برخی از ویژگی های ملخ
مَلَخ ها جاندارانی از دودمان بندپایان رده ی حشرات، راسته ی راست بالان و زیر راسته ی ملخی‌ها (کالیفرا) هستند. همه ی حشرات به وسیله ی پرواز از خطر فرار می‌کنند، اما ملخ ها جهش نیز می‌کنند. این حشرات دارای پاهای جهنده در عقب بدن خود هستند و معمولاً می‌توانند ۱ متر یا بیشتر جهش کنند. ملخ ها دارای آرواره های قوی هستند و عموماً از گیاهان تغذیه می‌کنند. در طول فصل زادآوری (تولید مثل)، آنها صداهای بلند از خود در می آورند و این کار را به‌وسیله مالیدن اعضاء بدنشان به یکدیگر انجام می دهند. ملخ ها بیشتر عمر خود را روی زمین می‌گذرانند اما قادرند بعد از جهش از روی زمین با قدرت پرواز کنند. چهار بال جلویی ملخ، ضخیم و محکم می‌باشد، اما بال های عقب ملخ، نازک و نیمه شفاف است و در طول پروازمثل یک
بادبزن می شود
ویژگی های بدن ملخ
به گفته برخی از دانشمندان، ملخ، موجود عجیبی است که هر بخشی از اعضای بدن او، به حیوانی شبیه است: صورتش همچون صورت اسب، چشمانش مانند چشمان فیل، گردنش همانند گردن گاو، شاخک هایش چون شاخ های گوزن، سینه اش شبیه سینه شیر، شکمش مانند شکم کژدم، بال هایش چون بال های عقاب، ران هایش همانند ران های شتر، پاهایش همچون پاهای شترمرغ و دم او چون دم مار است. ملخ، دو زوج چشم مرکب و سه چشم بسیط دارد. چشم های مرکب او، از چهار هزار قسمت تشکیل شده و هر یک ساختمان مخصوص به خود را دارد و از مجموع آنها، چشم مرکب با دید واحد تشکیل می شود. سینه اش از سه حلقه و شکمش از ده حلقه شبیه به یکدیگر شکل گرفته است. ملخ دو جفت بال دارد. یک جفت از بال های او که در جلو او قرار دارد، سفت و سخت است و به صورت قابی است که در پرواز به کار نمی رود و کارش، تنها حفاظت از بال های ظریف پرواز است. رشد پاهای عقب ملخ زیاد است و به همین سبب، کمک خوبی برای جهش و پرش اوست
برخی از انواع مشهور ملخ
ملخ جهنده ی چمنزار: مثل تعداد زیادی از افراد فامیل ملخ، دارای پاهای عقبی بزرگ بوده که آن ها را برای جهش و جَستن به کار می‌برد. در عین حال، ملخ جهنده ی چمنزار برخلاف بیشتر ملخ های دیگر قادر به پروار نیست، چرا که فاقد بال های مناسب برای پرواز است. این ملخ در اواخر پاییز می‌میرد. تخم های آن در طول زمستان زنده می‌ماند و در بهار سال بعد نسل جدیدی از این ملخ ها را بوجود می‌آورد و بدین گونه نسل جدیدی از ملخ ها وارد طبیعت می شود
ملخ ها ی صحرایی: نسبتا بزرگ‌ترند و جسم آنها قوی و طولشان به‌طور متوسط ۴۵ تا ۵۵ میلیمتر می‌رسد. بال آنها شفاف بوده و دارای لکه‌های تیره است اما زمانی که زمینه برای جفت‌گیری آنها مساعد می‌شود رنگ‌شان به زرد روشن تغییر می‌کند. ملخ های ماده بعد از انجام عمل جفت‌گیری در یک مدت کوتاه شروع به تخم‌گذاری می‌کنند. ملخ صحرایی مشکلی برای کشاورزان ایران، به‌خصوص در استان‌های جنوبی بوده است. دستجات این ملخ که مبداء تشکیل آن کشورهای آفریقایی، عربستان، هند و پاکستان بوده هر‌چند سال یک‌بار باغات و مزارع این مناطق را مورد تهدید جدی قرار می‌دهند. از آنجا که این آفت از سمت عربستان از خلیج فارس عبور کرده و خود را به سواحل جنوبی ایران می‌رساند، به آن «ملخ دریایی» می‌گویند که در برخی از سال‌ها نیز از طرف جنوب شرقی سیستان (هندوستان و پاکستان) مزارع ایران را مورد حمله قرار می‌دهند. از طرف دیگر چون موطن اصلی این نوع ملخ مناطق بیابانی قاره آفریقاست، به آن «ملخ صحرایی» نیز می‌گویند. بشر ملخ دریایی را قرن‌ها قبل از میلاد می‌شناخته؛ به‌طوری که در کتیبه‌های باستانی به آن اشاره شده است . در مواقع هجوم سبب قحطی و ویرانی می‌شود. به هنگام طغیان و مهاجرت از تمام گیاهان حتی پوست درختان می‌خورد. در بین درختان سنجد را ترجیح می‌دهد و در حالت طغیانی هر نوع سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در مسیر از جمله گیاهان زراعی شامل انواع علوفه، غلات، صیفی‌جات و سبزیجات، گیاهان مرتعی و انواع درختان مثمر و غیرمثمر را کاملا از بین می‌برد
ملخ های مراکشی: یکى از مهمترین گونه‌های ملخ‌هاى زیان‌آور در ایران و بسیارى از مناطق جهان است. انتشار این حشره در نقاط خشک و نیمه‌خشک شامل کشورهاى مراکش، جزایر قنارى، تونس، الجزایر، اسپانیا، پرتغال، جنوب فرانسه، جنوب ایتالیا، شبه‌جزیره بالکان، قبرس، ترکیه، سوریه، عراق، اردن، ایران، افغانستان، جمهورى آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان گزارش شده و به‌عنوان کانون ملخ مراکشى نام برده مى‌شود. بدن آنها دارای رنگ خاکی مایل به زرد و لکه‌های خاکستری است. بال‌های عقبی‌شان بی‌رنگ و شفاف بوده و ساق پای جفت سوم آن ها زرد کاهی است.
ملخ های ایتالیایی: این ملخ تقریبا در اکثر نقاط کشورهای اروپایی و آفریقای شمالی و خاورمیانه دیده می‌شود. برخلاف ملخ صحرایی و مراکشی، مهاجرت آن ها در مسافت‌های کوتاه است. تنها در بعضی از سال‌ها به‌دلیل تغییرات جوی و خشک شدن پوشش گیاهی در کانون های دائمی، به مزارع مجاور که زراعت آبی دارند حمله می‌کنند و خسارت می‌زنند. ملخ ایتالیایی در ایران به‌نام «ملخ بومی» نیز مشهور است. این ملخ تقریبا در تمام مناطقی که ملخ مراکشی وجود دارد شایع است
ملخ های آسیایی مهاجر: از دیگر انواع ملخ هستند که اگرچه تعداشان فراوان است اما قدرت تهاجم ندارند
ملخ خوراکی: به گزارش تارنمای مشرق "ملخ" غذای لوکس سعودی هاست. با داغ شدن بازار فروش ملخ در استان "رابغ" عربستان، قیمت ملخ خوراکی به صورت بی سابقه ای جهش یافت. صادرات این محصول زنده به استان های عربستان و کشورهای عضو شورای همکاری، در افزایش بهای ملخ نقش داشته است. ملخ از طبیعت شکار شده و به صورت زنده به مشتریان عرضه می شود. ملخ در بازار کشورهای عربی فقط به صورت زنده عرضه می شود، زیرا فقط از این راه است که مشتری می تواند مطمئن شود ملخ ها با سم و یا حشره کش شکار نشده اند. روزنامه سعودی "المدینه" تأکید کرد، افزایش قیمت ملخ موجب شده است که در عربستان، کویت و برخی کشورهای شورای همکاری، فقط برخی از ثروتمندان در مناسبت هایی ملخ خوراکی را سر سفره خود ببینند. "ابوزید البقیلی" از صیادان و فروشندگان ملخ در کشورهای عربی می گوید: در عربستان ملخ غذا و دارو است؛ زیرا ملخ کپسولی است که از انواع درختان و گیاهان دارویی تغذیه کرده است. به گزارش بسیاری از تارنماها جایی بین تهران و قزوین نیز ملخ خوراکی پرورش می دهند و آن را به کشورهای عربی صادر می‌کنند
ملخ بادمجانی (ملخ شکم بادمجانی): گونه های مختلفی از ملخ های بومی در استان چهارمحال و بختیاری ایران روی گیاهان مرتعی و محصولات کشاورزی فعال می باشند. مهمترین گونه‌ای که در سالهای اخیر افزایش جمعیت داشته ملخ بادمجانی یا ملخ شکم بادمجانی است. این حشره دارای یک نسل در سال است. زمستان‌گذرانی بصورت تخم بوده و فعالیت آفت از نیمه اسفند شروع و تا اواخر خرداد سال بعد بطول می انجامد. این ملخ دارای پنج سن پورگی است. حشره پلی‌فاژ بوده و دامنه ی میزبانی حداقل ۴۰ گیاه مرتعی از خانواده های مختلف گیاهی را دارد. تغییرات ناگهانی دما هنگام تفریخ تخم‌ها در اسفند‌ماه و بارندگی‌های مستمر روی پوره ها از عوامل تأثیر‌گذار در کاهش آفت هستند. مهمترین دشمنان طبیعی آفت، شامل سار، گنجشک، کلاغ، لارو سوسک ها، برخی از زنبور ها و مگس‌ها می باشند
برخی از گروه های بزرگ ملخ
ملخ های بالدار مهاجر آسیایی آفریقایی از خانواده ی ملخ های جهنده ی صدادار هستند. آن ها در گروه های بزرگ زندگی می‌کنند. بزرگ ترین گروه ملخ ها که تاکنون ثبت شده، در سال ۱۸۷۵ در نبراسکا (یکی از ایالت های غرب میانه آمریکا) دیده شده، که حدود بیش از ۱ هزار میلیارد ملخ بالدار در کنار هم وجود داشته است
مهاجرت دسته جمعی ملخ ها
هنگامی است که رفتار ملخ‌ها به حالت طغیانی درمی‌آید. علت این امر بالا رفتن میزان بارندگی سالیانه پس از یک دوره ی خشکسالی است، که بالا رفتن سروتونین در مغز ملخ‌ها موجب تحریک تولید مثل بالای آن ها می‌شود. این جمعیت برای پیداکردن غذا دست به مهاجرت دسته‌جمعی می‌زنند که با حمله به مزارع زیان‌های زیادی وارد می‌کنند. تشکیل دسته‌های بزرگ ملخ تابعی از شرایط آب و هواست و در برخی از سال‌ها و برخی مناطق رخ می‌دهد. علت تشکیل این دسته‌ها و نحوه پیش‌بینی آن هنوز به خوبی روشن نیست
حمله ی ملخ ها به ایران
بنا بر گزارش تارنمای بی بی سی در روز ۱۸ آوریل ۲۰۱۹ برابر با ۲۹ فروردین ۱۳۹۸ سازمان خوار و بار جهانی(فائو) اعلام کرد که به علت حمله ی ملخ ها وضعیت ایران در حال حاضر از زرد به نارنجی تغییر کرده است. این به این معناست که حمله ی ملخ ها و گستردگی آن می‌تواند آسیب جدی به باغ‌ها و مزارع وارد کند. بنا بر گزارش‌ها، در روزهای اخیر دسته بزرگی از ملخ‌ها بعد از بارندگی‌ها به ایران آمده و ۶ استان را درگیر کرده‌اند. این ملخ‌ها از نوع صحرایی یا دریایی هستند که از خطرناک ترین نوع ملخ هستند و با باد‌های مرطوبی که از شبه‌جزیره ی عربستان به سمت ایران در جریان است آمده‌اند و به زمین های زراعی خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان حمله کرده‌اند. این ملخ‌ها با توجه به قدرت پروازی بالا، ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر در روز را طی می‌کنند که در صورت وزش باد موافق، می‌توانند روزانه ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر طی مسافت داشته باشند. خبرگزاری ایرنا گزارش کرده که ملخ های صحرایی به سه هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی و مراتع "چابهار " نیز حمله کرده‌اند. بر اساس اسناد و گزارش‌ها، آخرین حمله ی گسترده ی ملخ ها به ایران به سال های ۱۳۴۰ و ۱۳۴۲ باز می‌گردد که خسارات بسیاری نیز به همراه داشت
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
ملخ: تارنمای ویکی‌پدیا/ برخی از ویژگی های بدن ملخ: تارنمای بیتوته/ برخی از انواع مشهور ملخ: تارنمای گوگل/ تحقیق درباره ی ملخ و انواع آن: تارنمای دانش/ ملخ خوراکی: بسیاری از تارنماها/ ملخ غذای لوکس سعودی هاست: تارنمای مشرق/ ملخ بادمجانی: تارنمای حشرات ایران/ برخی از گروه های بزرگ ملخ: تارنمای ویکی‌پدیا/ مهاجرت دسته جمعی ملخ ها: تارنمای ویکی‌پدیا/ حمله ی ملخ‌ها: تارنمای بی بی سی/
*
گزیده ای از نوشتارها
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
=============
