دکترافسانه نجم‌آبادی تاریخ نگار و استاد دانشگاه هاروارد است. وی مولف کتاب های "حکایت دختران قوچان، از یاد رفته‌های انقلاب مشروطیت" ،"زنان سیبیلو و مردان بدون ریش" ،"نهضت نسوان شرق" (با همکاری غلامرضا سلامی) ،"احسن القصص حکایت کیست زلیخا یا یوسف" (با همکاری گابن کارن مرگوریان) و مدیر تارنمای "دنیای زنان در عصر قاجار" است.
ماجرای زندگی او
افسانه نجم‌آبادی از نوادگان شیخ هادی نجم‌آبادی به سال ۱۳۲۵ خورشیدی در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی تا متوسطه را در مدرسه ی عفاف، مدرسه ی فیروزکوهی و دبیرستان هدف گذراند. تحصیلات عالی را با رشته فیزیک در دانشکده ی علوم دانشگاه تهران آغاز کرد و دو سال آخر دوره ی لیسانس را راهی آمریکا شد و تحصیل در همان رشته را تا مقطع فوق‌لیسانس در دانشگاه هاروارد ادامه داد. دوره دکترا را در رشته ی جامعه شناسی دانشگاه منچستر انگلیس سپری کرد و از پایان‌نامه ی خود با عنوان: «اصلاحات ارضی و تحولات اجتماعی در ایران» با راهنمایی پروفسور تئودور شنین دفاع کرد. از دغدغه‌های اصلی او نقش زن ایرانی در تحولات تاریخ معاصر به ویژه در دوره ی قاجار و انقلاب مشروطه است. پس از ۹ سال تدریس در رشته مطالعات زنان در دانشکده ی بارنارد از سال ۱۳۸۰ خورشیدی تاکنون به عنوان استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد مشغول به تدریس است و علاوه بر دروس تاریخ، مطالعات زنان و تاریخ جنسیت را نیز درس می‌دهد و رییس کمیته برنامه ی مطالعات زنان و جنسیت این دانشگاه است.
http://www.tarikhirani.ir/fa/news/All/bodyView/3435/index.html
آگاهی هایی پیرامون "نجم‌آباد" زادگاه نیاکان او
١ - دهستان نجم‌آباد (نظرآباد) نام دهستانی در بخش تنکمان شهرستان نظرآباد، استان البرز در ایران است. در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۸۸۰ نفر (۲۱۷۸ خانوار) بوده‌است: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
٢ - تنکمان: دهی از دهستان افشاریه ٔ ساوجبلاغ است که در بخش کرج شهرستان تهران واقع است: لغت نامه دهخدا
آگاهی هایی پیرامون نیاکان او
١ - شیخ هادی نجم‌آبادی (۱۲۵۰-۱۳۲۰ قمری)، یکی از مجتهدان مشهور تهران در دوران ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار بود. وی را باید یکی از تاثیرگذاران مهم تاریخ معاصر ایران دانست که هم در زمینه فکر تجدد خواهی و هم در مسائل سیاسی ایران، اثر آفرین بوده است. افکار و اندیشه‌های شیخ را در کتاب تحریر العقلاء می‌توان جست. وی را نزدیکترین روحانی ساکن ایران به سیدجمال الدین دانسته‌اند. نامه‌هایی که یاران سید جمال الدین، همچون میرزا آقاخان کرمانی و شیخ احمد روحی، برای شیخ هادی نجم‌آبادی می فرستادند، گاه از چنان حساسیتی برخوردار بود که در صورت کشف، کشته شدن نامه رسان را در پی داشت. شیخ احمد روحی از یاران سید جمال الدین و شیخ هادی نجم ابادی، یکی از نویسندگان کتاب هشت بهشت از پیروان کتاب بیان و داماد میرزا یحیی نوری معروف به صبح ازل بود. منزل شیخ هادی نجم‌آبادی مأمن بزرگانی مانند میرزا حسن رشدیه (بنیانگذار مدارس نوین در ایران) بود. طبق اسنادی غیرقابل انکار، او با مرحوم سیدجمال الدین اسدآبادی، مرتبط بوده‌است و همچنین در جریان انقلاب‌های جهانی قرار داشت و اخبار و اطلاعات این وقایع چه از طریق روزنامه‌های پارسی زبانان چاپ خارج از کشور و چه به وسیله دوستان و رفقای فرنگ رفته به وی می‌رسید. نجم‌آبادی از جمله اعضای نخستین فراموشخانه ایجاد شده در ایران بود. نجم‌آبادی یکی از مجتهدانی بود که نقش مثبتی در آگاه کردن مردم در گرایش به افکار و اندیشه‌های نو و در نهایت پیدایش مشروطه خواهی داشت. برخی نویسندگان، شیخ هادی نجم‌آبادی را بابی مذهب می‌دانند و برای اثبات دیدگاه خود به تنها اثر او (کتاب تحریر العقلا) استناد می‌کنند. افسانهٔ نجم‌آبادی، این که شیخ هادی، در خفا یک بابی یا ازلی بود را از جمله روایت‌های خانوادگیشان می‌داند. در آن زمان روحانیون متقی و پاکدامن اگر از اعمال ناشایسته روحانی نماها انتقاد می‌کردند شمشیر تکفیر بر آنها فرود می‌آمد و متهم به بی‌دینی می‌شدند که این موضوع شامل شیخ هادی نجم‌آبادی نیز شد و به اتهام بابیگری تکفیرش کردند. کمتر کسی از رجال مشهور مشروطه را می‌توان نام برد که یا مستقیم شاگرد شیخ نبوده یا با وی رابطه نداشته‌است. از معروف‌ترین شاگردان شیخ می‌توان به سیدمحمد طباطبایی، علی اکبر دهخدا، علامه محمد قزوینی، میرزا جهانگیرخان شیرازی، میرزاحسن رشدیه، ملک المتکلمین و ناظم الاسلام کرمانی اشاره کرد: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
https://www.google.ca
٢ - سایر مشاهیر و چهره‌های ماندگار خانواده ی نجم‌آبادی: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
https://www.google.ca
برخی از کارها و آثار او
١ - مجموعه ای از هشت نامه ی خانوادگی دودمان نجم‌آبادی: نامه های خانواده ی نجم آبادی توسط افسانه نجم آبادی به تارنمای «دنیای زنان در عصر قاجار» (که مرکز خدمات مجموعه های مجازی در کتابخانه دانشگاه هاروارد میزبان آن است) در سال ۲۰۱۰ اهداء شد... محتوای این مجموعه که شامل هشت نامه ی خانوادگی و دفاتر ثبت شیخ باقر نجم آبادی (۱۳جلد) و شیخ مهدی نجم آبادی (۱۵ جلد) می باشد، گوشه ای از زندگی چند نسل از خانواده نجم آبادی را به تصویر می کشد. این نامه ها، که در اوراق عباس نجم آبادی (۱۹۱۱-۱۹۸۶) پیدا شد، در دو پاکت نگهداشته شده بود. روی هر دو نوشته شده بود متعلق به همشیره. به احتمال قوی صاحب اصلی آنها پدر او، شیخ حسین نجم آبادی (۱۹۴۷)، پسر شیخ صادق نجم آبادی (۱۸۹۴-۱۹۳۵) و همسر اول او زهرا یونا عرب، بوده است. شیخ باقر نجم آبادی (۱۲۶۴ ق-۱۳۴۷ ق، برادر ناتنی شیخ هادی نجم آبادی) پسر ملا مهدی نجم آبادی و همسر چهارم وی زهرا خانم است. دفاتر شیخ باقر معاملات بین ۶ ربیع الاول ۱۳۲۸ تا ۲۴ صفر ۱۳۴۷ ق را به ثبت رسانده است. شیخ مهدی نجم آبادی، ۱۲۸۴ق-۱۳۳۶ش، پسر شیخ هادی نجم آبادی و همسر اول او، گلین باجی رهگذر بود. دفاتر شیخ مهدی معاملات بین شوال ۱۳۳۸ق تا ۲۴ ذیقعده ۱۳۷۵ ق را به ثبت رسانده است.
http://www.qajarwomen.org/fa/collections/1014.html
٢ - حکایت دختران قوچان: در این کتاب افسانه نجم آبادی توانسته است ماجرایی را که زمانی از وقایع مهم نهضت مشروطه و در صدر اخبار جراید آن دوران بوده، از زیر غبار تاریخ نگاری مردانه بیرون بکشد. در زمان خشکسالی خراسان و حمله ی ملخ ها مردم قوچان از پرداخت مالیات عاجز می مانند و لذا جهت تامین آن با دسیسه برخی مقامات وقت از جمله آصف الدوله حکمران خراسان ، چند صد نفر از دختران قوچان به ترکمن ها و روس ها فروخته می شوند و وادار به کار در بارها و مکان های بدنام می شوند. این ماجرا آن زمان خیلی صدا می کند و در تهران و مجلس نوپای مشروطه مطرح می شود لیکن با آنکه آصف الدوله را از خراسان بر می دارند به او حکم وزرات داخله می دهند و در پایان هم مردم موفق نمی شوند عده زیادی از دختران به اسارت رفته را به ایران بازگردانند.
http://www.goodreads.com/book/show/2388279._
٣ - احسن القصص حکایت کیست زلیخا یا یوسف: نویسندگان گابن کارن مرگوریان و افسانه نجم آبادی - مترجم: عباس امام: قصّه ی یوسف و زلیخا در قرآن (که این داستان را احسنالقصص نامیده است)، قرنهاست که ذهن و زبان علاقهمندان به آن ماجرا و نکات و ظرایف مرتبط با آن را به خود مشغول داشته است. این موضوع به خصوص در پهنه ی زبان و ادب فارسی و عربی بازتابهای بسیار زیاد و دامنهداری داشته و در هر عصر و نسلی متناسب با سطح فرهنگ و ذوق و سلیقه ی دینی، کلامی و هنری آن عصر مورد توجّه پارهای از پژوهشگران و از جمله نویسندگان مقاله ی حاضر قرار گرفته است. ارتباط این قصّه ی قرآنی با محتویات کتاب مقدّس از یک سو و گونه ی ادبی "مکر و نیرنگ زنان" از سوی دیگر است.
http://www.ensani.ir/fa/content/127936/default.aspx
٤ - اصلاحات ارضی و تحولات اجتماعی در ایران: پایان‌نامه ی دوره دکترا (١٩٨٤) در رشته ی جامعه‌شناسی دانشگاه منچستر انگلیس با راهنمایی پروفسور تئودور شنین - انتشارات دانشگاه یوتا - امریکا - چاپ ۱۹۸۷
http://en.wikipedia.org/wiki/Afsaneh_Najmabadi
۵ - زنان سیبیلو و مردان بدون ریش: نجم آبادی در کتاب زنان سیبیلو و مردان بدون ریش که یک مطالعه ی تاریخی است بر روند شکل گیری مدرنیته در ایران از منظر جنسیت، این نکته را مطرح می کند که در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیست میلادی مدرن سازی و در نتیجه آن دگرجنس خواهانه کردن جامعه ایرانی منجر به محدود کردن زبان زنان شد. در حالیکه در دوره ی قاجار زنان این امکان را داشتند تا در مجالس زنانه به خواندن شعر و اجرای نمایش هایی بپردازند که عموما در بردارنده تمایلات و اشارات جنسی بود، با راه‌یابی به عرصه عمومی که تا پیش از آن تنهاقلمرو مردان بود، زنان زبان ابراز تمایلات جنسی شان را از دست دادند. متون چاپی هم که مخاطبی از هردوجنس داشت باعث ایجاد تغییرات بسیاری در عرصه زبان شد. در حالیکه زبان شفاهی و غیر رسمی زنان، اشارات مستقیمی به بدن و لذت جنسی داشت اما گفتمان مدرن به مرور منجر به تقلیل و پاک‌سازی زبان از نشانه های جنسی‌اش شد. در واقع در این گفتمان مدرن زنان مجبور شدند صدای زنانه‌شان را بپوشانند و سانسور کنند تا اجازه حضور در عرصه عمومی را پیدا کنند و مخاطبانی از هردو جنس داشته باشند.
http://undoing-gender.blogspot.ca/2011_01_01_archive.html
٦ - نامه، نوشته‌ها و یادها : صدیقه دولت آبادی - ویراستاران: مهدخت صنعتی و افسانه نجم آبادی، انتشارات نگرش و نگارش زن - در ۳ جلد - چاپ تهران
http://persianbooks2.blogspot.ca/2012/03/blog-post_9180.html
٧ - نهضت نسوان شرق (با همکاری غلامرضا سلامی)، نشر شیرازه، ۱۳۸۴ - تهران
http://www.tarikhirani.ir/fa/news/All/bodyView/3435/index.html
٨ - خديجه افضل وزيري دختر بي بي خانم استرآبادي - به کوشش زیبا جلالی نائینی و افسانه نجم‌آبادی - نشر شیرازه، ۱۳۸۵ - تهران
https://www.google.ca
یادداشت پایانی
۱ - بانو سپیده ثقفیان در نوشتاری با عنوان "جنبش زنان در ایران در میانه دو انقلاب" در تارنمای "انسان شناسی و فرهنگ" از نوشته ای از دکتر افسانه نجم آبادی در سال ۲۰۰۴ نام برده و پیرامون آن بحث نموده است و علاقه مندان می توانند به آن مراجعه نمایند.
۲ - متن کامل بسیاری از آثار و نوشتارهای دکتر افسانه نجم آبادی را می توان در تارنمای فارسی نورمگ (پایگاه مجلات تخصصی نور) یافت.
دکتر منوچهر سعادت نوری
Famous Iranian Woman: Dr. Afsaneh Najmabadi
Afsaneh Najmabadi is an Iranian-American historian and gender theorist. She is the professor of History and of Studies of Women, Gender, and Sexuality at Harvard University. At present she chairs the Committee on Degrees in Studies of Women, Gender, and Sexuality.
Collected and Prepared by
Manouchehr Saadat Noury, PhD
http://iranian.com/posts/famous-iranian-woman-dr-afsaneh-najmabadi-44596
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/01/blog-post_18.html
بخش های پیشین زنان نامدار ایران
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/04/blog-post_571.html
