١ - هووخشتره (سردار ارتش و پادشاه ماد)
هوخشتره یا هووخشتره فرزند فرورتیش (خشتریه) نخستین پادشاهی است که یک سلطنت سراسری را در ایران تشکیل داد و ایران را به عنوان یک قدرت جهانی آن روز مطرح ساخت. این شاه هنگامی که بر تخت سلطنت نشست اوضاع ماد بسیارخطرناک و موقعیت شاه نامناسب بود. ولی هووخشتره به زودی تشخیص داد که برای سر و سامان دادن به اوضاع نامناسب کشور باید اصلاحاتی را آغاز کند. نخستین اقدام او فراهم کردن سپاهی منظم و یکپارچه بود چرا که از تجربه ی تلخ پدرش با آشور به خوبی آموخته بود که سپاهیان چریکی ماد هرگز یارای نبرد با سپاهیان ورزیده و جنگ آزموده آشور را ندارند. بنابراین لشکری همیشگی همانند آشوریان فراهم کرد. پیاده نظام آماده به تیر و کمان و شمشیر شد و سواره نظام تیراندازان چیره دستی بودند که از کودکی به اسب سواری و تیراندازی عادت کرده بودند. هـوخشتره پس از بازسازی ارتش و سامان دادن به اوضاع کشوری با نبوپولسارشاه بابل دست دوستی داد
http://www.cloob.com/c/myiran98/113789962/%D9%87%D9%80%D9%88%D8%AE%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D9%87
پس از فتوحات و پیروزی های فراوان، هووخشتره متوجه غرب و لیدیه و شهرهای تجاری یونان شد. وی با آلیات شاه لیدیه جنگید و توانست سرزمین های بالای رود هالیس را تصرف کند. جنگ بین مادها و لیدی‌ها سرانجام در سال ۵۸۵ پیش از میلاد مسیح به دلیل خورشیدگرفتگی ناگهانی پایان یافت. هووخشتره هم در همان سال و یا سال بعد درگذشت. پس از هووخشتره پسرش ایشتوویگو به حکومت رسید و ۳۵ سال حکومت کرد: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
http://en.wikipedia.org/wiki/Cyaxares
٢ - آرتمیس (فرمانده ی نیروی دریایی ایران در دوران هخامنشی)
آرتمیس یکم، ملکه هالیکارناس در کاریا، و فرماندهی نیروی دریایی ایران در نبرد سالامیس در زمان لشکرکشی خشایارشا پادشاه هخامنشی، در ۴۸۰ پیش از میلاد به یونان بود: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
http://en.wikipedia.org/wiki/Artemisia_I_of_Caria
همچنین نگاه کنید به نوشتاری از همین نگارنده پیرامون آرتمیس/ به زبان انگلیسی
http://iranian.com/main/blog/m-saadat-noury/first-iranian-female-admiral.html
٣ - آریوبرزن (سردار هخامنشی)
آریوبرزن یکی از سرداران بزرگ تاریخ ایران است که در برابر یورش اسکندر مقدونی به ایران زمین، دلیرانه از سرزمین خود پاسداری کرد و در این راه جان باخت و حماسه‌ی «در بند پارس» یا «دروازه پارس» را از خود در تاریخ به یادگار گذاشت.
http://www.ariobarzan.com/
آریوبرزن نام سردار ایرانی بود که در برابر سپاه اسکندر مقدونی ایستادگی کرد و خود و سربازانش تا واپسین تن کشته شدند. نام آریوبرزن در پارسی کنونی به گونه ی آریابرزین هم گفته و نوشته می‌شود که به معنای ایرانی_ باشکوه است: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
http://en.wikipedia.org/wiki/Ariobarzanes_of_Persis
همچنین نگاه کنید به نوشتاری از همین نگارنده پیرامون آریوبرزن/ به زبان انگلیسی
http://iranian.com/main/blog/m-saadat-noury/first-iranian-national-hero.html
٤ - سورنا (سردار اشکانی)
سورنا یا سورن، سردار سپهبد رستم سورن پهلو (۵۲-۸۲ پیش از میلاد) فرزند آرخش (آرش) و ماسیس سپهبد ایران در زمان اشکانیان که با وجود عمر کوتاهش از شهرت خاصی در میان مردم باستان بر خوردار بوده است. بر پایه ی گفتهٔ پلوتارک، «سورنا در دلیری و توانایی پیشروترین پارتی دوران خود بود». پلوتارک همچنین از سورنا به عنوان بلندقدترین و خوش چهره ترین مرد زمان خود یاد کرده‌است: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
http://es.wikipedia.org/wiki/Surena
سورنا نام سردار اشکانی می باشد که در سال ۵۱ یا ۵۳ قبل از میلاد مقابل ارتش قدرتمند اون زمان یعنی روم و سردار بزرگ روم یعنی کراسوس ایستادگی کرد و آنچنان ضربه ای اون وارد که که تا آن زمان هیچ ارتشی بر روم نتوانسته بود وارد کند. در حالی که میگن او فقط ۳۰ سال داشته و جوانی برومند با پیشانی بندی به سبک ایرانیان باستان و با موهای بلند و تنی برومند. سورنا از خاندان سورن یکی ار هفت خاندان بزگ ایران در زمان اشکانیان و ساسانیان بود. به طوری که بعذ از شاه مقام اولی رو در کشور او داشت. او در زمان اشک ۱۳ زندگی میکرد و میگن او یکی از ارکان های اصلی به قدرت رسیدن اشک ۱۳ بوده و او اشک ۱۳ رو به تخت سلطنت نشاند و سپه سالار ارتش قدرتمند اشکانی بود.
ژول سزار ، پومیه و کراسوس سه تن از سرداران و فرمانروایان بزرگ روم بودند که سرزمینهای پهناوری را که به تصرف دولت روم در آمده بود، بهطور مشترک اداره می‌کردند. آنها در سال ۵۶ پیش از میلاد در نشست لوکا تصمیم حمله به ایران را گرفتند. کراسوس فرمانروای بخش شرقی کشور روم آن زمان یعنی شام(سوریه) بود و برای گسترش دولت روم در آسیا، سودای چیرگی برایران، دستیابی به گنجینه‌های ارزشمند ایران و سپس گرفتن هند را در سر میپروراند و سرانجام با حمله به ایران این نقشه خویش را عملی ساخت. وی فاتح جنگ بردگان و درهم کوبنده اسپارتاکوس سردار قدرتمند انقلاب بردگان بود. کراسوس با سپاهی ۴۲ هزار نفر از لژیون‌های ورزیده روم که خود فرماندهی آنان رابرعهده داشت به سوی ایران روانه شد و ارد (اشک۱۳) پادشاه اشکانی، سورنا سردار نامی ایران را مامور جنگ با کراسوس و دفع یورش رومی‌ها کرد. نبرد میان دو کشور در سال ۵۳ پیش از میلاد در جلگه‌های میانرودان و در نزدیکی شهر حران یا کاره روی داد. در جنگ حران، سورنا با یک نقشه نظامی ماهرانه و به یاری سواران پارتی که تیراندازان چیره دستی بودند، توانست یک سوم سپاه روم را نابود و اسیر کند. کراسوس و پسرش فابیوس (پوبلیوس) دراین جنگ کشته شدند و تنها شمار اندکی از رومی‌ها موفق به فرار گردیدند. روش نوین جنگی سورنا، شیوه جنگ وگریز بود. این سردار ایرانی را پدید آورنده جنگ پارتیزانی (جنگ به روش پارتیان) در جهان می‌دانند. ارتش او دربرگیرنده زره پوشان اسب سوار، تیراندازان ورزیده، نیزه داران ماهر، شمشیر زنان تکاور و پیاده نظام همراه با شترهایی با بار مهمات بود.
افسران رومی درباره شکستشان از ایران به سنای روم چنین گزارش دادند: سورنا فرمانده ارتش ایران در این جنگ از تاکتیک و سلاحهای تازه بهره گرفت. هر سرباز سوار ایرانی با خود مشک کوچکی از آب حمل میکرد و مانند ما دچار تشنگی نمی‌شد. به پیادگان با مشکهایی که بر شترها بار بود آب و مهمات می‌رساندند. سربازان ایرانی به نوبت با روش ویِِژهای از میدان بیرون رفته وبه استراحت می‌پرداختند. سواران ایران توانایی تیر اندازی از پشت سر را دارند. ایرانیان کمانهایی تازه اختراع کردهاند که با آنها توانستند پای پیادگان ما را که با سپرهای بزرگ در برابر انها و برای محافظت از سوارانمان دیوار دفاعی درست کرده بودیم به زمین بدوزند. ایرانیان دارای زوبینهای دوکی شکل بودند که با دستگاه نوینی تا فاصله دور و به صورت پیدرپی پرتاب می‌شد. شمشیرهای آنان شکننده نبود. هر واحد تنها از یک نوع سلاح استفاده میکرد و مانند ما خود را سنگین نمی‌کرد. سربازان ایرانی تسلیم نمی‌شدند و تا آخرین نفس باید می‌جنگیدند. این بود که ما شکست خورده، هفت لژیون را به طور کامل از دست داده و به چهار لژیون دیگر تلفات سنگین وارد آمد.
این اولین رویارویی ایران و روم بود که با پیروزی ایران به روم که قدرتمند ترین زمان خود بود شکستی سنگین به شمار آورد و دوباره بعد از سالهه بعد از هخامنشیان نام ایران بر سر زبانها افتاد و به قدرت اول باستان تبدیل شد. اما سورنا هیچ بهره‌ای از پیروزی بزرگ خود نبرد. ارد شاهنشاه اشکانی ناجوانمردانه بجای قدردانی، سپهسالار دلاور ایرانی را به شهادت رساند؛ پس از این رویداد ناگوار ارتش ایران دچار ضعف گردید و دیگر نتوانست در خاورمیانه و شام پیشروی نماید و در برابر روم تنها به مقاومت و دفاع پرداخت
http://sarbaz-71.blogfa.com/post/50/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7-%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C
۵ - رستم فرخزاد (سپهسالار ساسانی)
رستم فرخزاد هرمز (درگذشت: ۶۳۶ میلادی)؛ سپهسالار کل سپاه ایران در زمان پادشاهی ساسانیان بود. باستان‌گرایان ایران او را بزرگترین قهرمان ملی خود در قرن هفتم میلادی می دانند که در پایان حکومت ساسانیان حکومت خراسان را نیز در دست داشت. رستم فرخزاد در سال‌های بعد قهرمان فردوسی در شاهنامه بود: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
http://en.wikipedia.org/wiki/Rostam_Farrokhz%C4%81d
همچنین نگاه کنید به نوشتاری از همین نگارنده پیرامون رستم فرخزاد/ به زبان انگلیسی
http://iranian.com/main/blog/m-saadat-noury/first-iranian-commander-chief-his-battle-feb-19-636.html
تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/05/blog-post.html
The Famous Aryan Military Commanders
Abstract: Cyaxares or Hvakhshathra/ Admiral Artemis/ Ariobarzanes/ Surena or Suren & Rostam-e-Farrokh Zaad
Collected & Prepared by
Manouchehr Saadat Noury, PhD
http://iranian.com/posts/notes-on-aryans-the-famous-aryan-military-commanders-49987
بخش های پیشین مجموعه ی ایرانیان درپهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/04/blog-post_17.html
