هنری مینتزبرگ متولد دوم سپتامبر ۱۹۳۹ در شهر مونترال در كانادا و یکی از دانشمندان پرآوازه در زمینه ی تجارت و مدیریت است. او در سال ۱۹۶۵ مدرک كارشناسی ارشد و دكترای مدیریت را از مؤسسهٔ فناوری ماساچوست (مشهور به "ام آی تی" دانشگاه خصوصی واقع در شهر کمبریج در ایالت ماساچوست آمریکا)، و در سال ۱۹۶۸ مدرک مهندسی مکانیک را از دانشگاه مک گیل (در مونترال كانادا) دریافت کرد. دکتر هنری مینتزبرگ از سال ۱۹۶۸ تا کنون استاد مطالعات مدیریت در دانشگاه مک گیل می باشد. اگر چه هنری مینتزبرگ در دانشگاه ها و موسسات آموزشی متعدد کلاس و سمینار و دوره های آموزشی برگزار کرده و می‌کند، اما به علت رابطه ی نزدیک و طولانی با دانشگاه مک گیل، استادی دانشگاه مک گیل به عنوان سمت رسمی او عنوان می شود نوشته های او عمدتا در زمینه سبك های مدیریت، راهبرد و تئوری های سازمانی است. او را "قهرمان راهبرد خلاق" لقب داده اند و برخی او را جزو ۱۰ متفكر برتر مدیریت در جهان شناخته اند. هنری مینتزیرگ بیش از ۱۵۰ مقاله در زمینه ی مدیریت و بازرگانی استراتژیک نوشته است و همچنین پانزده کتاب با نام وی منتشر شده است. او در کتاب "ظهور و سقوط برنامه ریزی استراتژیک" برخی از مفاهیم برنامه ریزی استراتژیک را به نقد کشیده است.
برخی از نظریات او
★ نظریه ی نقش های مدیریت او رواج عام یافته است. او براین باور است كه طبیعت كار مدیریت خیلی ساختار یافته و قابل پیش بینی و تنظیم نیست. مدیران در شرایط پیش بینی نشده بیشتر براساس بصیرت شخصی تصمیم می‌گیرند تا تجزیه و تحلیل اطلاعات. بنا بر این مینتزبرگ بیشتر بر خلاقیت و الگوسازی تاكید می كند و بر وجه هنری مدیریت بیشتر اصرار می ورزد تا وجه علمی آن. به تعبیر او دانشی كه مدیران در محیط كار خود به دست می آورند از مهارت های عمومی مدیریت با ارزش تر است.
★ مینتزبرگ را می توان شناخته شده ترین منتقد برنامه های آموزش مدیریت به سبك سنتی و آنچه فرهنگ مدیریت راهبردی کسب و کار (ام‌بی‌ای) نامیده می شود، دانست. انتقاد عمده او به تفاوت بین آموزش مهارت های فنی و توسعه ی تجارب مدیریت بر می گردد. به نظر او به جای در اختیار گرفتن جوانان بی تجربه در امر مدیریت و تعلیم دادن مهارت های فنی تحت عنوان آموزش مدیریت به آنان، باید مدیران با سابقه ی كار عملی و دارای تجربه های مدیریت را به این دوره ها آورد و الگو ها و تئوری های فكری جذاب و جالب را به تجربه های آنان افزود و در قالب استفاده ی مفید و هدفمند و خلاق از آن دستاوردها به توسعه ی دانش مدیریت و تجربه مدیریت نایل شد.
★ مینتزبرگ راهبرد را نه صرفا یك برنامه با نگاه رو به جلو می داند بلكه به راهبرد به عنوان یك الگو می نگرد كه به رفتار گذشته نیز نظر دارد. او اساسا براین معنا تكیه می كند كه راهبرد یعنی دیدن و برای دیدن وجوه شش گانه دیدن جلو و عقب، بالا و پایین و چب و راست را قائل می‌شود و تاكید می كند كه دیدن كامل عبارت است از در نظر گرفتن تمامی این نوع دیدنها. تدوین راهبرد در مبنای فكری او كمتر از درون یك فرایند رسمی قابل استخراج است. او معتقد است راهبرد عمدتا از درون تعاملات و فرایندهای گوناگون بیرون می آید و بدین جهت همواره در حال تكوین است. مینتزبرگ چنین راهبردی را راهبرد چترگونه می نامد كه طرح كلی آن از پیش سنجیده و طراحی شده است اما جزئیات آن در حین عمل شكل می گیرد و تكامل می یابد.
★ از منظر مینتزبرگ مدیران دارای ده نقش در جایگاه مدیریتی خود هستند که این نقش ها و الگوهای موردانتظار، در سه گروه کلی قرار می گیرند: نقش های ارتباطی/ اطلاعاتی/ تصمیم گیری.
★ مهم‌ترین نقد مینتزبرگ از موسساتی مانند مدرسه کسب و کار وارتون یا دانشگاه هاروارد این است که آنها می‌خواهند مدیریت را که بخشی از آن هنر است و بخشی دیگر هم تابع شرایط عمومی علوم انسانی است به علوم چارچوب دار رسمی (شبیه علوم ریاضیات و فیزیک) نزدیک کنند. مینتزبرگ معتقد است که بهتر است آموزش مدیریت را به جای جوانانی که هنوز شغلی پیدا نکرده‌اند یا در سال های اولیه ی کار هستند، بر روی مدیرانی متمرکز کنیم که مشغول مدیریت هستند و هم درس‌ها را بهتر درک می‌کنند و هم می‌توانند بلافاصله آنها را در دنیای واقعی به کار بگیرند. کتاب "مدیر نه (ام‌بی‌ای) خوانده" از جمله کتاب های اوست که می‌توان این نوع دیدگاه ها را در آن دید و خواند. تمام این کتاب را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد: ما مدیر می‌خواهیم نه مدیریت راهبردی کسب و کار (ام‌بی‌ای) خوانده.
★ کتاب "سیر و سیاحت در استراتژی" او که به اسم "جنگل استراتژی" ترجمه شده است، از کتاب های کلاسیک استراتژی محسوب می‌شود و می‌توان آن را یک طبقه بندی جامع و مانع در زمینه ی نظریه های استراتژی دانست. او تعریف خودش از استراتژی را هم تنها یکی از مدل های نگاه به استراتژی می‌داند و البته این مدل، کاملاً با مدل "مایکل پورتر" که امروزه به عنوان یکی از رایج ترین مدل‌ها در آموزش آکادمیک مطرح است، کاملاً تفاوت دارد. در کنار استراتژی، طبقه بندی مینتزبرگ از ساختارهای سازمانی و نیز شرحی که بر وظایف مدیران نوشته و ده ها کتاب و مقاله ی دیگر، جایگاه او را در میان نظریه پردازان بزرگ مدیریت معاصر تثبیت کرده است.
سخنرانی او پیرامون مدیریت و تصمیم گیری
★ به زبان انگلیسی: تارنمای یوتیوب
★ ترجمه ی فارسی سخنرانی او (چند کلامی از هنری مینتزبرگ پیرامون مدیریت و تصمیم گیری): می خواهم در مورد مدیریت به عنوان یک عمل صحبت کنم من فکر نمی کنم که مدیریت یک علم باشد من به مدیریت به عنوان یک حرفه فکر نمی کنم. شما نمی توانید همه چیز را مدیریت کنید. شما باید زمینه را درک کنید. من فکر می کنم مدیریت یک عمل است که در زمینه آموخته می شود. و تصور می کنم که مدیریت تا حد زیادی مثل یک هنر دیده می شود و مثل هنر بر مبنای تخیل و درک خلاقانه است و تا حد زیادی به صنعت مربوط می شود که بر اساس تجربه و آموزش عملی ساخته می شود و کل ایده ای که ما در این نمودار در مورد آن صحبت می کنیم به آن مربوط می شود. مدیریت یک علم نیست بلکه از علم استفاده می کند. و از علم به شکل تحلیل و شواهد سیستماتیک استفاده می کند.بنابرین مدیریت یک عمل است که بین این سه بخش حرکت می کند.بیائید یک مثال را بررسی کنیم. چیزی را تصور کنید که به قلب شما نزدیک است. یعنی تصمیم گیری. سه روش وسیع برای تصمیم گیری وجود دارد. روش اول " ابتدا تفکر" است که خیلی سیستماتیک است . ابتدا تشخیص می دهید بعد طراحی می کنید بعد تصمیم می گیرید و بعد اقدام می کنید.که خیلی روش سیستماتیکی است.این روشی است که در حال حاضر در شرکت ها و سازمان های بزرگ بر اساس آن عمل می کنیم. روش دوم " ابتدا مشاهده" است که شما ابتدا آن را می بینید و وقتی که دیدید تصمیم می گیرید. به یک تکه زمین نگاه می کنید تا یک کارخانه را بسازید . شما زمین را می بینید و کس دیگری در تصمیم شما دخالتی ندارد و مطالعه ای هم وجود ندارد. من آن را می بینم و تصمیم می گیرم. در روش " ابتدا عمل" روال کار به این صورت است که شما عمل می کنید تا فکر کنید به همان اندازه که فکر می کنید تا عمل کنید. مثلا وقتی که با موقعیتی مواجه می شوید که نمی دانید در آن موقعیت چکار کنید ، عملی را امتحان می کنید. اگر بازده عمل خوب بود دوباره ادامه اش می دهید و اگر نتیجه خوبی نداشت چیز دیگری را امتحان می کنید و شما در طول راه یاد می گیرید و عمل می کنید تا به تفکر برسید به جای اینکه راه را بر اساس تفکر انتخاب کنید و بعد عمل کنید. اگر در یک شرکت که احتمالا شرکت یا سازمان بزرگی است کار کنید احتمالا خواهید گفت که از روش " ابتدا تفکر" استفاده می کنید. خب بیائید یک مثال شخصی را در نظر بگیریم. چطور همسرتان را پیدا می کنید؟ همه کسانی که در کلاس هستند و به روش " ابتدا تفکر" عمل می کنند ابتدا موقعیت را می شناسند و می گویند می خواهم همسرم بلند قامت، دلربا و جذاب و ... باشد. بعد یک همسر کامل را طراحی می کنند و بعد بیرون میروند و همسرهای بالقوه را بررسی می کنند و یکی را اتنخاب می کنند و بعد ازدواج می کنند.کسانی درکلاس که از این روش استفاده می کنند دست شان را بالا ببرند. خب همه دستشان را بالا بردند. خب اگر شما از هند آمده باشید یک ازدواج تعیین شده دارید که توسط خانواده تان تعیین می شود ولی معمولا عامه مردم همسرشان را به این روش انتخاب نمی کنند. در روش " ابتدا مشاهده" به این صورت است که در یک نقطه بحرانی همسرتان را می بیند. پدر من در یورک به یکباره مادرم را دید و آن روز با مادربزرگم تماس گرفت و گفت که زنی که می خواهد با او ازدواج کند را دیده است. پشت این تصمیم تحلیل زیادی وجود نداشت. این تصمیم خوبی برای آنها بود. اما روش " ابتدا مشاهده" اغلب روشی است که ما تصمیم می گیریم و این حتی در شرکت های بزرگ هم مصداق دارد و احتمالا روش " ابتدا عمل" در رابطه های شما خیلی استفاده می شود مثلا می گویید که آن را امتحان می کنیم تا ببینیم چه اتفاقی می افتد و ما در اینجا به نتایج آن کاری نداریم و این روش می تواند نتایج خلاقانه ای داشته باشد. ما با هنر تصمیم گیری، مهارت تصمیم گیری و علم تصمیم گیری مواجه هستیم.
تازه ترین کتاب او
★ "کتاب اصول مديريت در خدمات بهداشتي" است.
تازه ترین گفتگوی رادیویی او
★ دکتر هنری مینتزبرگ در برنامه ی "ویژه ی یکشنبه ها" ی رادیو سی بی سی در مونترال کانادا در روز یکشنبه ۴ فوریه ۲۰۱۸ ضمن توضیحاتی در مورد کتاب تازه اش "اصول مديريت در خدمات بهداشتي" اظهار داشت: رشته ی پزشکی یک نوع تماس برای راهیابی به درمان است نه یک تجارت. رشته ی پزشکی قبل از آنکه علم به حساب آید یک نوع خدمت برای درمان بیمار است.
★ به زبان انگلیسی: تارنمای یوتیوب
★ ترجمه ی فارسی سخنرانی او (چند کلامی از هنری مینتزبرگ پیرامون مدیریت و تصمیم گیری): می خواهم در مورد مدیریت به عنوان یک عمل صحبت کنم من فکر نمی کنم که مدیریت یک علم باشد من به مدیریت به عنوان یک حرفه فکر نمی کنم. شما نمی توانید همه چیز را مدیریت کنید. شما باید زمینه را درک کنید. من فکر می کنم مدیریت یک عمل است که در زمینه آموخته می شود. و تصور می کنم که مدیریت تا حد زیادی مثل یک هنر دیده می شود و مثل هنر بر مبنای تخیل و درک خلاقانه است و تا حد زیادی به صنعت مربوط می شود که بر اساس تجربه و آموزش عملی ساخته می شود و کل ایده ای که ما در این نمودار در مورد آن صحبت می کنیم به آن مربوط می شود. مدیریت یک علم نیست بلکه از علم استفاده می کند. و از علم به شکل تحلیل و شواهد سیستماتیک استفاده می کند.بنابرین مدیریت یک عمل است که بین این سه بخش حرکت می کند.بیائید یک مثال را بررسی کنیم. چیزی را تصور کنید که به قلب شما نزدیک است. یعنی تصمیم گیری. سه روش وسیع برای تصمیم گیری وجود دارد. روش اول " ابتدا تفکر" است که خیلی سیستماتیک است . ابتدا تشخیص می دهید بعد طراحی می کنید بعد تصمیم می گیرید و بعد اقدام می کنید.که خیلی روش سیستماتیکی است.این روشی است که در حال حاضر در شرکت ها و سازمان های بزرگ بر اساس آن عمل می کنیم. روش دوم " ابتدا مشاهده" است که شما ابتدا آن را می بینید و وقتی که دیدید تصمیم می گیرید. به یک تکه زمین نگاه می کنید تا یک کارخانه را بسازید . شما زمین را می بینید و کس دیگری در تصمیم شما دخالتی ندارد و مطالعه ای هم وجود ندارد. من آن را می بینم و تصمیم می گیرم. در روش " ابتدا عمل" روال کار به این صورت است که شما عمل می کنید تا فکر کنید به همان اندازه که فکر می کنید تا عمل کنید. مثلا وقتی که با موقعیتی مواجه می شوید که نمی دانید در آن موقعیت چکار کنید ، عملی را امتحان می کنید. اگر بازده عمل خوب بود دوباره ادامه اش می دهید و اگر نتیجه خوبی نداشت چیز دیگری را امتحان می کنید و شما در طول راه یاد می گیرید و عمل می کنید تا به تفکر برسید به جای اینکه راه را بر اساس تفکر انتخاب کنید و بعد عمل کنید. اگر در یک شرکت که احتمالا شرکت یا سازمان بزرگی است کار کنید احتمالا خواهید گفت که از روش " ابتدا تفکر" استفاده می کنید. خب بیائید یک مثال شخصی را در نظر بگیریم. چطور همسرتان را پیدا می کنید؟ همه کسانی که در کلاس هستند و به روش " ابتدا تفکر" عمل می کنند ابتدا موقعیت را می شناسند و می گویند می خواهم همسرم بلند قامت، دلربا و جذاب و ... باشد. بعد یک همسر کامل را طراحی می کنند و بعد بیرون میروند و همسرهای بالقوه را بررسی می کنند و یکی را اتنخاب می کنند و بعد ازدواج می کنند.کسانی درکلاس که از این روش استفاده می کنند دست شان را بالا ببرند. خب همه دستشان را بالا بردند. خب اگر شما از هند آمده باشید یک ازدواج تعیین شده دارید که توسط خانواده تان تعیین می شود ولی معمولا عامه مردم همسرشان را به این روش انتخاب نمی کنند. در روش " ابتدا مشاهده" به این صورت است که در یک نقطه بحرانی همسرتان را می بیند. پدر من در یورک به یکباره مادرم را دید و آن روز با مادربزرگم تماس گرفت و گفت که زنی که می خواهد با او ازدواج کند را دیده است. پشت این تصمیم تحلیل زیادی وجود نداشت. این تصمیم خوبی برای آنها بود. اما روش " ابتدا مشاهده" اغلب روشی است که ما تصمیم می گیریم و این حتی در شرکت های بزرگ هم مصداق دارد و احتمالا روش " ابتدا عمل" در رابطه های شما خیلی استفاده می شود مثلا می گویید که آن را امتحان می کنیم تا ببینیم چه اتفاقی می افتد و ما در اینجا به نتایج آن کاری نداریم و این روش می تواند نتایج خلاقانه ای داشته باشد. ما با هنر تصمیم گیری، مهارت تصمیم گیری و علم تصمیم گیری مواجه هستیم.
تازه ترین کتاب او
★ "کتاب اصول مديريت در خدمات بهداشتي" است.
تازه ترین گفتگوی رادیویی او
★ دکتر هنری مینتزبرگ در برنامه ی "ویژه ی یکشنبه ها" ی رادیو سی بی سی در مونترال کانادا در روز یکشنبه ۴ فوریه ۲۰۱۸ ضمن توضیحاتی در مورد کتاب تازه اش "اصول مديريت در خدمات بهداشتي" اظهار داشت: رشته ی پزشکی یک نوع تماس برای راهیابی به درمان است نه یک تجارت. رشته ی پزشکی قبل از آنکه علم به حساب آید یک نوع خدمت برای درمان بیمار است.
تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
هنری مینتزبرگ: بخش های انگلیسی و فارسی تارنمای ویکی پدیا/ کتاب های هنری مینتزبرگ: منابع گوناگون/ اندیشه های هنری مینتزبرگ (ترجمه ی مسعود بینش): تارنمای آفتاب/ سخنرانی او پیرامون مدیریت و تصمیم گیری به زبان انگلیسی: تارنمای یوتیوب/ چند کلامی از هنری مینتزبرگ پیرامون مدیریت و تصمیم گیری/ ترجمه ی فارسی توسط علی هادیان: تارنمای مدیر/ "کتاب اصول مديريت در خدمات بهداشتي" تالیف دکتر هنری مینتزبرگ/ به زبان انگلیسی: تارنمای مینتزبرگ/ گفتگوی او در برنامه ی "ویژه ی یکشنبه ها" ی رادیو سی بی سی/ به زبان انگلیسی: تارنمای سی بی سی
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2018/02/blog-post_4.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
