۱۳۹۷ خرداد ۱۸, جمعه

ده (۱۰) " شهریار" در عرصه ی سیاست و دانش و هنر ایران

شهر یاران بود و خاک مهربانان این دیار
مهربانی کی سر آمد شهریاران را چه شد: حافظ
در عرصه ی سیاست

 شهریار پادشاه افسانه ای هزار و یک شب: شروع داستان هزار و یک شب به نقل از پادشاهی است، با عنوان شهریار که روایتگر آن شهرزاد (دختر وزیر) است. اکثر ماجراهای آن در بغداد و ایران می‌گذرد و داستان‌های آن را از ریشهٔ ایرانی دانسته‌ اند. داستان اصلی یا به قول بهرام بیضایی (نمایشنامه‌نویس، کارگردان و پژوهشگر سرشناس ایرانی) داستان بنیادین بدین گونه است که: دو شاهزاده برادر، به نامهای "شهریار" و "شاه زمان"، مورد خیانت زنان خود قرار می‌گیرند شاه زمان تَرک پادشاهی کرده و راهی دیار دیگر می‌شود و شهریار هم به انتقام خیانت همسرش هر شب دختری را به نکاح درمی‌آورد و بامداد دستور قتلش را می‌داد. تا اینکه دیگر دختری در شهر نمی‌ماند و وزیر شهریار که دو دختر به نامهای شهرزاد و دنیازاد داشت و به شدت نگران این قضیه بود به پیشنهاد شهرزاد وی را به عقد پادشاه درمی‌آورد. شهرزاد همان شب به شهریار می‌گوید که خواهری دارد که هر شب با قصه‌های او به خواب می‌رود و درخواست می‌کند که همان شب خواهرش را به قصر بیاورند تا برای بار آخر برایش قصه بگوید. دنیازاد می‌آید و قصه گویی را آغاز می‌کند، شهریار هم که مسحور این قصه شده بود مهلت می‌دهد که فردا شب ادامه قصه را بشنود و بنابراین کشتن شهرزاد را موکول به بعد می‌کند و این قصه گویی‌ها هرشب ادامه پیدا می‌کند.
شهریار نام پدر یزدگرد سوم، آخرین و سی و پنجمین پادشاه ساسانیان بود - جمعی از مورخان آورده اند که منجمی با خسرو پرویز گفت که از تو پسری متولد شود که ملک از وی به بیگانگان انتقال یابد، خسرو پرویز تمام اولاد ذکور را در سرائی بازداشته و از آمیزش با زنان منع نمود. در آن ایام شهوت بر شهریار بن خسرو استیلا یافته محرمی نزد شیرین (ملکه ‌ی پرنفوذ ساسانی و محبوب ‌ترین همسر خسرو پرویز شاه مقتدر ساسانی) فرستاد که بهر تدبیر شده زنی نزد او فرستد. شیرین یکی از اشراف زادگان را به لباس حجامی بنزد شهریار فرستاد و شهریار با او آمیزش کرد و آن زن از شهریار باردار گردید که از او پسری آمد و نام او را یزدجرد (یزدگرد) گذاردند
 شهریار شفیق پهلوی‌نیا (۲۴ اسفند ۱۳۲۳ قاهره - ۱۶ آذر ۱۳۵۸ پاریس) افسر ارشد نیروی دریایی ارتش بود. وی فرزند اشرف پهلوی و احمد شفیق (مسئول شرکت های هوایی تجاری در مصر) بود.  شهریار شفیق تحصیلات خود را در مدرسه رازی تهران به انجام رساند. هنگام تحصیل در دانشکدهٔ نیروی دریایی دارتموث شمشیر افتخار گرفت. با درجهٔ ناوبان دومی به عنوان افسر مخابرات ناو بایندر در خرمشهر خدمت نظامی خود را در نیروی دریایی ایران شروع کرد. وی در روز ۳۰ بهمن ۱۳۵۷ و یک هفته بعد از فروپاشی رژیم سلطنتی و اعلام بیطرفی ارتش ایران را ترک و در فرانسه به همسر و ۲ فرزندش پیوست. هم‌زمان در ایران صادق خلخالی رئیس دادگاه انقلاب اسلامی برای وی دادگاهی غیابی ترتیب داده بود و وی را همراه با تنی چند از فرماندهان ارشد ارتش به «افساد فی الارض» متهم و محکوم به اعدام کرده بود. شهریار شفیق قصد انجام کودتایی برای بازگرداندن محمدرضا شاه پهلوی  به ایران را داشت و در نهایت روز جمعه ۱۶ آذر ماه ۱۳۵۸ هنگام خروج از اقامت‌گاه مادرش اشرف پهلوی در پاریس، به ضرب دو گلوله ی افراد مسلح، به قتل رسید
شهریار زرشناس (زادهٔ ۱۳۴۴ در تهران) روزنامه‌نگار و پژوهشگر ایرانی حوزه ی سیاست و فلسفه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ی اسلامی است. شهریار زرشناس در خانواده‌ای آملی در تهران به دنیا آمد. او در یوگسلاوی در رشته‌های فلسفه و روان‌شناسی تحصیل کرد ولی به گفته خود به دلیل ناتوانی در سازگار شدن با آن فضای دانشگاهی بخشی از تحصیلاتش را رها کرد. زرشناس مدتی ماهنامه‌ای تحت عنوان «مشرق» منتشر می‌کرد و مدتی نیز سردبیر نشریه ی فرهنگ عمومی بود. او مدتی هم مشاور فرهنگی دبیرکل نهاد کتابخانه ‌های عمومی کشور بود. او از منتقدان جریان نواندیشی دینی، غرب مدرن و وضعیت علوم انسانی در ایران است. مهدی مسلم در کتاب خود تحت عنوان «سیاست جناحی در ایرانِ» از شهریار زرشناس و مهدی نصیری به عنوان اولین روزنامه ‌نگارانی نام می‌ برد که در برابر فضای فرهنگی جدید که با روی کار آمدن دولت هاشمی رفسنجانی ایجاد شده بود، موضع‌گیری کردند. او مناظرات جنجال‌ برانگیزی نیز با صادق زیباکلام، بیژن عبدالکریمی و محمدمنصور هاشمی داشته ‌است
در عرصه ی دانش
 سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار (زاده ی ۱۲۸۵ - درگذشته ی ۲۷ شهریور ۱۳۶۷) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان ‌های فارسی و ترکی آذربایجانی شعر سرود. وی در تبریز به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرة ی شعرای همین شهر به خاک سپرده شد. ۲۷ شهریور را «روز شعر و ادب فارسی» نام‌گذاری کرده‌اند. وجه تسمیه این نام‌گذاری سالروز درگذشت شهریار است. مهم‌ترین اثر شهریار منظومهٔ سلام به حیدرباباست که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده ‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده‌است. شهریار در سرودن قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی تبحر داشت. اما بیشتر از دیگر گونه ‌ها در غزل شهره بود و از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشته‌است
 شهریار مَندَنی‌پور (زادهٔ ۲۶ بهمن ۱۳۳۵)، نویسنده و رمان ‌نویس ایرانی است. وی در ۲۶ بهمن ۱۳۳۵ در شیراز به دنیا آمد . نخستین مجموعه ی داستان او به نام "سایه‌ های غار" در سال ۱۳۶۸ منتشر شد. وی مدت‌ها سردبیر هفته ‌نامهٔ توقیف ‌شدهٔ عصر پنجشنبه بود و هم اکنون در امریکا به سر می‌برد. شهریار مَندَنی‌پور از نویسندگانی بود که دستگاه اطلاعاتی ایران در ماجرای اتوبوس ارمنستان (عملیات ناموفق که در ۱۶ مرداد ۱۳۷۵ رخ داد) قصد کشتن وی را داشت. مندنی‌پور از مهم‌ترین نویسندگان نسل سوم داستان‌ نویسی ایران محسوب می ‌شود که داستان ‌هایش به لحاظ فرم و زبان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. وی در دانشگاه‌ های هاروارد و بوستون کالج و تافتس ماساچوست تدریس کرده است.
 شهریار صدیق افشار (متولد ۱۳۵۰) فیزیکدان، استاد سابق دانشگاه هاروارد و کارآفرین ایرانی- آمریکایی است
در عرصه ی هنر
 شهریار عدل (۱۳۲۲ در تهران- ۱۳۹۴ در پاریس) باستان ‌شناس ایرانی، کارشناس تاریخ هنر و معماری و کارشناس پرونده‌ های ثبت میراث جهانی در ایران بود. شهریار عدل، فرزند احمدحسین عدل و ضیاء الملوک والی بود. اجداد پدریش از اهالی تبریز و اجداد مادری از بسطام بودند. او در سال ۱۳۳۸ برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و تحصیلات دانشگاهی خود را در مدرسه عالی علوم تاریخی در سوربن و همچنین در رشته تاریخ عمومی هنر، باستان‌شناسی مشرق‌ زمین و تاریخ هنرهای دوره اسلامی در مدرسه موزه لوور به پایان رساند. عنوان پایان‌نامه ‌اش در دانشگاه سوربن فتوحات همایون بود که به تاریخ جنگ‌های شاه عباس در خراسان و فتح هرات می‌پرداخت. عدل در سال ۱۹۷۶ به عضویت مرکز ملی پژوهش ‌های علمی فرانسه بزرگترین سازمان علمی-پژوهشی فرانسه درآمد. وی هم‌چنین ریاست کمیته بین‌المللی تدوین تاریخ آسیای میانه در یونسکو را به عهده داشت. شهریار عدل نقش عمده‌ای در ثبت جهانی تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان اصفهان در فهرست میراث
فرهنگی جهان یونسکو داشت
شهریار کمالی معروف به کینگ کمالی بدن ساز حرفه‌ ای و بازنشسته ی فدراسیون جهانی بدن‌ سازی و تناسب‌ اندام می ‌باشد. او در ۱۰ فروردین ۱۳۵۱ خورشیدی در مسجدسلیمان دیده به جهان گشود اما از اوایل دوران زندگی‌اش در آمریکا بوده است. او از چهارده سالگی در مدرسه برای تقویت و زیبایی جسمی به بلند کردن وزنه می ‌پرداخته و به مرور جذب این هنر ورزشی می ‌گردد. او به دلیل رشد عضلانی‌اش پس از فارغ ‌التحصیلی از مدرسه نیز بدن ‌سازی را با عضویت در باشگاه " آیرن ورکز" ادامه می‌دهد و در آنجا به کمک مربی‌اش منصور صداقت به یک بدن ‌ساز حرفه ‌ای تبدیل می‌گردد. کسب مقام دهم " سرآمد و آقای المپیا" و چهارم " آرنولد کلاسیک" از جمله افتخارات اوست. وی همچنین دارای لیسانس فیزیولوژی ورزشی از دانشگاه جرج میسون می‌ باشد و در این زمینه دربسیاری از سمینار های علمی شرکت می ‌کند.
 شهریار رومی معروف به شهریار (زاده ی  ۲۳ بهمن ۱۳۵۴ در تهران) خوانندهٔ و آهنگساز پاپ ایران است. او تا حدود سن ۹ سالگی در کرج زندگی می‌کرد و پس از آن به همراه خانوادهٔ خود رهسپار سوئد می‌گردد و در آنجا به ادامهٔ تحصیل می‌پردازد. در سن یازده سالگی، با ساز پیانو آشنا می‌شود بطور اتفاقی در یک هتل در نروژ ارگ کلیسا را مشاهده نمود و در همان‌جا آهنگ گل سنگم از ستار را می‌نوازد و از سن ۱۵ سالگی شروع می‌کند به زمزمه کردن آهنگ‌های داریوش و فریدون فروغی. پس از اتمام دورهٔ دبیرستان، وی برای ادامهٔ تحصیلات در دوره دانشگاه، سوئد را به مقصد آمریکا ترک گفت. او در رشتهٔ مهندسی معماری در میامی آمریکا مشغول به تحصیل می‌ شود. پس از آن به علت همکاری با یک شرکت ساختمانی، در چند شهر دیگر از جمله تگزاس، فلوریدا، میشیگان و نیویورک زندگی می ‌کند. شهریار مهندس ساختمان است و هم اکنون در ارواین در شهر اورنج، کالیفرنیا زندگی می‌کند.
نگارش و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
شهریار پادشاه افسانه ی هزار و یک شب: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار پدر یزدگرد سوم: لغت‌نامه دهخدا/ تارنمای واژه نامه ی پارسی ویکی/ شیرین (ملکه ‌ی پرنفوذ ساسانی): تارنمای ویکی پدیا/ شهریار شفیق پهلوی‌نیا: تارنمای ویکی پدیا/ سید محمدحسین شهریار: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار زرشناس: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار مَندَنی‌پور: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار صدیق افشار: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار عدل: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار کمالی: تارنمای ویکی پدیا/ شهریار رومی: تارنمای گزیده ای از نوشتارها