شهر سامن در استان همدان
موقعیت جغرافیایی و پیشینه ی تاریخی همدان
همدان یکی از کلان شهرهای ایران در منطقه غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است . این شهر در دامنهٔ کوه الوند و در بلندای ۱۷۴۱ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از شهر ها ی سردسیر ایران به شمار می‌آید. کوروش هخامنشی در سال ۵۵۰ پیش از میلاد، آستیاگ، آخرین پادشاه ماد را شکست داد و همدان را مقر تابستانی خود قرار داد. بدین ترتیب با تصرف همدان نخستین حکومت آریاییان به دست شاخهٔ دیگر آریایی که پارس‌ها بودند، منقرض شد. بعد از انقراض مادها همدان هر چند مرکزیت نخستین را از دست داد ولی به عنوان یکی از سه پایتخت هخامنشیان مورد توجهٔ خاص بود. وجود کتیبه‌های گنجنامه بقایای ستون‌های سنگی کاخ‌های هخامنشی، جام‌ها و الواح زرین و سیمین به دست‌آمده از همدان، حاکی اهمیت این منطقه در دورهٔ هخامنشی‌است. همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهرهای جهان است. همدان نخستین پایتخت مادها بوده است. آثار یافت شده از محوطهٔ باستانی هگمتانه و نیز کتیبه های گنج نامه از آن دوران است. همچنین این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت های کشور بوده است. هم‌اکنون استان همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته می‌شود و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاه بوعلی سینا، دانشگاه صنعتی همدان، دانشگاه آزاد همدان، دانشگاه پیام نور همدان و مراکز دیگر به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده‌است. آرامگاه بوعلی سینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نمادهای پیشینهٔ ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم به شمار می‌رود. در سال ۱۳۸۵ مجلس ایران در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد.
پیشینه ی تاریخی رامن و سامن
متون جغرافیایی و کتاب المسالک و الممالک، در طول هفت قرن اول هجری قمری از وجود شهری به نام "رامن" در میانۀ راه همدان – وروگرد (بروجرد) پرده بر می دارند و کمابیش آن را توصیف می کنند. برخی از نویسندگان محل این شهر را با سامن امروزی که شهری در ۱۷ کیلومتری جنوب غربی ملایر است، تطبیق کرده و حتی "یاقوت حموی" و "گای لسترنج" مستشرق و ایران‌شناس بریتانیایی را متهم به خبط و خطا در ثبت نام آن می کنند و مدعی هستند که آنها به جای سامن اشتباهاً رامن نوشته اند: « رامن شهرکی است کم مردم و بسیار کشت» و سامن: « شهری بزرگ است و آبادان و با نعمت و مردم بسیار و جای بازرگانان و از وی زعفران خیزد و پنیر». کلمات «رام» و «رامن» واژه هاي پهلوي است و نام فرشته اي که روز ۲۱ ماه به او سپرده شده است و ورامين يعني شهري استکه بهتر از رامن است. سامن به احتمال زياد در حمله مغولان ويران مي شود،اما چون اين موضع در عهد ايلخانان بر سر راه ارتباطي شهرهاي همدان، نهاوند، بروجرد، كرج و اراك قرار مي گيرد حائز اهميت بوده و مورد عنايت قرار مي گيرد. بدين جهت آن ها در اين شهر «سامن» چند دژ يا قلعه جهت كنترل تجارت و حمايت از كاروان ها احدا ث كردند.كه با گذر زمان همه از بين رفتند
وجه تسميه ي سامن
* سامن = سامن در "ريگ ودا " به معني آواز، آهنگ، سرود، سام بيد، بر طرف كننده گناه، سرودهاي ستايش بويژه متون و اشعار مقدس كه براي سرودن يا خواندن باشد آمده است.
* سامن/سامان = سا مخفف ساو و باج و خراجي را گويند كه پادشاهان از ديگران بستانند. من/مان = پسوند مكان و مكاني كه باج مي گيرند - به زبان امروزي جايي كه عوارض مي گرفتند يعني گمرك.
* در زمان هاي گذشته كه صنعت پارچه بافي مكانيزه نشده بود در اين شهر و روستاهاي اطراف آن صنعت كرباس و جاجيم بافي رواج داشته و نياز منطقه را بر طرف مي ساخته و مواد اوليه كرباس كه پنبه بود در محل توليد مي شد و كرباس توليد شده مرغوب و ارزان به دست مصرف كننده مي رسيد حتي مازاد آن به شهرها و روستاهاي ديگر هم صادر مي شد
* سامن = سا: نوعي پارچه + من = پسوند مكان: جاي توليد نوعي پارچه
* سامين = سام: آتش - قوس و قزح - در سانسكريت به معني حديث خوش است - ين = پسوند مكان و نسبت و در فارسي جاي آتش - آتشكده - نشستگاه سام يا سام ها است
شهر های زیر زمینی سامن و رامن
شهر زیر زمینی سامن،شهري پنهان در جنوب غربي استان همدان و در شهر سامن واقع شده‌است. موقعیت کنونی شهر این احتمال را می‌دهد که خرابه های شهری باشد که از آن به عنوان "رامن" در کتاب المسالک و الممالک یاد شده است. این شهر به صورت دستکند بر بستری از سنگ گرانیت قرار دارد قسمت عمده این شهر زیر زمینی در زیر شهرسامن قرار دارد.
بنا بر دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا: در جنوب غربی شهرستان ملایر و در بخش سامن، شهری در دل زمین نهفته است که معماری و قدمت تاریخی این شهر گویای عظمت و تاریخ استان همدان است، شهر زیرزمینی سامن با وسعتی حدود سه هکتار به دست پیشینیان ایرانی قبل از دوره اشکانیان در دل زمین کنده شده است. نوع ساخت و معماری و قرار گرفتن راهروهای دست کند سامن نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی نظیر و منحصر به فرد است و سال ها پیش از این محلی های این منطقه اذعان داشتند که زاغه هایی در دل زمین نهفته است اما متاسفانه کارشناسان میراث فرهنگی موفق به ورود به شهر زیر زمینی سامن نشده بودند و نمی دانستند که راه ورود به این منطقه کجاست. در سال ۱۳۸۴ بود که شرکت مخابرات استان همدان به فضاهای شهر زیر زمینی سامن برخورد کرد و راه ورودی نمایان شد و بر همین اساس کارشناسان میراث فرهنگی استان همدان وارد کار شدند و راه های ورودی ایمن سازی و در سال ۱۳۸۶ اولین فصل کاوش در دست کند های سامن آغاز شد. شهر زیرزمینی سامن از جمله آثار بی‌نظیر و به جا مانده از دوران قبل از اشکانی است که ۳۵۰۰ سال قدمت آن گویای عظمت این اثر است
شهر زیر زمینی باستانی سامن
در حال حاضر اطلاعی از تاریخ دقیق بناي این شهر در دست نمی‌باشد اما طبق بررسی‌های اولیه احتمال می‌رود قدمت این مکان به قبل از سلسله اشکانیان بازگردد. احتمالاً وسعت این شهر در زمان مهرداد یکم (از ۱۶۰ تا ۱۳۰ پیش از میلاد) به بیشترین حد خود رسیده باشد و برای انجام مراسم مذهبی درست شده باشد. وسعت این شهر بیش از ۳ هکتار برآورده شده‌است که در حال حاضر حدود ۲۵ اتاق این شهر در زیر منطقه‌ای موسوم به سرقلا کشف شده است. به علت رطوبت زیاد بخش عظیمی از این مکان هنوز در دل سنگ‌ها پنهان باقی‌مانده‌است. بخش‌های کشف نشده عموماً در عمق ۶ متری و بعضاً بیشتر قرار دارند که کار را برای باستان شناسان سخت می‌کند. این مکان به مرور در دوره های تاریخی وسعت گرفته و اتاق‌ها و راهروهای این شهر قدمت‌های متفاوتی دارند. به نظر می‌رسد آنچه در حال حاضر از این مکان کشف شده تنها بخش کوچکی از این شهر باشد. به احتمال زیاد این فضا نخستین بار به منظور انجام مراسم مذهبی خاصی، احتمالاً میترائیسم، بر پایه پرستش «میترا» ایزد ایران باستان و خدای خورشید، مورد استفاده بوده شواهد و مدارک موجود حاکی از آن است که مراسم مذهبی به صورت پنهانی در زیر زمین انجام می‌گرفته‌است و برخی از کانال‌های این فضا احتمالاً برای تدفین قربانیان مذهبی یا بزرگان ادیان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. طبق بررسی‌های صورت گرفته این شهر در طول تاریخ شاهد سه دوره استفاده بوده‌است
دوره ی اول: علت شکل‌گیری این شهر پنهان به دوره اول بازمی‌گردد که طبق بررسی‌ها هسته اولیه شهر قدمت بیشتری از برخی از کانال‌ها و اتاقک‌های اطراف شهر دارد. این احتمال وجود دارد که این شهر برای انجام مراسمی خاص میترائیسم به‌طور پنهان درست شده‌است
دوره ی دوم: در این دوره از تاریخ بیشترین استفاده از این مکان صورت گرفته در این دوره مربوط یه سلسله اشکانیان می‌باشد. با اینکه حفر این مکان بسیار پیش تر از اشکانیان صورت گرفته اما استفاده مستمر و به نوعی دوران اوج خود را در زمان اشکانیان سپری کرده‌است
دوره ی سوم: دوره افول این مکان باستانی می‌باشد که به نظر می‌رسد با کاسته شدن قدرت پادشاهان ایران همزمان می‌باشد. در این دوره از این مکان به عنوان پناهگاه و تدفین مردگانی خاص استفاده می‌شده‌است. این دوره از زمان حمله اعراب به ایران و جنگ نهاوند تا جنگ جهانی اول و حتی دوره ی قاجار ادامه داشته‌است؛ و موردی که همه باستان شناسان در مورد آن اتفاق نظر دارن مجهول بودن این شهر در تمام سه دوران خود است. به طوری که این مکان توسط افراد خاص مورد استفاده قرار می‌گرفته است و عموم مردم از این مکان مرموز اطلاع نداشته‌اند. برای آگاهی بیشتر در مورد ماجرای شهر نهفته ی «سامن» در زیرزمین نگاه کنید به نوشتاری در بخش منابع و مآخذ
ایران در دوران مهرداد یکم و همزمان با توسعه ی شهر های آریایی نشین سامن، رامن
مهرداد یکم (به پهلوی: میهردات)، اشک پنجم معروف به مهرداد بزرگ، شاهنشاه ایران از سال ۱۷۱ پ.م. تا ۱۳۲ پ.م. و معمار اصلی شاهنشاهی اشکانی بود. فتوحات او دولت اشکانی را از یک پادشاهی کوچک به یک شاهنشاهی جهانی تبدیل کرد. مهرداد فرزند فریاپات و نوه برادری ارشک یکم بود. او چند برادر داشت که بزرگترین آن ها، فرهاد یکم، در سال ۱۷۶ پ.م. به جای پدر برتخت شاهی نشسته بود. با اینکه در خط جانشینی فرزندان فرهاد بر مهرداد الویت داشتند، با این حال او برادرش را به دلیل شایستگی‌هایی که از خودش نشان داده بود، به عنوان جانشین خود برگزید. پس از مرگ فرهاد یکم، مهرداد به جای او برتخت نشست. او در نخستین عملیات نظامی گسترده خود، رو به سوی دولت یونانی بلخ کرد. دولت بلخ که در جریان جنگ‌های طولانی با سغد و دولت‌های هندی تضعیف شده بود، در دهه ۱۵۰ پ.م. به سختی از شاهنشاه اشکانی شکست خورد و مهرداد وارد بلخ شد و این منطقه را ضمیمه خاک امپراتوری خود کرد. پس از آن، مهرداد رو به سوی سلوکیان برگرداند. در ۱۴۶ پ.م. به ماد حمله کرد و همدان را تصرف کرد. پس از آن، در سال ۱۴۱ پ.م. وارد بابل و میانرودان شد و در آنجا رسما به عنوان شاهنشاه ایران تاجگذاری کرد. سکه‌هایی از این دوران که در شهر سلوکیه ضرب شده‌اند، برجای مانده است. پس از آن برای دفاع از مرزهای شمالی شاهنشاهی اشکانی به گرگان رفت. در همین زمان بود که سرداران اشکانی به نام او پارس و ایلام را فتح کردند. با اینکه صد دروازه تا آن روز پایتخت اشکانیان بود، وی در سلوکیه، همدان و تیسفون و البته شهر تازه تاسیس مهردادگرد (نیسای امروزی) کاخ های شاهنشاهی جدیدی بنا کرد و پایتخت پیشین پارت‌ها اهمیت سابق خود را از دست داد. تیسفون پایتخت زمستانی و همدان پایتخت تابستانی انتخاب شدند.در سال ۱۴۰ پ.م. سلوکیان دوباره به میانرودان حمله کردند و درحالی که مهرداد در شرق مشغول نبرد با سکاها بود، دیمتریوس دوم سلوکی میانرودان را فتح کرد. با این حال سلوکیان به زودی شکست خوردند و در همان سال بیرون رانده شدند. حتی خود دیمیتریوس به دست پارت ها افتاد و او را به گرگان نزد مهرداد فرستادند. او به گرمی از شاه سلوکی پذیرایی کرد و حتی دختر خودش رزگونه را به عقد او در آورد.مهرداد سپس در سال ۱۳۲ پ.م. درگذشت و فرهاد دوم به جایش بر تخت نشست
گشایش نخستین پارلمان ایران مشهور به "مهستان" در حضور مهرداد یکم
بنا بر منابع قابل اعتماد و مدارک مستند نخستین پارلمان ایران مشهور به "مهستان" یا "مجلس بزرگان" در دوران پادشاهی اشکانیان در سرزمین نیاکان آریایی تشکیل شده است. مجلس مهستان، نخستین نشست خود را در نوروز سال ۱۷۳ پیش از میلاد در حضور پادشاه وقت، مهرداد یکم برگزار کرد و نخستین مصوبه ی آن انتخابی کردن پادشاه بود. بدین منظور که شاه می بایستی با رای و نظر نمایندگان مجلس انتخاب شود. برای آگاهی بیشتر در مورد نخستین پارلمان ایران مشهور به "مهستان" یا "مجلس بزرگان" در دوران پادشاهی مهرداد یکم در سرزمین نیاکان آریایی نگاه کنید به نوشتاری از همین نگارنده در بخش منابع و مآخذ
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی/ آریایی ها در "همدان" نخستین پایتخت ایران باستان: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ پیشینه ی تاریخی رامن و سامن: تارنمای رامن و سامن/ وجه تسميه ي سامن: برگرفته از كتاب دانشنامه ي ملاير تالیف عليرضا گودرزي/ شهر های زیر زمینی سامن و رامن: تارنمای ویکی پدیا/ شهر زیر زمینی باستانی: تارنمای ویکی پدیا/ ماجرای شهر نهفته ی «سامن» در زیرزمین: تارنمای خبرگزاری مهر/ ایران در دوران مهرداد یکم: تارنمای ویکی‌پدیا/ نخستین پارلمان ایران مشهور به " مهستان" یا مجلس بزرگان آریایی (نوشتاری از همین نگارنده): تارنمای گزیده ای از نوشتارها/
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/05/blog-post_16.html
بخش های پیشین مجموعه ی ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
========================================
موقعیت جغرافیایی و پیشینه ی تاریخی همدان
همدان یکی از کلان شهرهای ایران در منطقه غربی و کوهستانی ایران و مرکز شهرستان و استان همدان است . این شهر در دامنهٔ کوه الوند و در بلندای ۱۷۴۱ متری از سطح دریا واقع شده‌است و از شهر ها ی سردسیر ایران به شمار می‌آید. کوروش هخامنشی در سال ۵۵۰ پیش از میلاد، آستیاگ، آخرین پادشاه ماد را شکست داد و همدان را مقر تابستانی خود قرار داد. بدین ترتیب با تصرف همدان نخستین حکومت آریاییان به دست شاخهٔ دیگر آریایی که پارس‌ها بودند، منقرض شد. بعد از انقراض مادها همدان هر چند مرکزیت نخستین را از دست داد ولی به عنوان یکی از سه پایتخت هخامنشیان مورد توجهٔ خاص بود. وجود کتیبه‌های گنجنامه بقایای ستون‌های سنگی کاخ‌های هخامنشی، جام‌ها و الواح زرین و سیمین به دست‌آمده از همدان، حاکی اهمیت این منطقه در دورهٔ هخامنشی‌است. همدان قدیمی‌ترین شهر ایران و از کهن‌ترین شهرهای جهان است. همدان نخستین پایتخت مادها بوده است. آثار یافت شده از محوطهٔ باستانی هگمتانه و نیز کتیبه های گنج نامه از آن دوران است. همچنین این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل بویه و سلجوقیان نیز یکی از پایتخت های کشور بوده است. هم‌اکنون استان همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته می‌شود و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاه بوعلی سینا، دانشگاه صنعتی همدان، دانشگاه آزاد همدان، دانشگاه پیام نور همدان و مراکز دیگر به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده‌است. آرامگاه بوعلی سینا نماد شهر همدان و همچنین یکی از نمادهای پیشینهٔ ایران در فرهنگ جهان و دانش و علم به شمار می‌رود. در سال ۱۳۸۵ مجلس ایران در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد.
پیشینه ی تاریخی رامن و سامن
متون جغرافیایی و کتاب المسالک و الممالک، در طول هفت قرن اول هجری قمری از وجود شهری به نام "رامن" در میانۀ راه همدان – وروگرد (بروجرد) پرده بر می دارند و کمابیش آن را توصیف می کنند. برخی از نویسندگان محل این شهر را با سامن امروزی که شهری در ۱۷ کیلومتری جنوب غربی ملایر است، تطبیق کرده و حتی "یاقوت حموی" و "گای لسترنج" مستشرق و ایران‌شناس بریتانیایی را متهم به خبط و خطا در ثبت نام آن می کنند و مدعی هستند که آنها به جای سامن اشتباهاً رامن نوشته اند: « رامن شهرکی است کم مردم و بسیار کشت» و سامن: « شهری بزرگ است و آبادان و با نعمت و مردم بسیار و جای بازرگانان و از وی زعفران خیزد و پنیر». کلمات «رام» و «رامن» واژه هاي پهلوي است و نام فرشته اي که روز ۲۱ ماه به او سپرده شده است و ورامين يعني شهري استکه بهتر از رامن است. سامن به احتمال زياد در حمله مغولان ويران مي شود،اما چون اين موضع در عهد ايلخانان بر سر راه ارتباطي شهرهاي همدان، نهاوند، بروجرد، كرج و اراك قرار مي گيرد حائز اهميت بوده و مورد عنايت قرار مي گيرد. بدين جهت آن ها در اين شهر «سامن» چند دژ يا قلعه جهت كنترل تجارت و حمايت از كاروان ها احدا ث كردند.كه با گذر زمان همه از بين رفتند
وجه تسميه ي سامن
* سامن = سامن در "ريگ ودا " به معني آواز، آهنگ، سرود، سام بيد، بر طرف كننده گناه، سرودهاي ستايش بويژه متون و اشعار مقدس كه براي سرودن يا خواندن باشد آمده است.
* سامن/سامان = سا مخفف ساو و باج و خراجي را گويند كه پادشاهان از ديگران بستانند. من/مان = پسوند مكان و مكاني كه باج مي گيرند - به زبان امروزي جايي كه عوارض مي گرفتند يعني گمرك.
* در زمان هاي گذشته كه صنعت پارچه بافي مكانيزه نشده بود در اين شهر و روستاهاي اطراف آن صنعت كرباس و جاجيم بافي رواج داشته و نياز منطقه را بر طرف مي ساخته و مواد اوليه كرباس كه پنبه بود در محل توليد مي شد و كرباس توليد شده مرغوب و ارزان به دست مصرف كننده مي رسيد حتي مازاد آن به شهرها و روستاهاي ديگر هم صادر مي شد
* سامن = سا: نوعي پارچه + من = پسوند مكان: جاي توليد نوعي پارچه
* سامين = سام: آتش - قوس و قزح - در سانسكريت به معني حديث خوش است - ين = پسوند مكان و نسبت و در فارسي جاي آتش - آتشكده - نشستگاه سام يا سام ها است
شهر های زیر زمینی سامن و رامن
شهر زیر زمینی سامن،شهري پنهان در جنوب غربي استان همدان و در شهر سامن واقع شده‌است. موقعیت کنونی شهر این احتمال را می‌دهد که خرابه های شهری باشد که از آن به عنوان "رامن" در کتاب المسالک و الممالک یاد شده است. این شهر به صورت دستکند بر بستری از سنگ گرانیت قرار دارد قسمت عمده این شهر زیر زمینی در زیر شهرسامن قرار دارد.
بنا بر دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا: در جنوب غربی شهرستان ملایر و در بخش سامن، شهری در دل زمین نهفته است که معماری و قدمت تاریخی این شهر گویای عظمت و تاریخ استان همدان است، شهر زیرزمینی سامن با وسعتی حدود سه هکتار به دست پیشینیان ایرانی قبل از دوره اشکانیان در دل زمین کنده شده است. نوع ساخت و معماری و قرار گرفتن راهروهای دست کند سامن نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی نظیر و منحصر به فرد است و سال ها پیش از این محلی های این منطقه اذعان داشتند که زاغه هایی در دل زمین نهفته است اما متاسفانه کارشناسان میراث فرهنگی موفق به ورود به شهر زیر زمینی سامن نشده بودند و نمی دانستند که راه ورود به این منطقه کجاست. در سال ۱۳۸۴ بود که شرکت مخابرات استان همدان به فضاهای شهر زیر زمینی سامن برخورد کرد و راه ورودی نمایان شد و بر همین اساس کارشناسان میراث فرهنگی استان همدان وارد کار شدند و راه های ورودی ایمن سازی و در سال ۱۳۸۶ اولین فصل کاوش در دست کند های سامن آغاز شد. شهر زیرزمینی سامن از جمله آثار بی‌نظیر و به جا مانده از دوران قبل از اشکانی است که ۳۵۰۰ سال قدمت آن گویای عظمت این اثر است
شهر زیر زمینی باستانی سامن
در حال حاضر اطلاعی از تاریخ دقیق بناي این شهر در دست نمی‌باشد اما طبق بررسی‌های اولیه احتمال می‌رود قدمت این مکان به قبل از سلسله اشکانیان بازگردد. احتمالاً وسعت این شهر در زمان مهرداد یکم (از ۱۶۰ تا ۱۳۰ پیش از میلاد) به بیشترین حد خود رسیده باشد و برای انجام مراسم مذهبی درست شده باشد. وسعت این شهر بیش از ۳ هکتار برآورده شده‌است که در حال حاضر حدود ۲۵ اتاق این شهر در زیر منطقه‌ای موسوم به سرقلا کشف شده است. به علت رطوبت زیاد بخش عظیمی از این مکان هنوز در دل سنگ‌ها پنهان باقی‌مانده‌است. بخش‌های کشف نشده عموماً در عمق ۶ متری و بعضاً بیشتر قرار دارند که کار را برای باستان شناسان سخت می‌کند. این مکان به مرور در دوره های تاریخی وسعت گرفته و اتاق‌ها و راهروهای این شهر قدمت‌های متفاوتی دارند. به نظر می‌رسد آنچه در حال حاضر از این مکان کشف شده تنها بخش کوچکی از این شهر باشد. به احتمال زیاد این فضا نخستین بار به منظور انجام مراسم مذهبی خاصی، احتمالاً میترائیسم، بر پایه پرستش «میترا» ایزد ایران باستان و خدای خورشید، مورد استفاده بوده شواهد و مدارک موجود حاکی از آن است که مراسم مذهبی به صورت پنهانی در زیر زمین انجام می‌گرفته‌است و برخی از کانال‌های این فضا احتمالاً برای تدفین قربانیان مذهبی یا بزرگان ادیان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. طبق بررسی‌های صورت گرفته این شهر در طول تاریخ شاهد سه دوره استفاده بوده‌است
دوره ی اول: علت شکل‌گیری این شهر پنهان به دوره اول بازمی‌گردد که طبق بررسی‌ها هسته اولیه شهر قدمت بیشتری از برخی از کانال‌ها و اتاقک‌های اطراف شهر دارد. این احتمال وجود دارد که این شهر برای انجام مراسمی خاص میترائیسم به‌طور پنهان درست شده‌است
دوره ی دوم: در این دوره از تاریخ بیشترین استفاده از این مکان صورت گرفته در این دوره مربوط یه سلسله اشکانیان می‌باشد. با اینکه حفر این مکان بسیار پیش تر از اشکانیان صورت گرفته اما استفاده مستمر و به نوعی دوران اوج خود را در زمان اشکانیان سپری کرده‌است
دوره ی سوم: دوره افول این مکان باستانی می‌باشد که به نظر می‌رسد با کاسته شدن قدرت پادشاهان ایران همزمان می‌باشد. در این دوره از این مکان به عنوان پناهگاه و تدفین مردگانی خاص استفاده می‌شده‌است. این دوره از زمان حمله اعراب به ایران و جنگ نهاوند تا جنگ جهانی اول و حتی دوره ی قاجار ادامه داشته‌است؛ و موردی که همه باستان شناسان در مورد آن اتفاق نظر دارن مجهول بودن این شهر در تمام سه دوران خود است. به طوری که این مکان توسط افراد خاص مورد استفاده قرار می‌گرفته است و عموم مردم از این مکان مرموز اطلاع نداشته‌اند. برای آگاهی بیشتر در مورد ماجرای شهر نهفته ی «سامن» در زیرزمین نگاه کنید به نوشتاری در بخش منابع و مآخذ
ایران در دوران مهرداد یکم و همزمان با توسعه ی شهر های آریایی نشین سامن، رامن
مهرداد یکم (به پهلوی: میهردات)، اشک پنجم معروف به مهرداد بزرگ، شاهنشاه ایران از سال ۱۷۱ پ.م. تا ۱۳۲ پ.م. و معمار اصلی شاهنشاهی اشکانی بود. فتوحات او دولت اشکانی را از یک پادشاهی کوچک به یک شاهنشاهی جهانی تبدیل کرد. مهرداد فرزند فریاپات و نوه برادری ارشک یکم بود. او چند برادر داشت که بزرگترین آن ها، فرهاد یکم، در سال ۱۷۶ پ.م. به جای پدر برتخت شاهی نشسته بود. با اینکه در خط جانشینی فرزندان فرهاد بر مهرداد الویت داشتند، با این حال او برادرش را به دلیل شایستگی‌هایی که از خودش نشان داده بود، به عنوان جانشین خود برگزید. پس از مرگ فرهاد یکم، مهرداد به جای او برتخت نشست. او در نخستین عملیات نظامی گسترده خود، رو به سوی دولت یونانی بلخ کرد. دولت بلخ که در جریان جنگ‌های طولانی با سغد و دولت‌های هندی تضعیف شده بود، در دهه ۱۵۰ پ.م. به سختی از شاهنشاه اشکانی شکست خورد و مهرداد وارد بلخ شد و این منطقه را ضمیمه خاک امپراتوری خود کرد. پس از آن، مهرداد رو به سوی سلوکیان برگرداند. در ۱۴۶ پ.م. به ماد حمله کرد و همدان را تصرف کرد. پس از آن، در سال ۱۴۱ پ.م. وارد بابل و میانرودان شد و در آنجا رسما به عنوان شاهنشاه ایران تاجگذاری کرد. سکه‌هایی از این دوران که در شهر سلوکیه ضرب شده‌اند، برجای مانده است. پس از آن برای دفاع از مرزهای شمالی شاهنشاهی اشکانی به گرگان رفت. در همین زمان بود که سرداران اشکانی به نام او پارس و ایلام را فتح کردند. با اینکه صد دروازه تا آن روز پایتخت اشکانیان بود، وی در سلوکیه، همدان و تیسفون و البته شهر تازه تاسیس مهردادگرد (نیسای امروزی) کاخ های شاهنشاهی جدیدی بنا کرد و پایتخت پیشین پارت‌ها اهمیت سابق خود را از دست داد. تیسفون پایتخت زمستانی و همدان پایتخت تابستانی انتخاب شدند.در سال ۱۴۰ پ.م. سلوکیان دوباره به میانرودان حمله کردند و درحالی که مهرداد در شرق مشغول نبرد با سکاها بود، دیمتریوس دوم سلوکی میانرودان را فتح کرد. با این حال سلوکیان به زودی شکست خوردند و در همان سال بیرون رانده شدند. حتی خود دیمیتریوس به دست پارت ها افتاد و او را به گرگان نزد مهرداد فرستادند. او به گرمی از شاه سلوکی پذیرایی کرد و حتی دختر خودش رزگونه را به عقد او در آورد.مهرداد سپس در سال ۱۳۲ پ.م. درگذشت و فرهاد دوم به جایش بر تخت نشست
گشایش نخستین پارلمان ایران مشهور به "مهستان" در حضور مهرداد یکم
بنا بر منابع قابل اعتماد و مدارک مستند نخستین پارلمان ایران مشهور به "مهستان" یا "مجلس بزرگان" در دوران پادشاهی اشکانیان در سرزمین نیاکان آریایی تشکیل شده است. مجلس مهستان، نخستین نشست خود را در نوروز سال ۱۷۳ پیش از میلاد در حضور پادشاه وقت، مهرداد یکم برگزار کرد و نخستین مصوبه ی آن انتخابی کردن پادشاه بود. بدین منظور که شاه می بایستی با رای و نظر نمایندگان مجلس انتخاب شود. برای آگاهی بیشتر در مورد نخستین پارلمان ایران مشهور به "مهستان" یا "مجلس بزرگان" در دوران پادشاهی مهرداد یکم در سرزمین نیاکان آریایی نگاه کنید به نوشتاری از همین نگارنده در بخش منابع و مآخذ
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی/ آریایی ها در "همدان" نخستین پایتخت ایران باستان: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ پیشینه ی تاریخی رامن و سامن: تارنمای رامن و سامن/ وجه تسميه ي سامن: برگرفته از كتاب دانشنامه ي ملاير تالیف عليرضا گودرزي/ شهر های زیر زمینی سامن و رامن: تارنمای ویکی پدیا/ شهر زیر زمینی باستانی: تارنمای ویکی پدیا/ ماجرای شهر نهفته ی «سامن» در زیرزمین: تارنمای خبرگزاری مهر/ ایران در دوران مهرداد یکم: تارنمای ویکی‌پدیا/ نخستین پارلمان ایران مشهور به " مهستان" یا مجلس بزرگان آریایی (نوشتاری از همین نگارنده): تارنمای گزیده ای از نوشتارها/
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/05/blog-post_16.html
بخش های پیشین مجموعه ی ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
========================================
