ویژگی ها و طبقه بندی علمی هویج
هویج یا " گَزَر" یا " زردک" گیاهی خوراکی و دوساله از خانواده ی چتریان است. هویج معمولاً به رنگ نارنجی یا سفید، یا مخلوطی از قرمز و سفید است و تازهٔ آن بافتی خشک و ترد دارد. هویج یک سبزی ریشه‌دار یا غده ای خوراکی است که می توان آن را خام یا خردشده یا رنده‌شده در سالاد خورد و بیشتر در پخت سوپ ها و خورش ها کاربرد دارد. هویج پخته بیشتر از هویج خام آنتی اکسیدان دارد. هویج وحشی نام یک گونه از خانواده ی چتریان است و طبقه بندی علمی آن به شکل زیر است:
راسته: کرفس‌سانان
تیره: چتریان
گونه: هویج وحشی (Daucus carota): تارنمای ویکی پدیا
ویژگی های گیاه شناسی: گیاه علفی و دوساله و محصول فصل سرد و گياهي روز كوتاه و داراي توليد مثل جنسي وخودگشن و از نظر جوانه زنی، برون جوانه زنی دارد. ریشه ی هویج عمودی و ضخیم و ریشه اصلی آن عمیق و ریشه های فرعی آن اندک است. ریشه ی هویج دارای رنگ های مختلف است. ساقه ی هویج بی کرک و ارتفاع ساقه ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر و ساقه در سال اول کوتاه و در سال دوم طویل می شود. گل ها ی هویج هرمافرودیت و سفید رنگ و ریز و دارای ۵ گلبرگ و ۵ پرچم و مادگی ۲ برچه و گل آذین چتری که از داخل غلافی از راس ساقه خارج می شود: تارنمای هویج
تاریخچه ی هویج
هم تاریخ نوشتاری و هم پژوهش‌های ژنتیک مولکولی نشان می‌دهد که منشأ هویج اهلی آسیای مرکزی است. جد وحشی هویج احتمالاً از فلات ایران (مناطقی که الان ایران و افغانستان هستند) منشأ گرفته است که همچنان مرکز تنوع هویج وحشی است. احتمالاً در طول قرن‌ها تلخی یک زیرگونه طبیعی تولید شده از هویج وحشی با زادگیری گزینشی کاهش و شیرینی‌اش افزایش یافت و چوبی بودن هسته اش به حداقل رسید؛ و در این مرحله هویج آشنای اهلی تولید شد. اولین بار هویج نه به خاطر ریشه‌اش بلکه به خاطر برگ‌های معطر و دانه‌هایش کاشته شد. دانه‌های هویج در سوئیس و آلمان جنوبی یافته شده‌اند که به ۲۰۰۰ الی ۳۰۰۰ قبل از میلاد مربوط می‌شوند... در قرن ششم میلادی این گیاه در امپراتوری روم شرقی در نسخه‌ای از دائرةالمعارف تذهیب شده در مورد علف‌ها و گیاهان دارویی نوشته ی دیوسکوریدس پزشک یونانی رسم و توصیف شده است: سه نوع هویج مختلف رسم شده و در متن نوشته شده است «می‌توان ریشه را پخت و خورد». گیاه هویج در قرن هشتم توسط "مورها" به اسپانیا معرفی شد. در قرن دهم ریشه هایی که در غرب آسیا، هندوستان و اروپا می‌روییدند به رنگ بنفش بودند... سیمئون سث، پژوهشگر یهودی قرن یازدهم مانند ابن العوام کشاورز عرب اندلسی قرن دوازدهم هم هویج قرمز و هم زرد را توصیف کرده است. هویج اهلی در قرن ۱۴ در چین و در قرن ۱۸ در ژاپن ظاهر شد. هویج نارنجی رنگ در قرن هفدهم در هلند گزارش شد که مربوط به این واقعیت است که پرچم هلند در آن زمان برنگ نارنجی بود. جان اوبری عتیقه شناس این هویج‌های جدید را اینگونه توصیف کرده است: «هویج برای اولین بار در بکینگتون در شهرستان سامرست هلند کاشته شد. بعضی از افراد بسیار پیر آنجا در ۱۶۶۸ اولین باری را که هویج به آنجا آورده شد را به یاد می‌آورند». مهاجران اروپایی هویج را در قرن هفدهم به کلونی‌های آمریکا معرفی کردند...: تارنمای ویکی پدیا
خواص غذایی هویج
هویج منبع غنی بتاکاروتن می باشد. بتا کاروتن مسئول رنگ نارنجی هویج است. هرچه بتا کاروتن زیاد تر باشد، هویج نارنجی تر می شود. بتا کاروتن پیش ساز ویتامین آ است، یعنی در بدن تبدیل به ویتامین آ می شود. ویتامین آ برای تقویت سیستم ایمنی، محافظت از پوست، ریه، لوله گوارشی و همچنین در رشد سلول ها و تولید مثل حائز اهمیت است. بتا کاروتن، یک آنتی اکسیدان است و بیماری های ناشی از پیری را کاهش می دهد. هویج به جز بتا کاروتن دارای فیتوکمیکال نیز است. این ماده به همراه فیبر محلول و دیگر مواد مغذی موجود در هویج فواید زیادی را ارزانی می دارد. این فواید شامل جلوگیری از پیر شدن، محافظت بدن در مقابل بیماری ها، جلوگیری از آب مروارید، جلوگیری از پوکی استخوان و همچنین جلوگیری از عفونت مجاری ادراری است. مصرف یک عدد هویج در روز، از بروز سرطان ریه جلوگیری می کند. هویج دارای فیبر است از این رو از سرطان روده بزرگ جلوگیری می کند. مصرف زیاد کاروتن، ۲۰ درصد سرطان سینه را در زنان یائسه کاهش می دهد. مصرف زیاد کاروتن، ۵۰ درصد سرطان مثانه، رحم، پروستات، روده بزرگ، حنجره و مری را کاهش می دهد: تارنمای تبیان
مقدار مواد مغذی در ۱۰۰ گرم هویج: انرژی ۴۳ کالری، پروتئین ۱ گرم، کربوهیدرات ۱۰ گرم، فیبر ۳ گرم، چربی ۰ گرم، کلسترول ۰ گرم، سدیم ۳۵ میلی‌گرم، کلسیم ۲۷ میلی‌گرم، آهن ۱ میلی‌گرم، ویتامین ث ۹ میلی‌گرم، ویتامین آ ۲۸۱۲۹ واحد بین‌المللی: تارنمای ویکی‌پدیا
خواص درمانی هویج
هویج اشتها آور، ادرارآور و از بین برنده یبوست است. درمان کننده خوبی برای بیماری اسهال خونی و بیماری های ناشی از ورود کرم و انگل به بدن است و همچنین برای درمان زخم های عمیق مصرف می شود. مادران شیرده اگر هویج بخورند، شیرشان زیاد می شود. در بانوان هویج به کاهش خونریزی قاعدگی کمک می کند. افرادی که هویج مصرف می کنند، بیماری های قلبی را از خود دور می کنند. هویج درمان کننده سنگ صفرا، بیماری های کبدی، سیفلیس و سل است. از سرفه های مداوم جلوگیری می کند. در زمان های قدیم، مصریان از هویج در درمان نیش زهرآلود مارها استفاده می کردند. پزشکان، هویج را برای درمان گازکرفتگی سگ تجویز می کردند. مخلوط هویج با مقدار کمی نمک برای درمان اگزما به کار می رود: تارنمای تبیان
خواص دارویی هویج
داروی مخصوص بیماریهایی است که مربوط به کمبود مواد غذایی بخصوص ویتامینها هستند. مقدار زیادی ویتامین های آ ، ب ، سی و دی دارد و مخصوصا برای درمان مبتلایان به اگزما بسیار مناسب است. هویج پخته به صورت استعمال خارجی برای درد و خارش استعمال می‌شود. همچنین برای سوختگی ها و آکنه بسیار مفید است: تارنمای رشد
هویج دارویی برای بهبود زخم است. تارنمای تبیان
خواص دیگر هویج
۱- هویج و سلامت چشم: با گذشت زمان چشم ها ضعیف تر شده و گاهی دچار بیماری (کاهش قدرت بینایی، اشک ریزی چشم ها، مشکل دید و غیره) می شوند. خوشبختانه هویج دوست سلامت چشم هاست. این سبزی نارنجی حاوی لوتئین همان آنتی اکسیدان قوی می باشد که قادر است از شبکیه ی چشم ها مراقبت کند. ۲- خواص هویج در پیشگیری از آلزایمر(یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود): پژوهشگران از تاثیر مثبت خوردن هویج بر عملکرد مغز در دوران پیری خبر دادند. پژوهشگران دریافته اند بتاکاروتن موجود در هویج حافظه را در دوران پیری تقویت می کند. بررسی این پژوهشگران نشان می دهد، مصرف یک روز در میان ۵۰ میلی گرم بتاکاروتن به مدت ۱۵ سال موجب افزایش قدرت حافظه و تاخیر در زوال عقل می شود: بسیاری از تارنماها
چکیده ای از خواص هویج
۱- مقوى است ۲- املاح معدنى تولید مى کند. ۳- ضد کم خونى است (تعداد گلبولهاى قرمز خون و هموگلوبین را زیاد مى کند). ۴- عامل رشد است. ۵- دوست بزرگ رودهاست کار رودها را تنظیم مى کند، (ضد اسهال و در عین حال ملین است) ضد عفونت روده ها و التیام دهنده زخم روده هاست. ۶- ضد عفونت معده و التیام دهنده زخم معده است. ۷- تصفیه کننده خون است. ۸- صفرا را رقیق مى کند. ۹- سینه را نرم مى سازد. ۱۰- ادرار را زیاد مى کند. ۱۱- اشتها مى آورد. ۱۲- خنک است. ۱۳- پوست را ترمیم مى کند. ۱۴- مصونیت هاى طبیعى مى آورد. ۱۵- کرم کش است. ۱۶- ضد نفخ است. ۱۷- التیام دهنده ی زخم است: تارنمای کشاورزی
فراورده های خوراکی هویج
مربای هویج و فواید آن برای بدن: مربای هویج و مربای زردک یا هویج ایرانی برای رفع ناباروری مردان و زنان بسیار موثر است. مصرف مربای هویج برای تصفیه و بازکردن صدا و پاکسازی ریه مفید است. مصرف مربای هویج مانع ریزش نزله (ترشحات پشت حلق) و سرفه می شود. مصرف مربای هویج ضعف معده و کبد را برطرف می کند و برای رفع سوء هاضمه مفید است. مربای هویج ایرانی افزاینده قوای جنسی و مقوی رحم و سیستم گوارش است. مصرف مربای هویج در بدن تولید خلط صالح کرده و معده را تقویت می کند: تارنمای نمناک
آب هویج: سرشار از مواد مغذی ضروری مانند منگنز، پتاسیم، ویتامین کا و بسیاری دیگر است. خواص آب هویج: ۱. سیستم ایمنی را تقویت کرده و بیماری‌های قلبی را کنترل می‌کند ۲. کاهش کلسترول/ پتاسیم حاضر در آب هویج می‌تواند سطح کلسترول را کاهش داده و به این ترتیب خطر ناراحتی‌های قلبی را کاهش دهد. ۳. به انعقاد خون کمک می‌کند/ آب‌هویج ویتامین کا دارد که به انعقاد خون کمک می‌کند. به این ترتیب مانع از دست دادن خون شده و فرآیند درمان را هم تسریع می‌کند. ۴. زخم‌های خارجی را ترمیم می‌کند. ۵. آب هویج مانند یک عامل ضدسرطان عمل می‌کند. گفته می‌شود مصرف فراوان کاروتنوئید موجود در آب هوبج، موارد ابتلا به سرطان‌های مثانه، پروستات، کولون، و سینه را کاهش می‌دهد. ۶. استخوان‌ها را تقویت می‌کند ۷. کبد را پاکسازی می‌کند ۸. عفونت‌ها را درمان می کند. ۹. گاز معده را تخلیه می‌کند ۱۰. ادرار را افزایش می‌دهد ۱۱. قاعدگی‌ها را منظم می‌کند ۱۲. آب‌هویج می‌تواند لثه‌ها را سالم نگه دارد و بهداشت دهان را ارتقا دهد. این آب‌میوه سرشار از ترکیباتی مانند آنتی‌اکسیدان های معدنی است که لثه‌ها را تحریک کرده و سبب ترشح بیشتر بزاق می‌شوند. بزاق، با طبیعت قلیایی خود، با تهاجم باکتریایی در دهان مبارزه می‌کند: تارنمای بازده/
آب هویج کاهش دهنده ی اسید اوریک خون است، لذا برای بیماران نقرسی مفید است. آب هویج به خاطر وجود کاروتن و کلسیم، برای کودکان در حال رشد بسیار موثر و مفید است: تارنمای نمناک
سالاد هویج: سالادی است که از هویج درست می‌شود. دستور درست کردن به طور گسترده‌ای با توجه به مناطق متفاوت است. اغلب از هویج خرد شده استفاده می‌شود. سالاد هویج خرد شده اغلب به عنوان چاشنی روی غذاهای دیگر استفاده می‌شود. سالاد هویج با کشمش غذای سنتی بخشهای جنوبی ایالات متحده آمریکا است. سالاد رنده شده با کشمش، مایونز، شکر دانه ریز، نمک و فلفل سیاه مخلوط می‌شود. گروه‌های قومی کره‌ای در ایالت‌های بعد از شوروی ترشی سالادهای تند هویج را به عنوان سالاد هویج به سبک کره‌ای رواج دادند که گفته می‌شود مردم کره جنوبی تا این اواخر آن را نمی‌شناختند، اما شهرت بین‌المللی بدست آورد و به طور منظم به عنوان غذای فرعی در روی میزهای شام و در مهمانی‌های روزهای تعطیل کنار بسیاری از غذاهای اقوام شوروی سابق قرار می‌گیرد. در هندوستان سالاد هویج اغلب با هویج رنده شده‌ای درست می‌شود که با دانه‌های خردل و فلفل سبز در روغن داغ پخته شده است. در غذاهای بلغاری سالاد با هویج و کلم سنتی است. در غذاهای برزیلی سرو چُراسکو اغلب با سالاد سیب‌زمینی و سالاد هویج که با مایونز، پیاز خام، نخود سبز، ذرت شیرین، یا گاهی اوقات کدوی چایوت درست شده همراه است. در روسیه اغلب سالاد هویج همراه کباب ترکی است. سالاد هویج با سیب سبز گرنی اسمیت، از غذاهای لهستانی است که با هویج ،سیب سبز گرنی اسمیت، آب لیمو، روغن آفتابگردان یا روغن سبزیجات، نمک و شکر ساخته می‌شود. در اسرائیل، سالاد هویج اغلب با جعفری و آب لیمو خورده می‌شود. مسودنیا غذایی که از دههٔ ۱۹۴۰ تا دههٔ ۱۹۵۰ در شمال آفریقا و کبک (بویژه شهر کبک کانادا) به صورت کنسرو «مسودنیا» ظاهر شد با هویج خُرد شده و نخود فرنگی درست می‌شود: تارنمای ویکی پدیا
هویج پلو با گوشت چرخ كرده: از جمله پلوهای مخلوط قدیمی است كه معمولا آن را با هویج فرنگی‌ای كه رنگ نارنجی تیره‌‌تری دارد، می‌پزند تا پلو ظاهر خوش‌رنگ و لعاب‌تری داشته باشد. بعضی‌ها هویج پلو را با مرغ بیشتر دوست دارند بنابراین به جای گوشت چرخ كرده از مرغ استفاده می‌كنند: تارنمای بیتوته
خورش هویج: نام یک غذای ایرانی شامل مرغ یا گوشت (گوسفند یا گاو)، هویج و آلو بُخارا است. خورشت هویج یکی از بهترین خورشتهای ایرانی است و طرفداران زیادی در اقصی نقاط دنیا دارد: تارنمای ویکی پدیا
هویج منجمد: فرآورده ای است که از ریشه های خوراکی تازه، سالم و پاک هویج پس از شستشو، پایدار کردن (رنگ و مزه) و انجام فرآیند انجماد سریع بدست می آید: تارنمای پریس
کیک هویج و گردو: تارنمای یوتیوب
کیک هویج و گردو و دارچین: تارنمای بیتوته
سوپ هویج و زنجبیل برای سرماخوردگی: تارنمای نمناک
تولید هویج در جهان و ایران
طبق آمار فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)، در سال ۲۰۰۵، چین بزرگ ترین تولید کنندهٔ هویج و شلغم بود: تارنمای ویکی پدیا
در سال ۲۰۱۴ تولید سالانه ی محصول هویج ( که معمولا همراه با شلغم گزارش می شود) ۳۸/۸ میلیون تن در جهان بود. چین با ۱۷/۳ میلیون تن (۴۵ در صد تولید جهان) رتبه ی نخست را داشت و پس از آن کشورهای ازبکستان، روسیه، ایالات متحده ی آمریکا و اوکراین قرار داشتند: ترجمه از بخش انگلیسی تارنمای ویکی پدیا
ایران با داشتن رتبه پنجم تنوع اقلیمی در جهان تولیدکننده و صادرکننده بسیار متنوع انواع و اقسام سبزی و صیفی از قبیل خربزه، هندوانه، بادمجان، هویج، انواع کلم، انواع فلفل، کاهو، خیار، سیب‌زمینی، انواع سیر و انواع سبزیجات است: تارنمای سازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران
تولید هویج ایران، در حدی است که علاوه بر تامین نیاز بازار داخل به کشورهای همجوار هم صادر می شود. بهترین هویج تولیدی از مزارع نمونه ایران، صادراتی است و همیشه مشتریان ثابت خود را داشته است و با توجه به برداشت هویج بهاره از مزارع حاصل خیز ایران، این محصول با کیفیت آماده صادر شدن به کشورهای مختلف است: تارنمای سبزیجات و میوه های ایران
رباعی: " آب هویج "
ای که خواهی بنگری مانند خوبان
جرعه ای بر نوش از " آب هویج "
بهتر است این آب، از آن مایعات
که ترا سازند، گاهی مست و گیج!
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
همچنین نگاه کنید به
آفات و بیماری های هویج: تارنمای هویج
انواع آفات و بيماري هاي هويج: تارنمای مزرعه ی سبز
بيماري زردی گل ستاره‌ای (Aster yellows) هویج: تارنمای کارآفرینان
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2017/11/blog-post_4.html
بخش های پیشین مجموعه ی گفتنی های تغذیه
