گفت اشتغال به احساس رضایت بیشتر از زندگی و انزوای کمتر کمک می کند.
✦ بویایی با 'سلامت و طول عمر' رابطه مستقیم دارد: محققان دانشگاه شیکاگو در تحقیقی که روی سه هزار فرد ۵۷ تا ۸۵ ساله انجام دادند به این نتیجه رسیدند که کاهش قدرت بویایی در سالمندان بیش از هر عامل دیگری از احتمال مرگ در پنج سال آینده خبر می‌دهد. به اعتقاد این پژوهشگران، این حس خاص و از نظر تکاملی کهن، ممکن است با مکانیسم مهمی در زمینه طول عمر انسان ارتباط داشته باشد.
تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
سالخوردگی: تارنمای ویکی‌پدیا / پیری: تارنمای ویکی‌پدیا/ جانوری که نمی میرد: تارنمای خبرنامه دیجیاتو/ کشف موجودی که هرگز نمی میرد/ ستاره دریایی نوتریکولا: تارنمای بیتوته/ طول عمر: تارنمای ویکی‌پدیا/ متوسط طول عمر در یک جامعه (امید به زندگی): تارنمای ویکی‌پدیا/ فهرست کشورهای جهان بر پایه ی امید به زندگی: تارنمای ویکی‌پدیا/ رکورددار طول عمر در بین مهره‌داران : تارنمای عصرایران/ رکورددار پیرترین مرد جهان در کتاب گینس: تارنمای الو دکتر/ مسن‌ترین مرد دنیا: تارنمای بی بی سی/ نکته هایی برای جلوگیری از پیری زودرس: تارنمای مجله پزشکی راستینه/ ویتامین دی ویتامینی برای سرپا ماندن در پیری: تارنمای پایگاه خبري-تحليلي مشرق / کمبود ویتامین دی میتواند موجب پیری زودرس استخوان شود/ از دکتر مهرداد منصوری: تارنمای ایران ارتوپد / جلوگیری از پیر گوشی با ویتامین دی: تارنمای مجله پزشکی سلام دکتر/ نقش ویتامین ها در جلوگیری از پیری پوست: تارنمای ستاره/ مصرف آب سیب سبز از پیری جلوگیری می کند: تارنمای سمیرم خبر / ده (۱۰) میوه برتر برای مقابله با پیری: تارنمای عصرایران/ کیوی: تارنمای ویکی‌پدیا/ کار را رها نکنید تا در سن بالا سالم بمانید: تارنمای بی بی سی/ بویایی با 'سلامت و طول عمر' رابطه مستقیم دارد: تارنمای بی بی سی
*
همچنین نگاه کنید به
" پیری ": از دیدگاه یک سراینده
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2017/12/blog-post_15.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
