چالوس نامه

 چالوس از نظر برخی آگاهی های فرهنگی و جغرافیایی
١ - چالوس نام آبادی یا بندری در کنار دریای خزر که اسم آن در کتب جغرافی و فرهنگ های قدیم ضبط شده و بتدریج رو به ویرانی نهاده و در زمان سلطنت رضاشاه دوباره آباد شده و فعلاً مرکز بخش «چالوس » میباشد و بر کنار رودخانه ای بنام «چالوس » واقع است . یاقوت در معجم البلدان نام این آبادی را ذیل کلمه «شالوس » (که معرب چالوس است ) ضبط کرده و نوشته است :«شهری است که در جبال طبرستان واقع شده و یکی از مرزهای طبرستان است ... و بین شالوس و آمل از ناحیه جبال دیلمیه بیست فرسخ فاصله است ». چالوس نام شهر کوچک و نوسازی است که مرکز بخش چالوس می باشد و بر سر سه راهی تهران گیلان و مازندران در ٥ هزارگزی ساحل دریای خزر و کنار رودخانه ٔ چالوس واقع شده است . این آبادی قبل از سال ١٣١٠ هَ . ش . ده کوچکی بیش نبود و از آن تاریخ ببعد با اسلوبی صحیح بنا گردید. احداث راه شوسه ٔ چالوس به کرج که نزدیک ترین راه تهران بساحل دریای خزر است و ایجاد کارخانه ٔ حریربافی در وضع اقتصادی این محل تأثیر فراوان داشت . در این آبادی مهمانخانه ها و پلاژها و ویلاهای متعدد تأسیس گردیده و پل مهمی که روی رودخانه ٔ چالوس بنا شده است از جمله ساختمانهای زیبای این شهر است . راه کناره از وسط این شهر می گذرد و جمعیت آن درحدود ده هزار تن میباشد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران). این شهر بوسیله ٔ راه شوسه ای که از تونل مصنوعی کندوان می گذرد به تهران مربوط می گردد: لغت نامه دهخدا
٢ - چالوس از شهرهای قدیمی استان مازندران است که در جلگه میانی سواحل دریای خزر واقع شده‌است. نام این شهر در گذشته‌های دور شالوس بود که در پیرامون آن دو شهر کوچک دیگر به نام کبیره و کچه نیز وجود داشته‌است: ویکی‌پدیا
٣ - چالوس شهری است که از شرب مدام دو رودخانه‌ی پرآب سرخوش است. از دشت و چالش که بگذریم کوه را نیز بی‌نصیب نیست. در پس انبوهی از تل و تپه و کوه و کتل، چندین و چند قله‌ی بلند سیمایش را می ‌آرایند بدین نام ها: تخت سلیمان، علم ‌کوه، خرسان، سیاه‌ کمان، لشگرک، زرین ‌کوه، زرد گله، اُلا، زرد، گردرو ... که از این میان علم ‌کوه و تخت ‌سلیمان پس از دماوند و دنا از مرتفع‌ ترین‌ قله های ایران هستند و با سبلان کوس همسری می‌زنند. این قلل که برشمرده شد، همگی شهرت جهانی یافتند و در ادبیات و اشعار و ترانه ‌ها و موسیقی انعکاسی شایسته دارند. ستیغ برکشیده‌ی علم‌ کوه و تخت ‌سلیمان سرفرازیده‌اند و هر کدام سری دارند و بر سرافسری و از سراسر جهان تاکنون کوهنوردانی به واسطه ی آنان به شهرت رسیده ‌اند: تارنمای شهرداری چالوس
پیشینه ی تاریخی چالوس
گزنفون می نویسد: "پس از آن رویدادها، کورش هخامنشی به سوی رودخانه ی چالوس که دارای ماهی های عظیم الجثه بود روانه شد. سفر او چهار روز طول کشید و مسافتی حدود ٢٤ فرسنگ را پیمود": بسیاری از تارنماها
٢ - قیام علویان در طبرستان از یک شورش محلی که در آن ولایت بر ضد بی‌رسمی‌های عمال و حکام طاهریان درگرفت در نواحی کلار و شالوس (چالوس)‌ روی داد و آرام آرام از دیلمان تا جرجان تقریباً همه جا را فراگرفت. در ورود شورشیان علوی به طبرستان، شورشیان دیلم با وجوه مردم کلار و چالوس و رویان نسبت به امام علوی اظهار وفاداری کردند: ویکی‌پدیا 
٣ - صاحب مرآت البلدان می نویسد: «... بعضی از علمای جغرافی چالوس را از آبادی های معتبر طبرستان دانسته اند زیرا معتصم خلیفه محمدبن اویس را که از امرابود به حکومت طبرستان نامزد کرد و مشارالیه خود در رویان قرار گرفت و چالوس را به احمد پسر خود سپرد» وبعد می نویسد: «چالوس حالا اسم شهر و آبادی مخصوصی نیست بلکه اسم رودخانه ٔ بزرگی است ... و دره ای که مجرا و بستر این رودخانه می باشد نیز چالوس نامیده می شود...» سپس شرحی درباره ٔ دره ٔ چالوس نگاشته و آنگاه می نویسد: «... و در این زمان آبادی بسیار مختصری نزدیک بدریا هست که موسوم به چالوس است ...» و آنگاه زیر عنوان «ذکر وقایع متعلقه به چالوس » شرح مبسوطی راجع به وقایعی که در چالوس روی داده نگاشته است: لغت نامه دهخدا
٤ - شهر چالوس در زمان حمله امیر تیمور تخریب شد و سپس تا قرن‌های متمادی به صورت روستایی کوچک درآمد. در ۱۳۱۰ با پشتیبانی دولت وقت آرام آرام به صورت شهری سازمان یافته در آمد و امروزه به شهری زیبا با امکانات فراوان جهانگردی تبدیل شده‌است: ویکی‌پدیا
برخی از بزرگان و مشاهیر چالوس
 ١ - شیخ قطب الدین رویانی: از شاعران خوش قریحه و تیز قلم چالوس و رویان بود و اشعارش تصاویر شگفت‌آور زیستگاهش را نقش می‌نمود. قصیده‌ی بهاریه‌اش در وصف بهار و شکار‌گاه ‌های رویان در دوران خود شهره‌ی کوی و برزن بود. شیخ قطب الدین رویانی یا بنابر گفته ی دکتر باستانی پاریزی شیخ قطب چالوسی شاعر طبری گوی قرن هفتم هجری عارف بلند مرتبه ای بود که سلطان سنجر سلجوقی به زیارت او مشرف می شد. : تارنمای چالوس
٢ - میرزا طاهر فقیه طبرسی: معروف به میرزا طاهر تنکابنی (۱۲۸۰ق-۱۳۶۰ق/ ۱۸۶۳م-۱۹۴۱م)، فرزند میرزا فرج‌الله، استاد جامع علوم معقول و منقول و از رجال سیاسی ایران به‌شمار می‌رفت. وی در روستای کردیچال از توابع بخش کلاردشت شهرستان چالوس چشم به جهان گشود. خانواده ‌اش ساکن کجور در منطقۀ تنکابن بودند و از این‌رو، میرزا طاهر طبرسی به «تنکابنی» شهرت یافت: ویکی‌پدیا
میرزا طاهر تنکابنی به ریاضیات آگاهی بسیار داشت و تحریر اصول اقلیدس از خواجه نصیر الدین طوسی را تدریس می نمود. در آن سال ها که وی استاد درس معقول در مدرسه سپهسالار بود، بامداد هر روز کتابهای درسی را با سادگی در زیر بغل می گرفت. از خانه خود واقع در خیابان ری پیاده به مسجد سپهسالار می رفت... خانه او در حقیقت دار العلم بود و درب آن همواره به روی دانش پژوهان و طالبان معرفت باز بود. وی از جمله مدرسان علوم سیاسی نیز به شمار می رفت... برخی از شاگردان او عبارتند از: محمد تقی مدرس رضوی، محمود نجم آبادی. میرزا هاشم آملی، میرزا مهدی الهی قمشه ای، میرزا حسین خان پیرنیا مؤتمن الملک، دکتر موسی عمید ، میرزا عبدالکریم تهرانی، محمد علی فروغی (ذکاء الملک)، بدیع الزمان فروزان فر،جلال الدین همایی،عبدالعظیم قریب: نوشته ی مهندس مهدی شمس در تارنمای چالوس
٣ - ایرج رضایی (متولد ١٣١٤ در چالوس) دوبلر و فیلم‌نامه‌نویس. وی کار دوبله را از سال ۱۳۳۸ و مدیریت دوبلاژ را از سال ۱۳۵۸ آغاز کرد: ویکی‌پدیا
ايرج رضایی نويسنده ی فيلم نامه‌هاي قصه ماهان، حريص، سينه چاك، بهار در پائيز، اخذ لوح تقدير از دانشگاه هنر تهران به عنوان صداي ماندگار و بيش از ۵٠ سال سابقه گويندگي: تارنمای دریا پایگاه خبری تحلیلی مازندران
٤ - محمدعلی خان تیرگر فاخری: از شعرا، نویسندگان،عرفا و مالکین بزرگ کلارستاق از توابع بخش مرکزی شهرستان چالوس مازندران بود: بسیاری از تارنماها  
۵ - دكتر حافظ تيرگر فاخري: در سال ١٣٤٣ در روستاي سنار از توابع كلاردشت چالوس بدنيا آمد.  وي داراي برد فوق تخصص گوارش از دانشگاه تهران در سال ١٣٧٨ است. دكتر حافظ تيرگر فاخري هم اكنون عضو هيئت علمي و دانشيار دانشگاه علوم پزشكي مازندران و مشغول به تدريس است: تارنماهای راسخون و مرزن آباد
٦ - محمد صفر لفوتی متخلص به "فریاد" (متولد ۲۵ اردیبهشت ۱۳۶۰ در چالوس): روزنامه‌نگار، وبلاگ‌نویس و پژوهشگرایرانی مقیم ایران است. نام والدین وي حیدرلفوتی و مهین تیرگر فاخری است. "روزنامه نگاری درایران شغلی سخت وعذاب آور است چون باید در جریان همه خبرها باشی و سکوت کنی!" از جمله سخنان مشهور اوست: ویکی پدیا
٧ - عبدالرضا شیخ الاسلامی(متولد ۱۳۴۶ چالوس): وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود. او دکترای مهندسی عمران از دانشگاه علم و صنعت ایران دارد و عضو هیأت عملی همان رشته در آن دانشگاه است: منابع گوناگون
برخی از نقاط دیدنی چالوس
آبشار هریجان - پارک جنگلی چالوس - کاخ چای خوران - کاخ ملکه مادر (از بناهای پهلوی دوم) - ویلاهای جنگلبانی - پل فلزی چالوس - کارخانه حریربافی چالوس - پارک جنگلی نمک آبرود - دریاچه ی ولشت - دریاچه سد دریوک - مرداب کندوچال - راه سنگ‌فرش (که از آن به عنوان راه ناصرالدین شاهی یاد می‌کنند/گویا این راه چالوس را به منظریه شمیران متصل می ‌نموده ‌است) - عمارت شاه چشمه - مجموعه بناهای دیوانی کلاردشت - نهر ملک جوب - بنای نهارخوران کندوان - کاروانسرای سنگی پای قله کندوان - کاروانسرای سر قله کندوان - تونل کندوان - آبگرم کندوان در روستای آنگوران کلاردشت - برفچال ‌های تنگ لو و گردونکوه - شکارگاه‌های شهرستان چالوس - یخچال‌های علم کوه - غار «یخ مراد» در هریجان و غار «دیوکولی» در انگوران - جاده ی جنگلی عباس‌آباد به کلاردشت - جاده ی معروف کندوان و نقاط متعدد دیدنی مسیر آن نظیر روستای سیاه بیشه، گردنه هزارچم و غیره ... : منابع گوناگون
چالوس : در زنجیری از ویدئوها
ترانه ی "جاده چالوس" (از یغما گلرویی) - اجرا: رضا یزدانی
https://www.youtube.com/watch?v=SNN-P8jig7Y
جاده چالوس در فصل تابستان
https://www.youtube.com/watch?v=9IGO5oF8_xU
بخشی از فیلم سینمایی جاده چالوس
https://www.youtube.com/watch?v=XEPUeIZZt_0
 جاده ی چالوس - ایران
https://www.youtube.com/watch?v=KvuK2fx9llg
موزیکال جاده ی چالوس - ترانه ی زبان زرگری - اجرا: حسن شماعی زاده
https://www.youtube.com/watch?v=37zt1_nNsKk
چالوس: در زنجیری از سروده ها
بنگر یکی به منظر چالوس کز جمال/ صد ره به زیب وزینت مازندران فزود
زان‌ جایگه به بابل و شاهی گذاره کن/ پس با ترن به ساری و گرگان گرای زود
بزدای زنگ غم به ره آهنش ز دل
اینجا بودکه زنگ به آهن توان زدود...: ملک‌الشعرای بهار
اي محفل شادماني من/ اي با دل من چو درد مأنوس
منزلگه_ آسماني_ من
اي نقش_ رُخ_ بهشت چالوس... : دکتر ابوالحسن علي ‌آبادي
از سمنگان تا کناره ، راه چالوس/ از ورای صخره ها وجلگه ‌های سبز زاگروس
تا به زیر آسمان پرستاره، شهرکرمان/ یا بسوی تپه ‌های نفتی مسجد سلیمان
من کجای این جهان را دوست دارم/ من وطن را ، آشیان را دوست دارم
دکتر منوچهر سعادت نوری
بیشتر: http://saadatnoury.blogspot.ca/2014/12/blog-post_8.html
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/12/blog-post_11.html
Chaloos: In A Chain of Notes, Poems , and Videos
Abstract: Chaloos is a small town in western Mazandaran located about 8 km from the Caspian coast at an elevation of 7 m. Chaloos River flows through the Alborz mountain range and into the Caspian Sea...Cyrus proceeded four days' march, a distance of twenty parasangs, to the river Chalus, which is a plethrum in breadth, and full of large tame fish/ Some Persian Poems about Chaloos/Some Videos on Chaloos
Collected and Prepared by
Manouchehr Saadat Noury, PhD
http://iranian.com/posts/chaloos-in-a-chain-of-notes-poems-and-videos-42237

بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/03/blog-post_8004.html