پشیزنامه

در فرهنگ واژه ها
 پشیز = سکه ٔ مسین ساسانیان - شصت درم است (عادت مردمان بر این رفت تا درم را به شصت پشیز کردند: التفهیم بیرونی) - پول ریزه ٔ نازک بسیارتنک رایج را گویند (برهان قاطع). پولی باشد که از مس زنند و خرج کنند و بعضی گویند درم برنجین بود و چیزی که بجای درم ستانند (نسخه ای از لغت نامه ٔ اسدی) - چیزی باشد که بجای درم رود (لغت نامه ٔ اسدی) - بمعنی فلس و پول ریزه ٔ کوچک که از مس باشد (غیاث اللغات) - خرد و کوچکترین پول سیاه در قدیم که از برنج بوده است - پول کوچک مسین کم بها - پول ریزه ٔ کم ارز - پاپاسی: لغت نامه ی دهخدا/ تارنمای واژه نامه پارسی ویکی
پشیز = پول فلزی کم بها - خردترین سکة عهد ساسانیان - سکة قلب - فلس ماهی - پولک: فرهنگ فارسی معین/ تارنمای واژه یاب
پشیز = پولک - فلس/ پول خُرد فلزی کم‌ارزش - پول سیاه [قدیمی]/ سکۀ مسین کم‌ارزش که در زمان ساسانیان رایج بوده است - ناصرخسرو گوید"سخن تا نگویی به دینار مانی/ ولیکن چو گفتی پشیزی مسینی": فرهنگ فارسی عمید/ تارنمای واژه یاب
پشیز = پول سیاه - سکه ی کم بها - سکه ی قلب - پولک ماهی: واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
واژه های مترادف پشیز 
چندرغاز = شندرغاز: پولی بسیار کم - پول اندک - نقدینه ٔ ناقابل - تنخواهی سخت اندک - پولی بسیار ناچیز - وجه اندک: تارنمای واژه نامه پارسی ویکی
پاپاسی = خرد ترین و کم بها ترین ِ نقود مانند پشیز و کمتر - یک پاپاسی نداشتن؛ هیچ نداشتن  - یک پاپاسی نیرزیدن؛ هیچ نیرزیدن: تارنمای واژه نامه پارسی ویکی
در برخی از اصطلاحات فارسی
پشیز از دینار ندانستن؛ قوه ٔ تمیز و تشخیص نیک از بد و صحیح از سقیم نداشتن
پشیزی ارزش ندارد = به پشیزی نیرزیدن؛ سخت بی ارج و بی قدر بودن - سخت ناچیز بودن
در برخی از کتاب ها و نوشتارها
" از حیاتش رمقی مانده. برگ درختان خوردن گرفت و بیخ گیاهان بر آوردن تا اندکی قوّت یافت سر در بیابان نهاد و همی‌رفت تا تشنه و بی طاقت به سر چاهی رسید، قومی برو گرد آمده و شربتی آب به پشیزی همی‌آشامیدند. جوان را پشیزی نبود طلب کرد و بیچارگی نمود رحمت نیاوردند، دست تعدی دراز کرد میسر نشد به ضرورت تنی چند را فرو کوفت مردان غلبه کردند و بی محابا بزدند و مجروح شد: مورچگان را چو بود اتفاق/ شیر ژیان را بدرانند پوست”: کتاب گلستان سعدی/  تارنمای گنجور
ماه و شش پشیز نام یک کتاب ادبی است که توسط ویلیام سامرست موآم، نویسندهٔ اهل انگلستان نوشته شده‌ است: تارنمای ویکی پدیا
ماه و شش پشیز ( ویلیام سامرست موآم/ ترجم پرویز داریوش) حکایت انسان هایی است که خودشان و هدفشان را شناخته اند و راه دستیابی به آرزوهایشان را انتخاب کرده اند . انسان هایی که مثل پیچی مربع شکل در دایره زندگی هستند و با این حال آن طور که می خواهند زندگی می کنند و هیچ کدام از ناسازگاری های روزگار مانع از لذت بردن آن ها از زندگی نمی شود چراکه عصاره حقیقی زندگی را کشف کرده اند: تارنمای کتابناک.
کلمه ی پشیز: این کلمه را لغتی آرامی به فُلس ماهی گرفته اند؛ ولی اگر آن را از ریشۀ اوستایی و سانسکریتی پیش (پَست و خُرد و خمیر) و ایز/ ایش (خواسته و دارایی داشتن و مالک شدن) بگیریم آن مفهوم منطقی "دارایی کم ارزش" را خواهد داد (نوشتاری از جواد مفرد کهلان): لغت نامه ی دهخدا/ تارنمای واژه نامه پارسی ویکی
نوشتاری پیرامون متاع و مانند آنرا که پس از استعمال به پشیزی نیرزد: "امیر نظام (امیر کبیر) هفته ای دو روز مستمراً بدروازه غربی تهران می رفت و در بالاخانه دروازه می نشست و هر متاعی از خارجه وارد می کردند، در گمرک نگاه می داشتند تا امیر نظام آنها را معاینه نماید و هر جنسی را که صلاح نمی دانست به ایران وارد شود حکم به استرداد آن می داد.. آن مرد گفت زینتی است که نسوان بالای پیشانی و موهای پیش سر نصب می کنند. فرمود قیمت آن چیست؟ عرض کرد پانزده قران. گفت اگر کسی چند روزه این زینت را که خریده و فی الجمله مستعمل شده بخواهد بشما بفروشد یا گرو بگذارد تا چه مقدار باو وجه نقد می دهید؟ آنمرد گفت وجهی در ازای آن نمی توان داد زیرا که پس از استعمال به پشیزی نمی ارزد. امیرنظام فرمود این متاع و مانند آنرا که پس از استعمال به پشیزی نیرزد البته وارد نکنید که مورد سیاست سخت خواهید شد": تارنمای ویستا
«عشق به پشیزی نیرزد» تک ‌آهنگی از هنرمند اهل ایالات متحده آمریکا جنیفر لوپز است که در ۸ ژانویه ۲۰۰۱ منتشر شد. این تک ‌آهنگ در آلبوم جی.لو (جنیفر لوپز) قرار داشت. این تک‌ آهنگ در چارت‌های کانادا، ایتالیا، اسپانیا، فنلاند، نیوزلند در رتبه اول و در چارت‌های والونیا، فرانسه، ایرلند، نروژ، استرالیا، آلمان، دانمارک، سوئد، فلاندرز، سوئیس، جزو ده ترانه اول قرار گرفت: .تارنمای ویکی پدیا
در زنجیری از سروده ها
نگاه کنید به: تارنمای گلچینی از سروده ها 
رباعی حیات_ ما به پشیزی، چرا  نه  می ارزد
اگر ز خویش گسستی، فرای مرتبه ‌است/ ردای_  وادی هستی، برای تجربه ‌است
حیات_ ما به پشیزی، چرا  نه  می ارزد
بخاطر آر که دنیا، سرای یک شبه ‌است: دکتر منوچهر سعادت نوری
در برخی از گفتاوردها
"چو بخت عرب بر عجم چیره شد - همی بخت ساسانیان تیره شد/ پر آمد ز شاهان جهان را قفیز - نهان شد ز رو گشت پیدا پشیز/ همان زشت شد خوب، خوب زشت - شده راه دوزخ پدید از بهشت/ دگرگونه شد چرخ گردون بچهر - ز آزادگان پاک ببرید مهر..." (قفیز به معنای پیمانه است): منسوب به حکیم ابوالقاسم فردوسی/ بسیاری از تارنماها
"اینکه فقیر بوده یا نبوده‌ام، اینکه رنج بسیار کشیده یا نکشیده‌ام، اینکه شوخ‌ چشمی‌ هایی داشته یا نداشته‌ام به پشیزی نمی‌ارزد مگر آنکه توانسته باشم یا بتوانم به مدد و بهره‌گیری درست آن، ادبیات ناب اجتماعی بیافرینم": محمود دولت‌آبادی/ تارنمای ویکی‌گفتاورد
 در برخی از ویدیو ها
تاریخ پول، سکه و اسکناس در ایران (دراخما - ابول - کالکو - دانگ - پشیز - فلوس...) - اجرا: حسین نعمتی
ترانه ی «عشق به پشیزی نیرزد» (به زبان انگلیسی) - اجرا: جنیفر لوپز
ناگفته نماند که حافظ شیرازی سراینده ی نامدار ایران سال ها پیش در پاسخ ترانه ای که جنیفر لوپز خوانده چنین سروده است: هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق/ ثبت است در جریده ی عالم دوام ما

تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2017/03/blog-post_14.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها