واژه ی فارسی " مهرگان " در برخی از فرهنگ های جهان

مهرگان در واژه نامه ها و دانشنامه ها و نوشتارها
*  بزرگترین عید ایرانیان پس از نوروز بوده که از ۱۶ تا ۲۱ مهر ادامه داشته است: واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
* مهرگان یا جشن مهر یکی از بزرگترین جشن‌های ایران است که در مهر روز از ماه مهر برگزار می‌شود. «مهرگان» پس از نوروز بزرگترین جشن ایرانیان باستان بوده‌است. این جشن در جوامع ایرانی خارج از ایران نیز به گستردگی برگزار می‌شود. این جشن در روزهای آغازین فصل پاییز برگزار می‌شود. زرتشتیان ایران و خارج از ایران آن را در دهم مهر یا نزدیک‌ترین زمان به دهم مهر یا پیش از آن برگزار می‌کنند. این جشن در مهر روز آغاز می‌شود و شش روز به درازا می‌انجامد و در روز رام روز به پایان می‌رسد. در زمان ساسانیان بر این باور بودند که اهوره‌مزدا یاقوت را در روز نوروز و زبرجد را در روز مهرگان آفریده‌ است و از دیر باز ایرانیان بر این باور بودند که در این روز کاوه آهنگر علیه ضحاک به پاخاست و فریدون بر اژی دهاک (ضحاک) غلبه کرد. مردم ایران از هزاره دوم پیش از میلاد آن را جشن می‌گیرند. مهرگان نیز همانند نوروز با آیین یگانه و آداب و رسوم ویژه برگزار می‌شود. مهر یا میترا در زبان فارسی به معنای «فروغ، روشنایی، دوستی، پیوستگی، پیوند و محبت» است و ضد دروغ، دروغ‌گویی، پیمان‌شکنی و نامهربانی کردن است. فلسفه جشن مهرگان سپاسگزاری از خداوند به خاطر نعمت ‌هایی است که به انسان ارزانی داشته و استوار کردن دوستی‌ها و مهرورزی میان انسان هاست: دانشنامه ی ویکی‌پدیا
*   ازجمله جشن‌های متعدد كه يادگار عمر دراز و شكوه و جلال گذشته درخشان ملت ايرانست " مهرگان" را بايد شمرد. اين جشن، روزی، درعظمت و اهميت  تالی نوروز بوده است. تحقيق درباره اصل اين جشن بزرگ ايرانی، و سوابق تاريخی آن، فرصتی بيشتر می‌خواهد و مقاله‌ها و كتابها بايد بدان اختصاص داد كه تهيه آنها كاردانشمندان اهل فن است. درقرون نخستين بعد ازاسلام هنوزجشن مهرگان رونق و شكوه باستانی خود را ازدست نداده بود. ديوان اكثر شاعران بزرگ قرون چهارم و پنجم را كه بگشائيم قصايدی شيوا و بلند دروصف جشن مهرگان و تهنيت بزرگان عهد درآنها می‌يابيم: نوشتاری از روانشاد  دكتر پرويز ناتل خانلری
شباهت روز شکرگزاری و مهرگان
* روز شکرگزاری یا روز سپاسگزاری یک جشن سنتی در آمریکای شمالی است که در آن به شکرانه برداشت محصولات جشنی برگزار می‌شود. در ایالات متحده این جشن در چهارمین پنج شنبه ماه نوامبر و در کانادا در دومین دوشنبه ماه اکتبر گرفته می‌شود. این روز در ایالات متحده آمریکا و کانادا تعطیل رسمی است. ایرانیان باستان نیز جشنی همانند به نام مهرگان برپا می‌کردند.
* جشن مهرگان ایرانیان با جشن شکرگزاری کانادایی ها تقارن دارد
 شباهت زیاد جشن شکرگزاری از برکات الهی در پی برداشت خرمن با جشن مهرگان ایران باستان قابل تعمق و مطالعه است
 * نزدیکی زمان سوکوت یا جشن سایه‌بان‌ها (۴ اکتبر: گاه‌شماری عبری) با جشن مهرگان (۲ اکتبر: در گاه‌شماری خورشیدی ایران) نیز قابل توجه است
* سوکوت یا جشن سایه‌بان‌ها بنابر روایت کتاب مقدس٬ پانزدهم ماه عبری تیشری هرسال آغاز جشن یهودیان است. کلمهٔ سوکوت جمع کلمهٔ عبری «سوکا» به معنی سایه‌بان است.  نام دیگر سوکوت،"جشن جمع آوری محصول" است. جشن سایه‌بان‌ها در ایام جمع آوری محصول برگزار می‌شود. سوکوت جشن جمع آوری محصول در پاییز است. در این عید مردم به خانه خدا در اورشلیم می‌رفتند تا از خداوند از حاصل زمینی که به آنها داده، شکرگزاری نمایند. چون این جشن، جنبه کشاورزی دارد، پس از جمع آوری محصول به پاس نعمت‌های بیکرانی که خداوند به انسان داده، چهار نوع از محصولات زمین که عبارت‌اند از ترنج، شاخه درخت خرما، شاخه درخت مورد و شاخه درخت بید را در دست گرفته و دعای مخصوصی می‌خوانند
مهرگان  در برخی از فرهنگ های جهان
 *در مورد مهرگان (به زبان انگلیسی) - مهرگان (به زبان آلمانی) - مهرگان (به زبان اسپانیولی) - مهرگان (به زبان عربی) و پیوند های مربوطه نگاه کنید به بخش "منابع و مآخذ" در پایان این نوشتار
* در فرهنگ و زبان عربی از مهرگان به شکل "مهرجان" و به معنای جشن و فستیوال استفاده می شود
جشن مهرگان در شاهنامه ی فردوسی
پیشینه ی جشن مهرگان به هزاره ی دوم پیش از میلاد بر می‌گردد و بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. دیرینگی این جشن دست کم تا دوران شاهان باستانی و فریدون بازمی‌گردد. فردوسی در شاهنامه به روشنی به این جشن کهن و پیدایش آن در دوران پادشاهی فریدون اشاره کرده ‌است:
به روز خجسته سرِ مهر ماه  به سر برنهاد آن کیانی کلاه
زمانه بی اندوه گشت از بدی  گرفتند هر کس ره بخردی
دل از داوری‌ها بپرداختند  به آیین یکی جشن نو ساختند
نشستند فرزانگان شادکام  گرفتند هر یک ز یاقوت جام
میِ روشن و چهرهٔ شاه نو  جهان نو ز داد از سرِ ماه نو
بفرمود تا آتش افروختند  همه عنبر و زعفران سوختند
پرستیدن مهرگان دین اوست  تن‌آسانی و خوردن آیین اوست
اگر یادگارست ازو ماه و مهر  بکوش و به رنج ایچ منمای چهر
مهرگان: در زنجیری از سروده ها
نگاه کنید  به گلچینی از سروده ها
مهرگان  در نوشتارهایی از همین نگارنده
* یادداشت ها و سروده هایی پیرامون جشن مهرگان
* پیرامون جشن مهرگان (به زبان انگلیسی)
* یادداشتی پیرامون روز شکرگزاری (به انگلیسی و فارسی)
* جشن های مشهور آرین ‌ها
* روزهای تاریخی آریایی ها
نگارش و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
مهرگان: تارنمای ویکی‌پدیا/ نوشتاری از روانشاد دكتر پرويز ناتل خانلری/ روز شکرگزاری: تارنمای ویکی‌پدیا/ شباهت روز شکرگزاری و مهرگان: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ نزدیکی زمان جشن سایه‌بان‌ها با جشن مهرگان: تارنمای ویکی‌پدیا/ سوکوت یا جشن سایه‌بان‌ها: تارنمای ویکی‌پدیا/ مهرگان (به زبان انگلیسی): تارنمای ویکی‌پدیا/ مهرگان (به زبان آلمانی): تارنمای ویکی‌پدیا/ مهرگان (به زبان اسپانیولی): تارنمای ویکی‌پدیا/ مهرگان (به زبان عربی): تارنمای ویکی‌پدیا/ جشن مهرگان در شاهنامه ی فردوسی: تارنمای ویکی‌پدیا/ مهرگان در زنجیری از سروده ها: تارنمای گلچینی از سروده ها/
 یادداشت ها و سروده هایی پیرامون جشن مهرگان/ نوشتاری از همین نگارنده پیرامون جشن مهرگان به زبان انگلیسی
یادداشتی پیرامون روز شکرگزاری (به انگلیسی و فارسی)/ جشن های مشهور آرین ‌ها/ روزهای تاریخی آریایی ها: تارنمای گزیده ای از نوشتارها
*
همچنین نگاه کنید به
مجموعه ی واژه های ایرانی در فرهنگ جهانی
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2018/10/blog-post_5.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
=========