در عرصه ی سیاست
★ میر محمد امین موسوی سعادت علی خان نیشابوری (زاده ی ۱۶۸۰ - در گذشته ی ۱۷۳۹ میلادی): سردار ایرانی تبارِ هندی و بنیانگذار سلسلهٔ نواب های اَوَدْهْ بود. سعادت خان که در دوران نفوذ سادات بارهه به مقامات عالی رسیده بود، برای سرنگونی حسین علی خان شاه تراش با محمّد شاه قاجار همکاری نمود. وی را برهان الملک لقب دادند و او به سعادت علی خان شهرت یافت و حکومت حاکمان شیعه گرایِ نیشابوری برای مدت بیش از ۱۳۰ سال ادامه یافت. در سال ۱۱۵۲ق به هنگام حمله نادرشاه به هند، سعادت علی خان میان محمّد شاه و نادر شاه صلح ایجاد نمود و نادرشاه به وی خلعت پوشاند و اجازه داد تا به طور خصوصی شرفیاب شود و بدین ترتیب سعادت علی خان، نماینده تام الاختیار دو پادشاه هند و ایران شد. سعادت علی خان شهر فیض آباد هند را مرکز حکومت خود قرار داد و ضعف دولت مرکزی در دهلی باعث شد که ایالت اوده به یک منطقه خودمختار تبدیل شود و علما از سراسر هند، ایران به فیض آباد مهاجرت نمایند و به خاطر حمایت های سعادت علی خان، ایالت اوده مرکز استقرار دانشمندان، شاعران و مهد علوم و فنون اسلامی گردید. در سال ۱۱۸۸ق پایتخت اوده از فیض آباد به لکهنو منتقل گردید. به شهر لکهنو «شیراز هند» و «قسطنطنیه ی هند» هم گفته شده است. نمونه هایی از اشعار سعادت علی خان نیشابوری:
ز كدام ره بیایم، كه بچشم تو درآیم/ كه بدور چشم مستت، همه نیزه و سپاه است
تا چند به دل ضبط كنم آه و فغان را/ وقتست كه بیرون كنم این راز نهان را
★سپهبد ابوالحسن سعادتمند (زاده ی ۱۲۹۸ خورشیدی در لاهیجان - اعدام در اردیبهشت ۱۳۵۸ خورشیدی در تهران) دارای دکترای حقوق و علوم سیاسی، از امرای ارتش ایران در دوره پهلوی، وزیر اطلاعات و جهانگردی ایران در کابینه ی ارتشبد ازهاری، رئیس دادگاه انتظامی ارتش و معاون کل سازمان اطلاعات و امنیت کشور بود. پس از پیروزی انقلاب ۵۷ سپهبد سعادتمند نیز از جمله دستگیرشدگان بود و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به اتهام محاربه با خدا به جوخه اعدام سپرده شد.
★ فریدون سعادت قدسی نیا (زاده ی ۱۳۱۵ خورشیدی) سیاستمدار اهل ایران و نماینده مجلس شورای ملی در دوره بیست و چهارم (از ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ خورشیدی) از حوزه انتخابی فردوس و طبس بود
★ حسین سعادتمند قمی: یکی از بزرگان آواز سنتی ایران بود که در دهه های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ در رادیو ایران و رادیو نیروی هوایی برنامه هایی اجرا نمود. وی با هنرمندان بزرگی نظیر ابولحسن خان صبا، مرتضی محجوبی، حسین یا حقی، حاج علی اکبرخان شهنازی، سید حسن کسایی، ابراهیم سرخوش، جلیل شهناز و اکثر موسیقی دانان دیگر آن زمان همکاری داشت. .سعادتمند قمی از کسانی بود که اکثراً ماهور و چهار گاه را از بالا شروع می کرد و با گردش و اجرا فواصل یک «اکتاو» را از بالا به در آمد ماهور فرود می آمد و در ان زمان تنها بانو روح انگیز بود که چنین قدرت صدایی داشت.... حسین سعادتمند قمی ششمین و آخرین فرزند ایاز بیک از طایفه ی ایل سعدوند یکی از طوایف شیراز که در زمان محمد شاه قاجار به قم کوچانده شده اند، و در روستای حاجی آباد لک ها ساکن گشتند، در سال ۱۳۰۰ خورشیدی چشم به جهان گشود. روستای حاجی آباد در ده کیلومتری شرق قم است که هم اکنون به نام شهر قنوات نام گذاری شده است. پدر سعادتمند قمی یعنی ایاز بیک که اولین استاد فرزند خود نیز می باشد؛ دارای صدایی شش دانگ و ردیف دانی ماهر بود، موسیقی در خانواده ی سعادتمند قمی موروثی بود و همه ی فرزندان ایاز بیک از صدایی خوش بهره داشتند. برادر بزرگتر سعادتمند، الیاس خان نیز یکی دیگر از استادان حسین بود. وی پس از گذراندن دوره ی سربازی به اصفهان رفت و نزد استاد رحیم، یکی از برجسته ترین استادان آواز آن زمان بهره ها برد و در سال ۱۳۲۰ وارد رادیو ایران گشت و جزء اولین خوانندگان آن زمان به شمار می رفت ، در آن زمان خوانندگانی نظیر تاج اصفهانی، ادیب خوانساری و بنان، در آواز سنتی ایران برنامه هایی اجرا می نمودند. وی کارمند وزارت دارایی نیز بود، وی آواز های بسیار زیبا، نوار اذان و چند تصنیف کردی از خود به جای گذاشته است.
وی پس از باز نشستگی به قم رفت و پس از چندی به روستای خود و زادگاهش نقل مکان نمود، وی در ۱۳۶۲ خورشیدی دار فانی را وداع گفت و در همان منطقه در زادگاهش به خاک سپرده شد.
گوش کنید به آواز سعادتمند قـُمی در بیات اصفهان:
https://www.youtube.com/watch?v=cHi6MoRm_9g
*
★ محمود سعادت (گوینده ی رادیو): نورالدین ثابت ایمانی گفت: "من در دورهی دبیرستان بودم که رادیو به خانهی ما آمد... کمکم به کار رادیو علاقهمند شدم. یعنی در واقع یک صدا در رادیو مرا به کار خود و به رادیو جذب کرد؛ آن هم صدای زندهیاد اسدالله پیمان بود. در آن زمان آقای پیمان همراه آقای تقی روحانی و آقای محمود سعادت سه گویندهی تاپ رادیو بودند". امیر نوری گفت: " گویندگی خبر ازجمله مشاغل حساس، تخصصی و پُراسترس در بخش خبری رادیو و تلویزیون است. خاطرات بسیاری از گویندگان هم دوره خودم دارم، مانند آقایان محمود سعادت، حسین توصیفیان و خانم‌ها آذر پژوهش، شکوه رضایی و فرنگیس اردلان". اسماعیل میرفخرایی گفت: " از آن خانه یک رادیو هم برایم خاطره انگیز مانده است؛ وقتی که روشن می‌شد و محمود سعادت خبر می‌خواندو چه خوب می‌خواند. آن روزها رادیو برایم به پدیده‌ای تبدیل شده بود و شیفته آن شدم که اتصال این سیم به کجا می‌رسد".
★ مریم سعادت (زاده ی ۱۳۳۷ خورشیدی در تهران) هنرپیشه و بازیگر فیلم های سینما و تلویزیون است. وی دارای مدرک لیسانس تئاتر از دانشکده هنرهای دراماتیک می باشد و فعالیت های هنری خود را از سال ۱۳۶۴ شروع نموده است.
یادآوری
★ میر محمد امین موسوی سعادت علی خان نیشابوری (زاده ی ۱۶۸۰ - در گذشته ی ۱۷۳۹ میلادی): سردار ایرانی تبارِ هندی و بنیانگذار سلسلهٔ نواب های اَوَدْهْ بود. سعادت خان که در دوران نفوذ سادات بارهه به مقامات عالی رسیده بود، برای سرنگونی حسین علی خان شاه تراش با محمّد شاه قاجار همکاری نمود. وی را برهان الملک لقب دادند و او به سعادت علی خان شهرت یافت و حکومت حاکمان شیعه گرایِ نیشابوری برای مدت بیش از ۱۳۰ سال ادامه یافت. در سال ۱۱۵۲ق به هنگام حمله نادرشاه به هند، سعادت علی خان میان محمّد شاه و نادر شاه صلح ایجاد نمود و نادرشاه به وی خلعت پوشاند و اجازه داد تا به طور خصوصی شرفیاب شود و بدین ترتیب سعادت علی خان، نماینده تام الاختیار دو پادشاه هند و ایران شد. سعادت علی خان شهر فیض آباد هند را مرکز حکومت خود قرار داد و ضعف دولت مرکزی در دهلی باعث شد که ایالت اوده به یک منطقه خودمختار تبدیل شود و علما از سراسر هند، ایران به فیض آباد مهاجرت نمایند و به خاطر حمایت های سعادت علی خان، ایالت اوده مرکز استقرار دانشمندان، شاعران و مهد علوم و فنون اسلامی گردید. در سال ۱۱۸۸ق پایتخت اوده از فیض آباد به لکهنو منتقل گردید. به شهر لکهنو «شیراز هند» و «قسطنطنیه ی هند» هم گفته شده است. نمونه هایی از اشعار سعادت علی خان نیشابوری:
ز كدام ره بیایم، كه بچشم تو درآیم/ كه بدور چشم مستت، همه نیزه و سپاه است
تا چند به دل ضبط كنم آه و فغان را/ وقتست كه بیرون كنم این راز نهان را
★سپهبد ابوالحسن سعادتمند (زاده ی ۱۲۹۸ خورشیدی در لاهیجان - اعدام در اردیبهشت ۱۳۵۸ خورشیدی در تهران) دارای دکترای حقوق و علوم سیاسی، از امرای ارتش ایران در دوره پهلوی، وزیر اطلاعات و جهانگردی ایران در کابینه ی ارتشبد ازهاری، رئیس دادگاه انتظامی ارتش و معاون کل سازمان اطلاعات و امنیت کشور بود. پس از پیروزی انقلاب ۵۷ سپهبد سعادتمند نیز از جمله دستگیرشدگان بود و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به اتهام محاربه با خدا به جوخه اعدام سپرده شد.
★ فریدون سعادت قدسی نیا (زاده ی ۱۳۱۵ خورشیدی) سیاستمدار اهل ایران و نماینده مجلس شورای ملی در دوره بیست و چهارم (از ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ خورشیدی) از حوزه انتخابی فردوس و طبس بود
در عرصه ی دانش
★ حاج محمد کاظم اصفهانی سعادت علیشاه معروف به شیخ زین‌الدّین و مشهور به طاووس العرفا و در طریقت ملقّب به سعادت علیشاه، قطب سی و سوم سلسلهٔ نعمت‌اللهی سلطانعلی شاهی گنابادی بود. وی در اصفهان متولّد گردید. تاریخ دقیق ولادتش در منبعی مشاهده نشده است. سعادت علیشاه، در تاریخ ۲۲ محرم سال ۱۲۹۳ هجری قمری درگذشت و در شهر ری در جوار مقبرهٔ شاه عبدالعظیم به خاک سپرده شد.
★ عبدالکریم سعادت (زاده ی ۱۲۹۷- در گذشته ی ۱۳۷۸ قمری): چون پدرش شیخ محمدعلی از پیشوایان مذهبی کازرون بود در سن هفت سالگی به آن شهر رفت و مقدمات فارسی و عربی را در آنجا آموخت و در سال ۱۳۱۶ قمری برای تکمیل تحصیلات به شیراز رفت و یکسال در مدارس قدیمی شیراز تحصیل کرد. در سال ۱۳۱۷ قمری به همراه برادرش شیخ محمدحسین سعادت برای تأسیس مدرسهٔ سعادت به بوشهر رفت و در آن مدرسه سمت نظامت یافت و در قسمت علوم ادبی و ریاضی مشغول به تدریس شد و مدت دوازده سال بدین کار پرداخت تا در سال ۱۳۲۹ قمری به نجف رفت و در آنجا به اصرار آخوند محمدکاظم مجتهد خراسانی به مدیریت و تدریس در مدرسهٔ علوی به مدت نه سال مشغول شد. بعد از پایان جنگ جهانی اول وی به شیراز رفت و از سال ۱۳۳۸ قمری در مدرسهٔ منصوریه و دیگر مدارس قدیم و جدید شیراز به تدریس در رشتهٔ ادبیات و ریاضیات پرداخت و به مدت ده سال نیز ریاست اداره اوقاف را بر عهده داشت. وی همچنین سردبیر روزنامهٔ "عدالت" بود. سعادت علاوه بر احاطه به زبان عربی و آشنائی به زبان انگلیسی و مهارت در ادبیات تازی و فارسی و سایر علوم قدیمی و دینی در علم حساب و مسایل ریاضی نیز ید طولائی داشت. وی در سال ۱۳۳۹ قمری در هفتاد سالگی بازنشسته شد و به زراعت پرداخت. وی عضو انجمن کتابخانهٔ ملی و اتحادیهٔ فلاحتی بود و همچنین ریاست انجمن حمایت از زندانیان را بر عهده داشت. از آثار وی: "شرعیات"؛ "جغرافیای ابتدائی"؛ "خلاصهٔ الصرف"؛ "حقوق بشری" ، "جامع‌الحساب"؛ "آداب پرورش جوانان"؛ "دوره ی حساب" بود. فرصت الدوله ی شیرازی درباب این مدرسه در سال ۱۳۲۰ شعری می‌سراید که ابیات سه گانه آن را بر سنگ مرمر ثبت و درج کردند و آن سنگ را بر دیوار دالان ورودی مدرسه قرار دادند. سنگی که هم‌اکنون نیز به عنوان شناسنامه مدرسه از آن محافظت می‌شود. مصرع دوم بیت سوم این شعر ماده‌ی تاریخ تاسیس مدرسه سعادت را بر اساس حروف جمل نشان می‌دهد:
فرصت بنمود فکر و گفت به تاریخ/ آمده این مدرسه قرین به سعادت
نام سعادت نهاد بانیش از خیر/ گشت مروج علوم را به ارادت
شد چو بپا این بنا بیمن و سعادت/ علم و ادب هر دو کرد رو به زیادت
★ حسین سعادت نوری (زاده ی ۱۲۸۵ خورشیدی در اصفهان - در گذشته ی سوم دیماه ۱۳۵۳ خورشیدی در تهران): تاریخ نگار و پژوهشگر باسابقه ی حوزه ی علم و ادب ایران بود. وی با مجلات مهر، ارمغان، یادگار، یغما ، وحید ، نشریه ی وزارت امور خارجه ی ایران و بسیاری دیگرهمکاری داشت. "گل‌های ادب" - "زندگی حاج میرزا آقاسی" - "رجال دوره قاجاریه" - "شرح احوال مسعود میرزا ظل السلطان" از جمله تالیفات اوست. "تاریخ مختصر ایران"نوشته ی ژنرال سرپرسی سایکس - "جنگ انگلیس و ایران بر سر مسألهٔ هرات" نوشته ی کاپیتان هنت انگلیسی - "سفرنامهٔ سایکس یا ده هزار میل در ایران"نوشته ی ژنرال سرپرسی سایکس - "شهرهای نامی ایران"نوشته ی پروفسور لکهارت انگلیسی - "سفر نامه ی ویلسن" یا تاریخ سیاسی و اقتصادی جنوب غربی ایران" نیزنمونه هایی از ترجمه های اوست.
*
فرصت بنمود فکر و گفت به تاریخ/ آمده این مدرسه قرین به سعادت
نام سعادت نهاد بانیش از خیر/ گشت مروج علوم را به ارادت
شد چو بپا این بنا بیمن و سعادت/ علم و ادب هر دو کرد رو به زیادت
★ حسین سعادت نوری (زاده ی ۱۲۸۵ خورشیدی در اصفهان - در گذشته ی سوم دیماه ۱۳۵۳ خورشیدی در تهران): تاریخ نگار و پژوهشگر باسابقه ی حوزه ی علم و ادب ایران بود. وی با مجلات مهر، ارمغان، یادگار، یغما ، وحید ، نشریه ی وزارت امور خارجه ی ایران و بسیاری دیگرهمکاری داشت. "گل‌های ادب" - "زندگی حاج میرزا آقاسی" - "رجال دوره قاجاریه" - "شرح احوال مسعود میرزا ظل السلطان" از جمله تالیفات اوست. "تاریخ مختصر ایران"نوشته ی ژنرال سرپرسی سایکس - "جنگ انگلیس و ایران بر سر مسألهٔ هرات" نوشته ی کاپیتان هنت انگلیسی - "سفرنامهٔ سایکس یا ده هزار میل در ایران"نوشته ی ژنرال سرپرسی سایکس - "شهرهای نامی ایران"نوشته ی پروفسور لکهارت انگلیسی - "سفر نامه ی ویلسن" یا تاریخ سیاسی و اقتصادی جنوب غربی ایران" نیزنمونه هایی از ترجمه های اوست.
*
★ اسماعیل سعادت (زاده ی ۱۳۰۴ خورشیدی در خوانسار)، نویسنده و مترجم ایرانی، عضو پیوسته ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیر گروه دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
در عرصه ی هنر★ حسین سعادتمند قمی: یکی از بزرگان آواز سنتی ایران بود که در دهه های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ در رادیو ایران و رادیو نیروی هوایی برنامه هایی اجرا نمود. وی با هنرمندان بزرگی نظیر ابولحسن خان صبا، مرتضی محجوبی، حسین یا حقی، حاج علی اکبرخان شهنازی، سید حسن کسایی، ابراهیم سرخوش، جلیل شهناز و اکثر موسیقی دانان دیگر آن زمان همکاری داشت. .سعادتمند قمی از کسانی بود که اکثراً ماهور و چهار گاه را از بالا شروع می کرد و با گردش و اجرا فواصل یک «اکتاو» را از بالا به در آمد ماهور فرود می آمد و در ان زمان تنها بانو روح انگیز بود که چنین قدرت صدایی داشت.... حسین سعادتمند قمی ششمین و آخرین فرزند ایاز بیک از طایفه ی ایل سعدوند یکی از طوایف شیراز که در زمان محمد شاه قاجار به قم کوچانده شده اند، و در روستای حاجی آباد لک ها ساکن گشتند، در سال ۱۳۰۰ خورشیدی چشم به جهان گشود. روستای حاجی آباد در ده کیلومتری شرق قم است که هم اکنون به نام شهر قنوات نام گذاری شده است. پدر سعادتمند قمی یعنی ایاز بیک که اولین استاد فرزند خود نیز می باشد؛ دارای صدایی شش دانگ و ردیف دانی ماهر بود، موسیقی در خانواده ی سعادتمند قمی موروثی بود و همه ی فرزندان ایاز بیک از صدایی خوش بهره داشتند. برادر بزرگتر سعادتمند، الیاس خان نیز یکی دیگر از استادان حسین بود. وی پس از گذراندن دوره ی سربازی به اصفهان رفت و نزد استاد رحیم، یکی از برجسته ترین استادان آواز آن زمان بهره ها برد و در سال ۱۳۲۰ وارد رادیو ایران گشت و جزء اولین خوانندگان آن زمان به شمار می رفت ، در آن زمان خوانندگانی نظیر تاج اصفهانی، ادیب خوانساری و بنان، در آواز سنتی ایران برنامه هایی اجرا می نمودند. وی کارمند وزارت دارایی نیز بود، وی آواز های بسیار زیبا، نوار اذان و چند تصنیف کردی از خود به جای گذاشته است.
وی پس از باز نشستگی به قم رفت و پس از چندی به روستای خود و زادگاهش نقل مکان نمود، وی در ۱۳۶۲ خورشیدی دار فانی را وداع گفت و در همان منطقه در زادگاهش به خاک سپرده شد.
گوش کنید به آواز سعادتمند قـُمی در بیات اصفهان:
https://www.youtube.com/watch?v=cHi6MoRm_9g
*
★ محمود سعادت (گوینده ی رادیو): نورالدین ثابت ایمانی گفت: "من در دورهی دبیرستان بودم که رادیو به خانهی ما آمد... کمکم به کار رادیو علاقهمند شدم. یعنی در واقع یک صدا در رادیو مرا به کار خود و به رادیو جذب کرد؛ آن هم صدای زندهیاد اسدالله پیمان بود. در آن زمان آقای پیمان همراه آقای تقی روحانی و آقای محمود سعادت سه گویندهی تاپ رادیو بودند". امیر نوری گفت: " گویندگی خبر ازجمله مشاغل حساس، تخصصی و پُراسترس در بخش خبری رادیو و تلویزیون است. خاطرات بسیاری از گویندگان هم دوره خودم دارم، مانند آقایان محمود سعادت، حسین توصیفیان و خانم‌ها آذر پژوهش، شکوه رضایی و فرنگیس اردلان". اسماعیل میرفخرایی گفت: " از آن خانه یک رادیو هم برایم خاطره انگیز مانده است؛ وقتی که روشن می‌شد و محمود سعادت خبر می‌خواندو چه خوب می‌خواند. آن روزها رادیو برایم به پدیده‌ای تبدیل شده بود و شیفته آن شدم که اتصال این سیم به کجا می‌رسد".
★ مریم سعادت (زاده ی ۱۳۳۷ خورشیدی در تهران) هنرپیشه و بازیگر فیلم های سینما و تلویزیون است. وی دارای مدرک لیسانس تئاتر از دانشکده هنرهای دراماتیک می باشد و فعالیت های هنری خود را از سال ۱۳۶۴ شروع نموده است.
یادآوری
در گروه "سعادت" های معروف دنیا از این افراد نیز می توان نام برد: ★ علامه سعادت ملوک تابش هروی (زاده ی ۱۳۲۹ خورشیدی - در گذشته ی ۱۳۸۹ خورشیدی) عارف، حکیم، فیلسوف، نویسنده، مدرس و از شاعران فارسی زبان افغانستان بود.
★ سید سعادت منصور نادری (زاده ی اسفند ۱۳۵۵ خورشیدی) سیاستمدار افغانستانی و وزیر کنونی شهرسازی و مسکن افغانستان است. ★ گلبیک سعادت (زاده ی ژوئن ۱۹۳۸ - در گذشته ی مارس ۲۰۱۸ میلادی) آهنگ ساز و نوازنده ی سازهای زهی تاجیکستان بود.
نگارش و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
میر محمد امین موسوی سعادت علی خان نیشابوری: تارنمای ویکی پدیا/ فریدون سعادت قدسی نیا: تارنمای ویکی پدیا/ سپهبد ابوالحسن سعادتمند: تارنمای ویکی پدیا/ حاج محمد کاظم اصفهانی سعادت علیشاه: تارنمای ویکی پدیا/ سعادت علیشاه اصفهانی: تارنمای مجذوبان نور/ مدرسه ی سعادت: تارنمای ویکی پدیا/ شعر فرصت الدوله ی شیرازی درباب مدرسه ی سعادت: تارنمای کجارو/ عبدالکریم سعادت: تارنمای ویستا/ حسین سعادت نوری: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ اسماعیل سعادت: تارنمای ویکی‌پدیا/ حسین سعادتمند قمی: تارنمای بالاترین/ شرح مختصری از زندگی استاد سعادتمند قمی: تارنمای رادیو اینترنتی ایران صدا/ هفتاد سالگی رادیو در ایران و اظهارات نورالدین ثابت ایمانی: تارنمای دویچه وله فارسی/ فوت و فن گویندگی خبر و اظهارات امیر نوری: تارنمای جام جم/ گفت و گو با اسماعیل میرفخرایی مجری نخستین پخش برنامه تلویزیون ملی ایران: تارنمای ایران/ مریم سعادت: تارنمای ویکی‌پدیا/ علامه سعادت ملوک تابش هروی: تارنمای ویکی پدیا/ سید سعادت منصور نادری: تارنمای ویکی پدیا/ گلبیک سعادت: تارنمای بی بی سی
*همچنین نگاه کنید به
مجموعه ی "ده تایی" نام ها در عرصه ی سیاست و دانش و هنر ایران
*
