خشم : در فرهنگ واژه ها
خشم : غضب - براشفتگی : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
خشم : غضب - غیظ - قهر - سَخَط - مقابل خشنودی : تارنمای لغت نامه دهخدا
خشم : وضعیتی روانی‌است که درگسترهٔ آزردگی اندک تا غضب شدید می‌گنجد. معلول‌های فیزیکی خشم شامل، تندشدن ضربان قلب، افزایش فشار خون و میزان آدرنالین در خون است. از دید عده‌ای، خشم بخشی از واکنش مغز به بیمناکی‌اش از درد است... : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
خشم : از واژه ی اوستایی به معنی به تندی حرکت کردن، با جنبه نظامی در فارسی باستان به مفهوم سپاه را به حرکت درآوردن است : تارنمای انسان شناسی و فرهنگ
خشم و جغرافیا
١ - خشم جنی َ; قریه ای است فرسنگی کمتر مشرق خشت (تارنمای لغت نامه دهخدا) - خِشت یکی از شهرهای شهرستان کازرون و در ۵۵ کیلومتری جنوب غربی کازرون واقع شده‌است (تارنمای ویکی‌پدیا).
٢ - خشم خواجه : دهی است ازدهستان حومه ٔ بخش مرکزی شهرستان بوشهر واقع در هشت هزار و پانصد گزی جنوب بوشهر کنار شوسه ٔ بوشهر به بهمنی و یک هزارگزی ساحل دریا که ٢۵٠ تن سکنه دارد. آب آن از چاه و محصول آن غلات و خرما و شغل اهالی زراعت و صید ماهی است (فرهنگ جغرافیائی ایران ).
٣ - خشم هودو : دهی است از دهستان حومه ٔ بخش لنگه شهرستان لار، واقع در ٣٦ هزارگزی خاور لنگه و یک هزارگزی ساحل خلیج فارس ، دارای ١٠۵ تن سکنه که ازطریق صید ماهی امرار معاش می کنند (فرهنگ جغرافیائی ایران).
٤ - خشم شیحی : دهی است از دهستان انگالی بخش برازجان شهرستان بوشهر، واقع در ٣١ هزارگزی باختر برازجان کنار رود حله ، این دهکده راه مال رو دارد (فرهنگ جغرافیائی ایران).
خشم و تاریخ
بدون خشم به تاریخ نگاه کنیم : بهرام روشن ضمير در درنگي بر گفت وگوي دکتر پرويز رجبي با روزنامه اعتماد می نویسد: "دکتر پرويز رجبي فرموده اند؛ نگاه دوطرفه و بدون غرض کار را آسان مي کند و باعث مي شود بدون خشم به تاريخ نگاه کنيم - داوري بماند براي شما خوانندگان که گفتارهاي ايشان را خوانديد و سپس پاسخ هاي مرا. آنگاه بگوييد که گفتار ايشان نسبت به تاريخ غرض ورزانه و خشمناک است يا گفتارهاي من؟" : تارنمای نجات پاسارگاد - بیشتر:
نشانه های خشم
نمودهای خارجی خشم را در حالات چهره و بدن، واکنش‌های کالبدشناختی و گاه رفتارهای تهاجمی در ملأ عام توان یافت. مثلاً جانوران و آدمیان بانگ‌های درشت بر می‌آورند، می‌کوشند که بزرگ‌تر جلوه کنند، دندان می‌نمایند و خیره می‌شوند. خشمْ الگویی رفتاری‌است که برای زنهاردادن به تعرض‌کنندگان طراحی شده‌است تا از رفتار تهدیدکننده شان دست کشند. درگیری فیزیکی، بدون ابراز پیشاپیش خشم توسط یکی از طرف های درگیر، خیلی به ندرت رخ می‌دهد. بعضی ها به این باورندکه خشم یکی ازخواص نفس بوده که دراثر عمل و یا حالت غیر پسندیده از باطن خروج کرده و حالت زنده جانانرا متغیرساخته و حتی باعکس العمل خطرناک می شود. کسانی که خشم خودرا خورده می توانند، عمل بدی از آنها سر نمی زندکه این عمل بسیارمشکل بوده و ظرف بزرگی می خواهد : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
چگونگی مهار و کنترل خشم
خشم یکی از نیرومند ترین هیجان هاست. همچون انباری از باروت است که ممکن است با یک جرقه منفجر گردد و به آتشفشانی می ماند که با گدازه های خود خانمان روابط بین فردی و فرد را به آتش می کشد.البته همیشه باید بین خشم سالم و خشم بیمارگونه تفاوت گذاشت که اولی برای تداوم زندگی سالم ضرورت دارد و دومی مانعی در راه پیشرفت و تکامل انسان است و نه تنها مشکلی را حل نمی کند،بلکه بر شدت خشم نیز می افزاید. با توجه به پژوهش های انجام شده آنچه مسلم است این است که شمار کسانی که با خشم خود برخورد نادرست می کنند، به مراتب از شمار کسانی که با آن برخورد درست می کنند، بیشتر است. شواهد بسیاری نشان می دهند، افرادی که در زمینه احساسات و عواطف خود قوی و چیره دست هستند، یعنی احساسات خود را به خوبی کنترل می کنند و احساسات دیگران را درک کرده اند و با آنها به خوبی کنار می آیند، در هر زمینه زندگی خود، خواه روابط خصوصی و خانوادگی و خواه در مراودات سیاسی و اجتماعی از مزیت خوبی برخوردارند. شناخت هیجان ها به ما قدرت تحلیل و کنترل می دهد و هر قدر این شناخت بیشتر باشد به سوی مدیریت و کنترل عواطف و بهبود روابط بین فردی جلوتر رفته ایم و در مجموع گام بزرگی در موفقیت زندگی خود در ابعاد گوناگون برداشته ایم. اما آیا تا کنون به این موضوع فکر کرده اید که چگونه در هنگام عصبانیت با آن مواجه شوید و بتوانید این نیروی عظیم و گریز ناپذیر را در خود مهار کنید؟
یکی از عواملی که به ما کمک می کند تا در مدیریت خشم، موفق باشیم، آگاهی از تظاهرات فیزیولوژیکی خشم است. خشم مثل دیگر هیجان ها تظاهرات جسمانی و فیزیولوژیکی ویژه خود را دارد .وقتی کسی عصبانی می شود، سازو کار تولید استرس در بدن او فعال می شود که تغییرات بیولوژیکی بسیاری در او به دنبال خواهد داشت.غده آدرنال هورمونی به نام آدرنالین تولید می کند که با تبدیل گلیکوژن ذخیره شده در کبد به قند خون، به فراهم کردن انرژی آنی در بدن کمک می کند.تنفس تند تر می شود تا اکسیژن بیشتری به بدن برسد.میزان ضربان قلب افزایش می یابد تا گردش خون تسریع شود. تعریق افزایش و مقاوت پوست کاهش می یابد. افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و افزایش فعالیت غدد درون ریز عواملی هستند که در درازمدت تاثیرات منفی عدیده ای بر دستگاههای مختلف بدن از قبیل قلب و عروق، ایمنی و هاضمه بر جای می گذارند. بنابراین زمانی که این گونه تظاهرات خشم را در خود مشاهده کردید از گفتگو دست بردارید و آن را به زمان دیگری موکول کنید. چرا که نیروی عقل در هنگام عصبانیت از وجود شخص رخت برمی بندد. در نتیجه فرد عصبانی به شدت احساساتی و برانگیخته می شود. او خود نمیداند که چه می کند و چه می گوید و هیچ کاری از او بعید نیست.
خشم و پرخاشگری پلی است که از روی تفکر منطقی و عاقلانه عبور می کند و نتیجه گیری فرد خشمگین، کاملاً عاری از منطق و استدلال است.وقتی خشم و عصبانیت افزایش یابد، بحث دیگر نوعی تبادل اطلاعات نیست. بلکه به کشمکش لفظی تبدیل می شود که می تواند روحیه ی شخص را کسل کند. وقتی علامت خشم مختصر بروز می کند، گفتگو را متوقف یا موضوع آن را عوض کنید. و بحث خود را به هیچ وجه، حتی به شیوه ی منطقی ادامه ندهید.
یکی دیگر از راهکارهای کنترل خشم مرحله آرام کردن آن است. در این مرحله با کلمه و واژه های تسکین دهنده خود را آرام کنید. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که شما نه تنها در قبال اعمال ظاهری خود مسئول هستید، بلکه روحیات درونی خود را هم باید پرورش دهید. پس بکوشید به هنگام خشم خود را تسکین دهید و احساسات خود را مهار کنید.
شمردن اعداد یک فعالیت ذهنی است که احتیاج به تمرکز ندارد. دنبال کردن یک سری از اعداد، می تواند حواس ما را از موقعیت خشم برانگیز پرت کرده و بدین ترتیب توان خنثی کردن خشم در ما افزایش یابد.
خشمتان را به شیوه ای سازنده و خلاق ابراز کنید. ابراز کردن خشم به این معناست که در بیان خشم خود جسور و منطقی باشید نه پرخاشگر. این روش منطقی ترین راهکار برای ابراز خشم است. برخی افراد با خشم خود برخورد انفعالی می کنند. و آن را به بدن خود منتقل می سازند. این افراد کسانی هستند که احساسات خشم خود را آشکارا نشان نمی دهند و به جای آن از بیم آنکه مبادا مورد تایید و تصدیق دیگران واقع نشوند آن را بروز نمی دهند و پنهان می کنند. و یا بر عکس عده ای آن را انفجاری بروز می دهند و منجر به آسیب های جبران ناپذیری برای خود و دیگران می شوند.
اما ابراز صحیح خشم و جسور بودن به این معنا نیست که قلدر باشید و به دیگران زور بگویید، بلکه به این معناست که برای خودتان ارزش قائل باشید و با احترام رفتار کنید و مشکلتان را از راه منطقی حل کنید. اما به یاد داشته باشیم که اولاً قاطعیت مهارتی است که تسلط بر آن دشوار است. چرا که بسیاری از ما یاد نگرفته ایم که از آن در زندگی روزمره استفاده کنیم، قاطعیت شیوه ای است که ما را موظف می کند بر خلاف روش های اتوماتیک گذشته رفتار کنیم. ثانیاً قاطعیت یک مهارت ذاتی نیست، بلکه می توان آن را یاد گرفت و افزایش داد.
ورزش کنید، چرا که فعالیت جسمی به شما کمک می کند که عصبانیت شما طول مدت کوتاه تری داشته باشد. با افزایش توان جسمی قدرت غلبه شما بر عصبانیت بیشتر می شود.
و نکته آخر اینکه فراموش نکنیم عوامل ایجاد کننده پرخاشگری و خشم همیشه وجود دارند و خشم را نمی توان کاملاً از صفحه زندگی پاک کرد ولی می توان با کنترل کردن خشم و مهار کردن پرخاشگری از تاثیر زیان بار آن بر خود و دیگران کاست.
فرد نرمال و خشم
فرد نرمال باید گذشت و بخشش داشته باشد و سخت و غیرقابل انعطاف نباشد و در عین حال بتواند خشم خود را بروز دهد. فردی که مدام خشمش را فرومی‌خورد و جرات ابراز احساسات خود را ندارد، نرمال نیست. البته بروز خشم باید بدون صدمه و اهانت به خود و دیگران باشد و فرد نباید ذره‌ای به شخصیت خود یا دیگران لطمه بزند.
خشم و پرخاشگری در میان جوانان ایران
در ایران یک گزارش ٦٠٠ صفحه ای که حاصل یک جمع بندی آماری از موقعیت جوانان ایران است منتشر شده است. دو گزارش در این باره تاکنون منتشر شده است. یک گزارش را بی بی سی پخش کرده و گزارش دیگر در روزنامه ایران منتشر شده است. مهرداد خلیلی در روزنامه ایران، گزارش خود را مستند به کتاب تحقیقاتی ٦٠٠ صفحه ای اینگونه می نویسد: نتایج تحقیق بر روی هفتاد و پنج هزار جوان گویای شکننده شدن ساختار روحی این جوانان است. این تغییرات باعث بروز نوعی دلمردگی و ضعف شخصیتی شده است که باید برای ترمیم آن مسئولان هر چه سریعتر چاره‌ای بیندیشند. این تحقیق که بر روی هفتاد و پنج هزار جوان چهارده تا نوزده ساله ساکن در مراکز استانهای سراسر کشور توسط سازمان ملی جوانان انجام شده نشان دهنده آن است که سی و شش درصد جوانان از نظر قدرت و امید به زندگی دچار مشکل هستند، چهل و دو درصد آنان اعتماد و عزت به نفس کافی ندارند، پنجاه و یک درصد دچار معضل روانی اضطراب و پنجاه و چهار درصد آنان دچار سطوحی از افسردگی هستند. همچنین پنجاه و سه درصد جوانان دارای روحیه پرخاشگری، پنجاه و پنج درصد خشم نهفته، چهل درصد روحیات ضد اجتماعی، شصت درصد درونگرایی و بیست و هفت و پنج دهم درصد در معرض اعتیاد هستند. سال گذشته نیز رئیس سازمان ملی جوانان خبر داده بود که آستانه تحمل جوانان کاهش یافته است.
خشم : در کتاب ها و نوشتار ها و فیلمنامه ها
١ - خوشه های خشم : نام کتابی از نویسندهٔ آمریکایی جان اشتاین بک است. این کتاب در ایران توسط شاهرخ مسکوب و عبدالرحیم احمدی به فارسی ترجمه شده‌است. این رمان در محکومیت بی‌عدالتی و روایت سفر طولانی یک خانواده تنگدست آمریکایی است که به امید زندگی بهتر از ایالت اوکلاهما به کالیفرنیا مهاجرت می‌کنند اما اوضاع آن‌گونه که آنها پیش‌بینی می کنند پیش نمی‌رود. اتفاقات این رمان در دهه سی میلادی و در سال های پس از بحران اقتصادی بزرگ آمریکا روی می‌دهد. جان اشتاین بک این رمان را در سال ۱۹۳۹ منتشر کرد. وی برای نگارش این رمان برنده جایزه پولیتزر شد. این رمان هم اکنون جزو چهل اثر کلاسیک سدهٔ بیستم به‌شمار می‌آید. مجله تایم نیز این رمان را در فهرست صد رمان برتر انگیسی زبان از سال ۱۹۲۳ تا سال ۲۰۰۵ جای داده‌است. جان فورد در سال ۱۹۴۰ فیلمی با همین نام با هنرپیشگی هنری فوندا بر اساس داستان این کتاب ساخت.
٢ - مدیریت خشم : نویسنده ویلیام دویل جنتری - مترجمان عزیزالله سمیعی و سعید گرامی بروجردی
موضوع این کتاب ، مدیریت و کنترل تعارض، فشار روانی و خشم است. نویسنده در بخش اوّل، خواننده را با بعضی از حقایق بنیادی مربوط به خشم و تعیین کمیت آن آشنا می کند. در بخش های بعد، چگونگی اداره کردن خشم در لحظه ای که احساس می شود، و همچنین راه های برخورد با خشم قبل از بروز آن را نشان می دهد. وی سپس، دربارة روش های کنترل پیامدهای خشم و خشمگین شدن راهکارهایی ارائه می دهد. در بخش های پایانی چگونگی تغییر در شیوه زندگی و مدیریت خشم در روابط کلیدی، از جمله محل کار، روابط صمیمی خانواده، خشم فرزندان و هنگام رانندگی توضیح داده شده است.
٣ - درمان خشم : این کتاب با توجه به دانش نظری روز در مورد خشم ، به معرفی یک پروتکل درمانی عملی گروهی می پردازد . این پروتکل در واقع یک نوع راه میان بر بین مفاهیم نظری و کار بالینی است . پروتکل به شیوه ای ساده و قابل فهم برای همه مراجعانی که از خشم شکایت دارند قابل اجرا است.
٤ - گرفتار در زنجير خشم : "... توجه به اين نكته اهميت دارد و آن اينكه، دهه ها ظلم و تحقير مبنايي شد براي خلقت تروريسم اسلامي. در اوج بلوغ اين پديده، جهان غرب با حمله اي در قلب مالي و تجاري خود در شهر نيويورك مواجه گرديد. مردم آمريكا و مسيحيان غربي به خشم آمدند... سوال اساسي اين است: اين سلسله ي خشم و خشونت تا به كجا ادامه خواهد يافت؟ آيا ما ساكنين اين كره ي خاكي، فارغ از نژاد و ايمانمان، در اين زنجير ظاهرا ناگسستني نفرت تا ابد گرفتار خواهيم بود؟" : نوشتاری از سروش آريا
۵ - خشم و هياهو : اولین رمان بزرگ ویلیام فاکنر است و به عقیدهٔ بسیاری از صاحب‌نظران بهترین اثر اوست که بیشترین نقد و بررسی را درمیان آثار فاکنر به خود اختصاص داده‌است. خصوصیت تکنیکی برجستهٔ خشم و هیاهو استفاده از چهار نگاه مختلف در روایت فروپاشی خانوادهٔ کامپسون است. از ذهن ناتوان بنجی به ذهن وسواسی کونتین و سپس حرکت به ذهن متفاوت و یا بی‌اندازه وسواسی جیسون و در آخر نیز به سوی دنیای عینی دیلسی. به این ترتیب حرکت خواننده را در این رمان، حرکتی از ساده‌لوحی و معصومیت به سوی روشنگری فزاینده می‌یابیم. ترجمه‌های فارسی : بهمن شعله‌ور - صالح حسینی
٦ - چگونگي به وجود آمدن خشم و هياهو : "... اين داستان، که عنوان‌اش را فاکنر از مصرع اول يکي از آوازهاي سياه‌پوستان گرفته است از ديد کونتين کامپسن روايت مي‌شود. رويدادها، زماني که او پسربچة نه ساله‌اي بوده، اتفاق افتاده و اکنون پس از پانزده سال آنها را مي‌گويد. زمان داستان اوايل قرن بيستم است و زمينة آن شهر جفرسن، از شهرهاي سرزمين خيالي فاکنر- ياکناپاتاوپا. در آغاز وضعيت کنوني و پانزده سال پيش جفرسن نموده مي‌شود" : يادداشتي بر نوشته‌هاي فاکنر از صالح حسيني
٧ - فیلمنامه ی دوازده مرد خشمگین : فیلمی درام محصول سال ۱۹۵۷ آمریکاست که براساس داستان تلویزیونی به همین نام نوشته ی رجینالد روز با سرمایه ی هنری فوندا و به کارگردانی سیدنی لومت ساخته شد. داستان دربارهٔ هیئت منصفه دادگاهی متشکل از دوازده نفر است که بایستی درباره گناهکار بودن یا بی‌گناهی جوانی به حکم قتل تصمیم‌گیری کنند. فیلم به دلیل اینکه تنها از یک لوکیشن در بیشتر طول استفاده کرده‌است مورد توجه می‌باشد. فیلم « ١٢ مرد خشمگین » نامزد ٣ جایزه اسکار شد (بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین تصویر) اما در نهایت آنها را به فیلم «پل رودخانه کوای» باخت. اگرچه « ١٢ مرد خشمگین » در گیشه موفق نبود و حتی نتوانست سرمایه ی هنری فوندا را بازگرداند ، اما فوندا همواره با احترام از این فیلم یاد کرد و همیشه می گفت که « ١٢ مرد خشمگین » بهترین فیلمی بوده که تهیه کرده است
٨ - فیلمنامه ی گاو خشمگین : به کارگردانی مارتین اسکورسیزی فیلم درام ورزشی بر اساس زندگی جیک لاموتا مشت‌زن معروف آمریکایی است. این فیلم محصول سال ۱۹۸۰ کمپانی آمریکایی یونایتد آرتیستز است. فیلمنامه فیلم را پل شرادر و مادریک مارتین بر اساس کتاب "گاو خشمگین : داستان من" که زندگی نامه جیک لاموتا، مشت زن میان وزن آمریکایی است، نوشته‌اند. این فیلم را چهارمین فیلم برتر و همچنین برترین فیلم ورزشی تاریخ سینما می دانند. رابرت دنیرو سفارش ساخت این فیلم را به مارتین اسکورسیزی داد. دنیرو برای بازی بهتر در نقش لاموتا چند جلسه با او تمرین مشت‌زنی کرد و برای بهتر نشان دادن وضعیت بدنی لاموتا پس از دوران افول و قرار گرفتن در نقش، وزن خود را حدود ۳۰ کیلوگرم زیاد کرد.
٩ - فیلم فریاد خشم : این فیلم داستان کارگری از سرنشینان درهٔ پو است که همسرش او را رها می‌کند. "فریاد خشم" محصول ۱۹۵۷ و کارگردان آن ، میکل‌آنجلو آنتونیونی ایتالیایی بود.
١٠ - فیلم خشم و فریاد : محصول ۱۳۴۲ و بازیگران معروف آن ، ملکه رنجبر و رضا صفایی بودند.
١١ - کتاب "توفان خشم" : این کتاب مشتمل بر چهل چکامه از دکتر مظاهر مصفا استاد دانشگاه ، سراینده و مصحح معروف معاصرایران است.
خشم : در برخی اصطلاحات وگفتار های فارسی
نگاه خشم آلود : زهر چشم
خنده ی تلخ و از روی خشم : زهرخند
دیر خشم : آنکه دیر به خشم آید
خشم آور : عصبانی کننده - غضبناک کننده - خشم آمیز
خشم تاب : کسی که خشم تاب داده و پیچیده باشد او را (سیاهی عزب پیشه و خشم تاب/ چو دیدند روی چنین بی نقاب - ز تاب جوانی بجوش آمدند/ در آن وادی سخت کوش آمدند : نظامی)
خشم زدا : غیظ از بین برنده - عصبانیت از بین برنده
خشم ساز : عصبانی - خشمگین - غضبناک (فروبرد سرطیره و خشم ساز/ وزان طیرگی سر برآورد باز : نظامی)
خشم تیز : عصبانیت شدید - خشمناکی شدید
پیوسته خشم : آنکه همواره غضبناک باشد
خشم ناجایگاه : خشم بیجا - خشم نابایست
فرو خورده خشم : کاظم
خشم فروخوابانیدن : از عصبانیت دست در کشیدن - عصبانیت یکسو نهادن
خشم خود را فرو بردن : غیظ خود را خوردن - کظم غیظ کردن
خشم در ابرو درآورده : ناخوش و بیدماغ شده - چین از روی عصبانیت بر چشم آورده (چو ماسورهٔ هندباری به رنگ/ میان آکنیده به تیر خدنگ - دگر ره یکی روسی گربه چشم/ چو شیران درابرو برآورده خشم : نظامی)
خشم : در فیلم های سینمایی
فیلم قدیمی میعادگاه خشم
فیلم قدیمی خشم عقابها
فیلم خشم کولی
رقص جميله در فیلم خشم کولی
فیلم خوشه های خشم
فیلم ١٢ مرد خشمگین
فیلم گاو خشمگین
خشم : در صداها و ترانه ها
ای دیو سپید پای در بند...بنواخت ز خشم بر فلك مشت آن مشت تويي تو اي دماوند
اى خشمِ به جان تاخته، توفانِ شرر شو - خواننده : شهرام ناظری
از گل خشمی که می روید در این گلدان بگو- خواننده : داریوش
ترانه ی خشم مکن - اجرا : شکیلا
ترانه ی خشم و کینه - احمد آزاد
ترانه های فیلم خشم کولی
خشم : در زنجیری از سروده ها
١ - خشم : در برخی سروده های کهن
خشم و شهوت ، مرد را احول کند
ز استقامت روح را ، مبدل کند
چون غرض آمد ، هنر پوشیده شد
صد حجاب از دل ، به سوی دیده شد... : مولوی
سخن چین کند تازه ، جنگ قدیم
به خشم آورد ، نیکمرد سلیم
از آن همنشین ، تا توانی گریز
که مر فتنهٔ خفته را گفت خیز
سیه چال و مرد اندر او بسته پای
به از فتنه از جای بردن به جای
میان دو تن جنگ چون آتش است
سخن‌چین بدبخت ، هیزم کش است : سعدی
خشم و شهوت ، جمال حیوان است
علم و حکمت ، کمال انسان است : حکیم سنائی
دوش ، سودای رخش گفتم ز سر بیرون کنم
گفت کو زنجیر ، تا تدبیر این مجنون کنم
قامتش را سرو گفتم سر کشید از من به خشم
دوستان ، از راست می‌رنجد نگارم ، چون کنم... : حافظ
تا حلقهٔ زنجیر دل ، آن زلف دراز است
درهای جنون ، بر من سودا زده ، باز است
گر خشم کند لعبت منظور وگر ناز
صاحب نظر آن است ، که در عین نیاز است... : فروغی بسطامی
٢ - خشم : در برخی سروده های این زمانه
ای دیو سپید پای در بند/ ای گنبد گیتی ، ای دماوند...
بنواخت ز خشم ، بر فلک مشت/ آن مشت تویی ، تو ای دماوند
تو مشت درشت روزگاری/ از گردش قرنها ، پس افکند
ای مشت زمین ، بر آسمان شو/ بر ری بنواز ، ضربتی چند... : ملک‌الشعرای بهار
اى خشمِ به جان تاخته ، توفانِ شرر شو
ای بغض گل انداخته ، فریاد خطر شو
ای روی برافروخته ، خود پرچمِ ره باش
ای مشت بر افراخته ، افراخته تر شو... : فریدون مشیری
آهنگران_ پیر ، همه پتک ها به دست
با چهره های سوخته ، در نور آفتاب
چون اختران سرخ ، به تاریکی غروب
چشمان پر از نوید فرح بخش انقلاب...
روییده در دیار افق ، خوشه های خشم
افسرده بر لبان شفق ، بوسه های ماه... : نادر نادرپور
دیدی که گوزن از سر صَخره/ یا از سر سُخره ، خود ندانم من
تن را ، چو کبوتری به زیر افکند
او راهِ گریز داشت تا مأمن/ امّا همه خشم شد ، درنگی کرد
خود را، چو نداشت حربه ، سنگی کرد
و آنگاه به سوی شرزه شیر افکند : محمود کیانوش
با تمام خشم خویش ، با تمام نفرت دیوانه وار خویش
می کشم فریاد ، ای جلاد ننگت باد
آه هنگامی که یک انسان ، می کشد انسان دیگر را
می کشد در خویشتن ، انسان بودن را
بشنو ای جلاد ، می رسد آخر روز دیگرگون
روز کیفر ، روز کین خواهی ، روز بار آوردن این شوره زار خون... : هوشنگ ابتهاج
یاور از ره رسیده ، با من از ایران بگو
از فلات_ غوطه در خون بسیاران بگو...
قصه های قهرمانان ، قهر ویرانگر نداشت
از غم و خشم_ جهان ساز_ تهی دستان بگو
با زمستانی ، که می تازد به قتل_ عام_ باغ
از گل_ خشمی ، که می روید در این گلدان بگو : ایرج جنتی عطایی
نوروز بما نيد ، که ايّام شماييد
آغاز شماييد و سرانجام ، شماييد
نوروز کهنسال ، کجا غير شما بود
اسطوره‌ی جمشيد و جم و جام ، شماييد...
هم آينه ی مهر و هم آتشکده ی عشق
هم صاعقه ی خشم_ بهنگام ، شماييد : پیرایه یغمایی
ای سرود ما سیمین ، شادمانه شیدایی
عارفانه فریادی ، عاشقانه گویایی
قطره می چکاند جان ، بر ورق ، غزل هایت
روح ِ لطفِ بارانی ، در خشم ِ موج دریایی
ای زبان ما ، ای زن ، خانهء دلت روشن
کاینچنین درین ظلمت ، نورِ_صبح_ فردایی... : محمد جلالی چیمه (م.سحر)
دیری ست رهگذر ، در روستای ما که نسرین و یاس داشت
که گل های ناز داشت ، که شب های راز داشت
شب های راز نیست ، نسرین و یاس نیست
نرگس ز فرط_ خشم ، دیگر به ماه ، گردن_ تعظیم خم نکرد
دیری ست رهگذر ، کاین خاک دردخیز ، زندان زندگی ست
در این دیار_ شوم ، حق_ حیات نیست... : دکتر کریم سهرابی (یاغی)
٣ - خشم : از دیدگاه یک سراینده
آزادگی ، به چال_ سیاهی نشسته است
بس دست و پا ، که به زنجیر بسته است
فردا نگر چگونه ، که فریا د_ خشم_ خلق
دیوار های_ صوت_ فضا را ، شکسته است
***
چه شود اگر که روزی ، تو بسان خشم_ توفا ن
شکنی سکوت دیرین ، که ز جان شوی خروشا ن
به گذار و کوی و میدان ، چو فرشته رخ نما یی
که رها دهی دیاری ، ز حصار و بند_ د یوا ن
و فرو کشی ستمگر ، ز فراز_ برج_عا ج ا ش
فکنی به باد برج ا ش ، که شود چو خاک یکسان
چه شود که پرکنی شهر ، همه از عطر_ شقایق
وبه رقص ، گیسوان را ، زشعف دهی تو افشان
تن_ خویش را سپاری ، به پناه_ جامه ای شیک
نه به آنکه جبر گوید ، چه به پوش یا به پوشان
به صفای_صبح_صادق ، به سلا م_گرم_عاشق
به پیام_جام_حا فظ ، که دمی شوی غزلخوان
چه شود ترانه گویی ، به زبان و لحن_آزاد
و کلا می عاشقانه ، فکنی نثار_ یاران
به بساط_هرچه وادی ، به بری نشاط و شادی
وز باده مست گردی ، چو روی به کوی_ مستا ن
چه شود اگر که روزی ، چو فرشته رخ نمایی
و رها دهی دیاری ، ز حصار و بند_ دیوان
دكتر منوچهر سعادت نوری
منابع و مآخذ
خشم : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
خشم : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
خشم : تارنمای لغت نامه دهخدا
خشم : تارنمای انسان شناسی و فرهنگ
خشم و جغرافیا : تارنمای لغت نامه دهخدا - تارنمای ویکی‌پدیا - فرهنگ جغرافیائی ایران
خشم و تاریخ : تارنمای نجات پاسارگاد
نشانه های خشم : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
چگونگی مهار و کنترل خشم : بسیاری از تارنماها
فرد نرمال و خشم : تارنمای عصر ایران
خشم و پرخاشگری در میان جوانان ایران : تارنمای پیک نت و تارنماهای گوناگون
خوشه های خشم : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
مدیریت خشم : تارنمای آداب کده
درمان خشم : تارنمای سید فرید علامه
گرفتار در زنجير خشم : تارنمای سروش آريا
خشم و هياهو : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
۱۲ مرد خشمگین : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
چگونگي به وجود آمدن «خشم و هياهو» : تارنمای ديباچه
فیلم های "فریاد خشم" و "خشم و فریاد" : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
کتاب توفان خشم : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
خشم در برخی اصطلاحات وگفتار های فارسی : تارنمای لغت نامه دهخدا - تارنمای زبان و ادبیات فارسی (آریا ادیب)
خشم : در فیلم های سینمایی : تارنمای یوتیوب
خشم : در ترانه ها و موسیقی : تارنمای یوتیوب
خشم : در برخی سروده های کهن : تارنمای لغت نامه دهخدا - تارنمای ری‌را، کتاب‌خانه‌ی آزادِ فارسی و تارنمای گنجور
خشم : در برخی سروده های این زمانه : تارنمای جستجو - تارنمای آوای آزاد و تارنمای گلچین سروده ها
خشم های یک سراینده : تارنمای گلچینی از سروده ها
گزیده ای از نوشتارها
