۱۳۹۸ آذر ۱۱, دوشنبه

گل نامه


در فرهنگ واژه ها
گُل = عبارت از اندامی است که ازبرگ های تغییر شکل یافته ساخته شده و در آن سلول های نر و سلول های ماده تشکیل می شود. در اوراق مانوی (به پارتی) ور (گل سرخ)، اوستا وردا، ارمنی ورد، پهلوی گول: لغت نامه دهخدا/ واژه نامه‌ی پارسی ویکی
گُل =  ساختار زایشی در گیاهان گل‌دار یا نهان‌دانه است. کارکرد زیست‌شناختی گل به هم رسانیدن یاختهٔ زایشی نر (اسپرم) و یاخته زایشی ماده (تخم) است. این فرایند با گرده‌افشانی توسط حشرات آغاز و پس از لقاح به تشکیل دانه می‌انجامد. گل‌ها برای روحیه انسان بسیار مؤثر هستند. گل را می‌توان جوانه‌ای تصور کرد که برای تولیدمثل گیاه مادر تغییر شکل یافته‌است. در جریان تبدیل برگ به گل، برگ از نظر شکل و رنگ دستخوش تغییرات فراوانی می‌شود. این برگ‌های تغییرشکل‌یافته را قسمت‌های گل می ‌نامند: بخش فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
*
در برخی اصطلاحات و ضرب المثل های فارسی
گل شکفتن = مثل گل از هم بازشدن / مثل گل آتشی = مثل گل انار./ گل در دامن خاراست و زر در کیسه خارا: سلمان ساوجی/ از صد گل یک گلش نشکفته یا گلی از هزار گلش نشکفته/ از گل نازک تر به کسی نگفتن/ از گل کسی برخوردن = از شفاعت کسی فایده بردن و از دولت کسی بهره مند گردیدن/ از گل ها چه گل = یعنی از کدام اصل و خاندان/ از یک گل بهار نمی شود: لغت نامه دهخدا
*
در برخی گفتاوردها
گل‌ها، تبسم زمین هستند: رالف والدو امرسن/ گل را میتوان زیر پا لِه کرد، ولی بوی عطر آن در فضا را نمی‌توان کشت: ولتر/ اسلحه را با بوسه و گلوله را با گل نمیتوان نابود کرد:  ایزابل آلنده/ به زنان خود به احترام بنگرید، آن ها گل‌های آسمانی را در بستر زمین می‌کارند و جامهٔ دلپذیر و زیبای عشق را می‌آرایند و در پردهٔ عفاف، احساسات لطیف را می‌پرورانند: فریدریش شیلر/ زنبور هرچقدر باشد، گل از آن بیشتر است؛ دل‌های ماتم‌زده هراندازه باشند، قلب‌های شاد زیادترند: ویلیام شکسپیر/ شاید بی‌پایه نباشد اگر بگوییم که وضع خاص طبیعی شهر نیشابور، خیام را در ادراک معنایی که در سبزه و گل میدیده، یاری کرده است: محمد علی اسلامی ندوشن: ویکی‌گفتاورد
*
در برخی نوشتارها و کتاب ها و مجموعه‌ ها
نوشتاری پیرامون انواع گل: گل‌ ها قسمتی از مهم‌ترین لحظات زندگی انسان ها هستند و زبان و دنیای خاص خودشان را دارند. گل ‌هایی نیز وجود دارند که درخور و مناسب موقعیت ‌های بخصوصی هستند مثل جشن تولد ها، مراسم خاکسپاری، مراسم عروسی، جشن فارغ ‌التحصیلی و غیره. در این نوشتار می توان با انواع گل در جهان آشنا شد و تصاویر گل های مختلف را
مشاهده کرد
گل ها عاطفه ندارند: نوشتاری از علی دشتی. وی در سال ١٢٧٧ خورشيدی (١٨٩٨ ميلادی) دو سال پس از ترور ناصرالدين شاه در دشتستان، در نزديکی ساحل خليج فارس در ناحيه ای دورافتاده بين بندر ديلم و بوشهر به دنيا آمده بود. علی دشتی نويسنده، روز نامه نگار، سفیر ایران در مصر و سناتور در دوران پهلوی بود
متاسفانه اثری از این نوشتار در تارنماها یافت نشد تا بتوان بخشی از آن را زیب این "گل نامه" نمود
کتاب گلستان سعدی: مشرف الدین مصلح بن عبدالله شیرازی متخلص به "سعدی" شاعر و نویسندهٔ قرن هفتم هجری قمری در سال ۶۵۶ هجری قمری گلستان را تألیف کرد
کتاب گل‌های ادب تألیف حسین سعادت نوری: گل‌های ادب که نخستین بار در سال ۱۳۱۳ خورشیدی در اصفهان چاپ شد گزیده ای است از سروده های ۷۴ تن ا ز شعرای سراسر ایران
 کتاب پرورش گیاهان گل دار در آپارتمان
مؤلف: ماهرخ عادلانی
سال چاپ: ۱۳۶۱ خورشیدی / تعداد صفحات: ۸۰
مجموعه‌ ی گٔل غنچه‌ های پندار: مشتمل بر سروده ها و قطعات ادبی است
مجموعه‌ ی گلچینی از سروده ها: مشتمل بر سروده های دکتر منوچهر سعادت نوری است
*
گل در تاریخ
گلکاری در ایران باستان: پَردیس در ایران باستان نامی برای باغ‌ هایی بزرگ و جنگل مانند بوده است. واژه ی فارسی پردیس به معنای بوستان و فضای سبز گلکاری شده  و بهشت به زبان های انگلیسی و فرانسه نیز به صورت (انگلیسی: پارادایز و پارادایس) و (فرانسوی: پارادی) وارد شده‌ است و معرب آن به صورت فردیس و فردوس و در بعضی زبان های اروپایی به صورت پارادایس درآمده است
تاریخچه گلکاری در ایران: به ۸۵ سال پیش باز می گردد. نخستین بار فردی مسیحی از اهالی تهران به نام "پرتیوار" که گلکاران محلات معتقدند از هلندی های مقیم پایتخت بوده است، به اتفاق چند نفر از هموطنانش در باغ خود در تهران با وارد کردن بذر گل از هلند اقدام به پرورش گل در ایران کرد. سرکارگر استخدام شده از سوی "پرتیوار" از اهالی محلات به نام "یحیی خان" بود که در آن سالها برای کار به تهران رفته و پس از بازگشت به دیار خود، کشت گل ها را در محلات به شکلی حرفه ای رواج داد. به گواهی تاریخ تا ابتدای دهه ی ۱۳۴۰ تعداد کارگران گل در محلات چهار نفر و در فاصله سالهای ۴۰ تا ۷۵ تعداد واحد های گلخانه ای ۲۵ واحد بود که در امر پرورش گل های آپارتمانی فعالیت داشتند. در حال حاضر نیز محلات به ع نوان یکی از مراکز تولید انواع گل های زینتی در آسیا، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. شهرستان محلات یکی از قطب های مهم گردشگری استان مرکزی به شمار می آید، چشمه های آبگرم، سرچشمه آب معدنی و گل های زیبا و زینتی در کنار آتشکده خورهه این شهرستان را تبدیل به یک مجموعه با ارزش گردشگری و تاریخی کرده است. "محلات" به دلیل شهرتش در پرورش گیاه زینتی به "هلند ایران" معروف شده است. این شهر به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوهستان، وجود باغ ها، مزرعه های پروش گیاه زینتی و همچنین دور بودن از مراکز و کارخانه های آلاینده هوا، از سوی گردشگران خارجی به "بهشت افسانه ای" نیز شهرت پیدا کرده است. محلات با داشتن چیزی حدود ۹۰۰ هکتار اراضی زیر کشت، به عنوان شهر گل ایران مطرح شده و نکته جالب اینکه اغلب گلفروش هایی که در پایتخت و شهر های دیگر وجود دارند نیز "محلاتی" هستند. محلاتی ها که در جنوب شرقی استان مرکزی زندگی می کنند، از سال های دور در پرورش انواع گل پیشقدم بوده اند. در همین حال سالانه بیش از ۲۲ ملیون شاخه گل گلدانی و شاخه ای از گلخانه ها و اراضی گل خیز محلات تنها به بازار کشور عرضه می شود. در یکهزار هکتار از گلزارهای این شهرستان ۱۲۰ نوع گل از گونه های میخک، گلایل ، مریم، داوودی، زنبق، کاکتوس، مینا، رز، پتوس، محبوبه شب، ختمی،انواع زنجیره مو، پاپیتال، نیکوس، بنجامین، دیفن باخیا، انواع بذر بنفشه و انواع درخجه های گل آور پرورده می شود. در حال حاضر افزون بر 3 هزار نفر به صورت رسمی در قالب ۷۰۰ واحد تولید و پر ورش گل و گیاهان زینتی در شهرستان محلات مشغول به کارند
گل در جغرافیا
گل = دهی است از دهستان گل فریز بخش خوسف شهرستان بیرجند/ گل = دهی است از دهستان سراجو بخش مرکزی شهرستان مراغه/ گل = دهی است از دهستان حومه ٔ بخش سلدوز شهرستان ارومیه/ گل = دهی است از دهستان گاودل بخش مرکزی شهرستان مراغه/ چشمه ٔگل = در ناحیه جاوی از بلوک ممسنی/ بیشتر: لغت نامه دهخدا
استان گُلِستان = از استان‌های شمالی ایران است. این استان بخشی از استان مازندران بوده‌ است که در سال ۱۳۷۶ به صورت استانی مستقل به نام استان گلستان درآمد و گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد. بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان آن گرگان است
*
در برخی از سروده ها
دانش و خواسته است نرگس و گل/ که به یکجای نشکفند بهم: .شهید بلخی
مجلس باید بساخته ملکانه/ از گل و از یاسمین و خیری الوان: .رودکی
به گل ننگرد آنکه او گل خور است
اگرچه گل از گل ستوده تر است: فردوسی
هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است
گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است: سعدی
اکنون که گل سعادتت پربار است/ دست تو ز جام می چرا بیکار است
می‌خور که زمانه دشمنی غدار است/ دریافتن روز چنین دشوار است: خیام
صبحدم مرغ سحر با گل نوخاسته گفت
ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت: حافظ
یارب این کعبه ٔ مقصود تماشاگه کیست
که مغیلان طریقش گل و نسرین من است: حافظ
حافظ منشین بی می و معشوق زمانی
کایام گل و یاسمن و عید صیام است: حافظ
آن قیامت که عاشقان خواهند/ قامت سرو گل عذار من است
مجلس‌آرای عالم معنی/ صورت نازنین نگار من است… : فروغی بسطامی
از خون جوانان وطن لاله دمیده/ از ماتم سرو قدشان سرو خمیده
در سایه گل، بلبل از این غصه خزیده
گل نیز چو من در غمشان جامه دریده: عارف قزوینی
گویند مرا چو زاد مادر/ پستان به دهان گرفتن آموخت
شب‌ها بر گاهواره من/ بیدار نشست و خفتن آموخت
لبخند نهاد بر لب من/ بر غنچه گل شکفتن آموخت: ایرج‌ میرزا
هرگلی، علت و عیبی دارد
گل بی‌علت و بی‌عیب خداست: پروین اعتصامی
لیک از یک ‌نفر چه‌ کار آید
از یکی گل کجا بهار آید: شهریار
من نمی‌دانم که چرا در قفس هیچ‌کسی کرکس نیست
گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد؟/ چشم‌ها را باید شست
جور دیگر باید دید: سهراب سپهری
در سرزمین شعر و گل و بلبل/ موهبت ست زیستن، آن‌هم
 وقتی که واقعیت موجودبودن تو
 پس از سال‌های سال پذیرفته می‌شود: فروغ فرخزاد
برای ماهرخ
نازنینا ، تو ، ای فرشته ی من/ روح و ایمان و چون مَه تابان
تو ، که جانانه در نظر باشی/ چون بهاران، همیشه گل افشان
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
در برخی از ترانه ها:
گل سنگم - اجرا: هایده
https://www.youtube.com/watch?v=enLSAiycqDU
گل گلخونه - اجرا: عارف
https://www.youtube.com/watch?v=ZteQgekv8aU
گل مریم - اجرا: گیتی پاشایی
https://www.youtube.com/watch?v=UuBVfHp8W_g
دختر گل فروش - اجرا: دریا دادور
https://www.youtube.com/watch?v=SsbfJ_rhmjE
*
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/12/blog-post_2.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
===================