نمایی از باغ ارم شیراز
باغ در فرهنگ واژه ها
باغ = بستان - بوستان - روضه . مشترک است در عربی و فارسی و جمع آن در عربی بیغان است (غیاث اللغات و مهذب الاسماء) - گلستان . محوطه ای که نوعاً محصور است و در آن گل و ریاحین و اشجار مثمر و سبزی آلات و جز آن ها غرس و زراعت می کنند (ناظم الاطباء). لغت نامه ی دهخدا
باغ = به زمین هایی که برای پرورش گل و گیاه، میوه، سبزیجات، بوته ها، و درختان زیبا، حصارکشی شده باشند، باغ میگویند: دانشنامهٔ آزاد ویکیپدیا
باغ = زمینی که دور آن دیوار کشیده شده ومیوه یا گل در آن کاشته شده است: فرهنگ فارسی معین
باغ = زمینی که دور آن دیوار کشیده شده و انواع درختان و گل ها در آن کاشته باشند : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
مشهورترین باغ ها
باغ ایرانی: به باغ هایی گفته میشود که بر پایه ی معماری و عناصر تشکیل دهنده ی آن از جمله ساختار هندسی، آب، درختان، کوشک میانی و غیره عمدتاً در فلات ایران و مناطق پیرامونی فرهنگ آن رواج داشته است. در ادبیات ایران به باغ ایرانی باغ سرا، پردیس و بستان نیز گفته می شده است. واژه ی باغ ایرانی جدید و ترجمه ی "پرشن گاردن" است. باغ ایرانی سه ساختار و طراحی منحصر به فرد دارد: اول در مسیر عبور جوی آب قرار دارد. دوم محصور است با دیوارهای بلند. سوم در داخل باغ عمارت تابستانی و استخر قرار دارد. این سه مشخصه ی باغ های ایرانی را متمایز میکند. در واقع این باغ سراهای ایرانی را جهانگردان اروپائی که مشاهده کردند آن را با نام پرشن گاردن وصف کردند. باغ ایرانی یا باغ سرا به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد. نمونه ی اینگونه باغ ها را می توان در طبس، یزد، گناباد، و بیرجند و اکثر مناطق کویری دید.
همچنین نگاه کنید به باغ نامه نوشتاری از همین نگارنده
پَردیس: در زبان فارسی نامی برای باغ هایی بزرگ و باشکوه و جنگل مانند در دوران هخامنشیان و بعد از آن در زمان اشکانیان و ساسانیان بوده است. پردیس لغتی است مأخوذ از زبان مادی (پارادئزا) بمعنی باغ و بستان. در دوران باستان سرتاسر ایران پر بود از باغ های بزرگ و باشکوه. این باغ ها که در روزگار خود بی نظیر بود در دیگر تمدن های بزرگ سابقه این چنانی نداشت. لذا به اقتباس از ایرانیان باغ هایی در بسیاری نقاط جهان ساخته شد و همان واژه ی فارسی پَردیس برای نامگذاری آن ها به کار برده شد. امروزه این واژه در زبان یونانی به صورت پارادیسوس به معنی باغ، و در زبان های فرانسوی و انگلیسی به ترتیب به صورت پارادی و پارادایز به معنای بهشت بکار می رود. معرب آن به صورت فردیس و فردوس و در بعضی زبان های اروپایی به صورت پارادایس است. معنای دیگر این کلمه منطقهٔ دانشگاه و نیز به معنای منطقه ای است که دارای قوانین مجزا از شهر باشد
همچنین نگاه کنید به باغ ها و پارک ها در پاسارگاد نخستین پایتخت ایران باستان (نوشتاری به زبان انگلیسی از همین نگارنده) و اشاراتی به برخی از بناها و آثار تاریخی آریایی ها (نوشتاری از همین نگارنده) و واژه ی پردیس (نوشتاری از همین نگارنده) در بخش منابع و مآخذ
باغ ایرانی پاسارگاد: را ریشهٔ معماری این باغ ها دانسته اند. کوروش کبیر شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت ها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسیسازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده است. در دورهٔ ساسانیان نیز باغ ها در جلوی کاخ ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دورهٔ اسلامی نیز ادامه یافت قدیمیترین سند تصویری که نظم باغ ایرانی را به تصویر میکشد به دوره ی ساسانیان باز می گردد. در نقش برجسته ی طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ-شکار او را در طاق بستان نشان می دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادی هندسه ی باغ و عملکرد آن را هویدا میکند. ین باغ ها عنوان یک ساختار کامل، بیانگر رابطهٔ تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی است و نشانه ای از سازگار نمودن و همسو کردن نیازهای انسان و طبیعت است. در گذشته خالق باغ با اتکا به دانش تجربی خود فضایی را ایجاد میکرد که باعث بقاء و پویایی بستر طبیعی می شد
باغ دلگشا در شیراز: یکی از باغ های تاریخی شیراز است و پیشینه ی آبادانی و دیرینگی آن به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می رسد. باغ دلگشا در دوره ی تیمور گورکانی در اوج آبادانی بوده تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، در سمرقند باغی را به همین نام بنا کرد. این باغ در دوره ی صفویه نیز بسیار نامور بوده، به گونهای که در نوشته ها و نقاشی های به جا مانده از جهانگردان اروپایی در آن دوران از نام این باغ فراوان یاد شده است. در فاصله ی دوره ی نادرشاه تا دودمان زندیه این باغ آسیب های فراوان به خود دید و در زمان کریمخان زند باز آباد شد. در این باغ عمارت هایی مربوط به دوره ی قاجاریه نیز دیده میشود. باغ دلگشا در بخش شمال شرقی شهر شیراز در ضلع جنوبی تنگ آب خان و در دامنه ی کوهستان قرار دارد. این باغ در کنار قنات سعدی و در منطقه ی دژی به نام "کهن دژ" جای گرفته است و فاصله ی آن تا آرامگاه سعدی چند گامی بیشتر نیست. باغ دلگشا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ی ۹۱۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
چهارباغ اصفهان: یکی از نقاط تاریخی و اصلیِ اصفهان است و به دو بخشِ چهارباغِ صفوی و چهارباغ عباسی تقسیم میشود. چهارباغ عباسی نام یکی از خیابان های تاریخی شهر اصفهان است که بین دروازه دولت و سی و سه پل قرار دارد. دو قسمت چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا در عصر شاه عباس صفوی طراحی و اجرا شد و تاریخ تقریبی ساخت آن به سال ۱۰۰۰ قمری (۱۵۹۱ میلادی) بر می گردد. چهارباغ پایین (چهارراه تختی تا دروازه دولت) در دوره ی رضا شاه پهلوی و با همان طرح به چهارباغ دوره ی صفوی افزوده گردید. در گذشته یک جوی آب از میان این خیابان تا زاینده رود جاری بوده که درمحل تقاطع ها به حوض هایی می ریخته است. در خیابان مسیری خاص برای افراد سواره تعیین شده بوده و در اطراف آن باغ هایی بوده که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بوده اما عموم مردم نیز می توانستند از آنها استفاده کنند. پل الله وردی خان یا سی و سه پل، خیابان چهارباغ را به دو قسمت (خیابان چهارباغ بالا و چهارباغ عباسی) تقسیم میکرده و راه ارتباط چهار باغ بالا و چهارباغ عباسی بوده است. یکی از آثار تاریخی که ظل السلطان حاکم اصفهان دردوره ی قاجاریه قصد تخریب آن را داشت درختان چهارباغ بوده است. روزی به حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی خبر میرسد که عده ای به دستور ظل السلطان مشغول کندن درختان چهارباغ هستند حاج آقا نورالله به طلاب مدارس دینی دستور می دهد که جلوی این کار را بگیرند آنها هنگامی به چهارباغ می رسند که تعدادی از درختان قطعه قطعه شده بود. طلبه ها جلوی آن ها را می گیرند و کتک مفصلی به عمال ظل السلطان می زنند و از قطع سایر درختان جلوگیری می کنند
باغ ارم شیراز: درشمال غربی شهر شیراز باغ زیبایی باقی مانده که به باغ ارم مشهور است. در سمت جنوب باغ مذکور رودخانه خشک شیراز از شرق به غرب امتداد دارد. وسعت باغ بیش از سه هکتار و از درختان مرکبات و سرو پوشیده شده است. تاریخ ساخت و بنیانگذار اولیه ی باغ ارم شیراز، به درستی مشخص نیست. این باغ در روزگار سلجوقیان و آل اینجو پابرجا بوده است. در زمان زندیه هم کریمخان زند در سازندگی و به سازی این باغ کوشید. این باغ از املاک خاندان قوامی شیراز بود. در زمان قاجاریه و پهلوی این باغ مقر سران ایل قشقایی بود تا اینکه به علت طرفداری آن ها از مصدق، خوانین قشقایی تبعید شده و باغ ارم مصادره گردید. در زمان سلطنت ناصر الدین شاه قاجار عمارتی دیگر توسط حسین علی خان نصیر الملک پی ریزی شد که با مرگ وی خواهر زاده ی او ابولقاسم خان نصیر الملک امور باغ ارم را به دست گرفت و عمارت نیمه کاره را تکمیل کرد. این عمارت تاکنون پا بر جاست. جالبترین قسمت باغ خیابانی است که از شرق به غرب در وسط باغ احداث و در دو طرف آن درختان سرو کاشتهاند و زیبایی خاصی را داراست. در میان درختان سرو این خیابان سرو بلند قامتی است که از دور جلب توجه میکند و بعلت موزون بودن آن آن را سروناز میخوانند. نظیر سرو مذکور در سایر باغهای شیراز دیده نمیشود. صحن باغ را درختان زینتی و سرو و نارنج و انواع گلهای تزئینی پوشانیده و تزئین نموده است. این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از نقاط مختلف جهان در این باغ کاشته شده است؛ به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گل ها و گیاهان درآمده است. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاه شناسی آن در اختیار دانشکده ی کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده ی حقوق قرار دارد. در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۹۰ در سیوپنجمین اجلاس کمیتهٔ میراث جهانی یونسکو باغ ارم شیراز به همراه هشت باغ دیگر ایرانی در فهرست میراث جهانی ثبت گردید
باغ فردوس در نزدیکی تجریش: به دستور محمدشاه قاجار، در سال ۱۲۶۴ قمری، قصری برای او در نزدیکی تجریش ساخته شد؛ اما همزمان با بیماری و مرگ او قصر نیمه تمام ماند و وی در همان قصر نیمه تمام در محل محمودیه فعلی از دنیا رفت. همزمان با ساخت این قصر، درباریان نزدیک به او نیز در همان حوالی اقدام به احداث باغ یا عمارت ییلاقی کردند. از جمله حسینعلیخان معیرالممالک باغی احداث کرد که به باغ فردوس مشهور شد. عمارت باغ فردوس در دو طبقه به سبک قاجاریه و معروف به گوش فیل بنا گذاشته شد. زمینهای قسمت جنوبی و سراشیبی باغ نیز با سنگچین هایی به صورت هفت قطعه مسطح و مطبق درآمد و روی هریک از قطعات، استخری با فواره های متعدد احداث شد. استخرها به گونهای ساخته شده بودند که از فواصل دورتر، بزرگ تر به نظر میآمدند. سپس، دوستعلیخان نظامالدوله، پسر حسینعلیخان، به همت معماران اصفهانی و یزدی، ساختمانی در قسمت جنوبی باغ برپا کرد و نام آن را رشک بهشت گذاشت. پلکان و بخشهای دیگری از ساختمان از مرمر اعلای یزد و دیوارهای داخل اتاق با کاغذهای طلایی برجسته پوشانده شده بود؛ اما پسرش دوستمحمدخان معیرالممالک اعتنای چندانی به باغ و ساختمان آن نکرد و با گذشت زمان ساختمان رو به خرابی گذاشت تا حدی که سنگ های مرمر آن کنده و به عمارت امیریه (مدرسهنظام) برده شد. بعد از آن مالکیت باغ چند بار دست به دست شد تا سرانجام در سال ۱۳۱۸ قمری، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، محمد ولی خان سپهسالار تنکابنی آن را از ورثه ی امینالملک خرید. سپهسالار، علاوه بر ایجاد فواره و استخرهای مطبق، قنات باغ فردوس را نیز احیا کرد و سر دری با شکوه در مظهر قنات (میدان گاه فعلی باغ فردوس) ساخت؛ ولی به دلیل بدهی به تجارتخانه طومانیانس، باغ را به او داد و طومانیانس نیز باغ را در ازای بدهی به دولت در زمان رضاشاه پهلوی واگذار کرد. سرانجام در سال ۱۳۱۶ ش، وزارت معارف (آموزش و پرورش) آنجا را خرید و ساختمان را مرمت و دبیرستان شاپور تجریش را در آن تأسیس کرد. در سال ۱۳۵۰ ساختمان موجود در باغ به مرکز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی تبدیل شد. همچنین، دکتر محمود افشار یزدی در سال ۱۳۱۶، قسمتی از باغ و ساختمان اندرونی را که حدود ۶۰۰۰ متر مربع بود، خرید و به تدریج با خریدن قطعات اطراف، مساحت باغ را به ۱۲۰۰۰ متر مربع رسانید. سپس در سال ۱۳۳۷، باغ و ساختمان های داخل آن را وقف امور فرهنگی کرد؛ از جمله در سال ۱۳۵۲ قسمتی از آن برای استقرار مؤسسه ی لغت نامه دهخدا و مؤسسه ی باستانشناسی به دانشگاه تهران واگذار شد که همچنان دایر است
باغ فین کاشان: نام یک باغ ایرانی است که حمام فین نیز در آن قرار دارد. مکان نامبرده جایی است که ناصرالدین شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم خود امیرکبیر را در آن به قتل رساند. سابقه و قدمت باغ فین و بناهای آن به دوره ی صفویه باز می گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برج های استوانه ای شکل محصور شده است. در مقایسه با بسیاری از باغ های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی آب رسانی می شود. این باغ تاریخی یکی از پربازدیدترین مکان های گردشگری است. باغ فین و مجموعه ی بناهای آن در کاشان، در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ۲۳۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و چند سال است که به ثبت جهانی یونسکو نیز رسیده است
باغ شازده ماهان در نزدیکی شهر کرمان: یکی از باغهای تاریخی ایران به شمار میرود. این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و در نزدیکی شهر کرمان و در دامنه ی کوه های تیگران جای گرفته و مربوط به پایان دوره ی قاجاریه است. این باغ در مختصات جغرافیایی ۳۰ درجه و ۱ دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۱۷ دقیقه طول شرقی قرار گرفته و بلندای آن از سطح دریای آزاد ۲۰۲۰ متر است. این اثر در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۵۳ با شمارهٔ ۱۰۱۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال ۲۰۱۱ در نشست سی و پنجم میراث جهانی یونسکو به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید
باغ دولت آباد چهار منار یزد: از باغ های قدیمی شهر یزد در ایران می باشد. بادگیر عمارت آن با ارتفاع ۳۳/۸ متر بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده در جهان است. این باغ در تاریخ ۱۳۴۶/۱۲/۲۳ به شماره ی ۷۷۴ در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته و همچنین یکی از باغ های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی توسط یونسکو است
باغ تخت در شمال شیراز: یکی از آثار تاریخی شهر شیراز می باشد. این باغ در ارتفاعات شمالی شهر و در دامنهٔ کوه باباکوهی واقع شده و در یکی از پادگان های نظامی شیراز قرار گرفته است. باغ تخت به وسیلهٔ اتابک قراچه در سال ۴۸۰ هجری احداث گردید و به تخت قراچه معروف گشت. در سال ۱۲۶۰ هجری و همزمان با سلطنت آغا محمد خان قاجار، این باغ گسترده تر گردید و عمارت جدیدی در آن بنا شد که «تخت قاجار» نام گرفت
باغ جهان نما در شمال شیراز: این باغ همچون سه باغ مشهور دیگر یعنی باغ ارم، باغ دلگشا و باغ تخت در دوره ی آل مظفر و آل اینجو (قرن هشتم قمری) یعنی قبل از یورش تیمور گورکانی به شیراز در نهایت آبادانی بوده است. ابن عربشاه مورخ دوره ی تیموری در کتاب عجایب المقدور آنرا زینت الدنیا نامیده است. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز، همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه وی واقع شد بطوریکه همانند آن را در اطراف سمرقند که موطن او بود احداث و آن را جهان نما نامید. این باغ در دوره ی صفویه نیز آباد و قابل اهمیت بوده است. شاردن و تاورنیه جهانگردان فرانسوی که در دوره ی صفویه شیراز را دیدهاند، خیابان زیبایی توصیف کردهاند که از تنگ الله اکبر تا بقعه ی میر علی بن حمزه که محل خیابان حافظ کنونی است ادامه داشته و در دو طرف آن باغ های زیبا و آبادی وجود داشته است. این باغ کهنترین باغ شیراز است که از آب و رودخانهٔ پُرآوزاهٔ رکنی مشروب میشده و در منطقهٔ ویژه ای از شیراز (خیابان حافظ) جای دارد
باغ موزه ی نگارستان در تهران: از بناهای قدیمی تهران است که در سال ۱۲۲۲ قمری (۱۸۰۷ میلادی) به دستور فتحعلی شاه قاجار به عنوان اقامتگاه تابستانی ساختهشد. این بنا به سبک کلاه فرنگی ساخته شده و دارای دو عمارت عالی به نام های دلگشا و تالار قلمدان است. اتاق هایی با در چوبی و دو تالار بزرگ در طرفین ساختمان مرکزی این باغ وجود دارد. این باغ دارای ۶۴ اتاق، چهار تالار، کتابخانه با چهار سالن و ۶۰۰ متر زیر بناست. تالارها با آینه کاری، نقوش طلایی و چلچراغ های با ارزش مزین شده است. این باغ موزه به این علت نگارستان نامیده شده است که در یکی از اتاق های عمارت آن تعداد زیادی تابلو ی نقاشی (اغلب پرتره) به نمایش درآمده بود. امروزه قسمت کوچکی از باغ و ساختمان کاخ بر جای مانده و در زمین آن، ساختمان هایی از جمله دانشسرای عالی سابق، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد بنا شده است. مجموعه ی ملک الشعرای بهار، موزه ی مکتب کمال الملک، تالار منیر فرمانفرمائیان که نخستین تالار موزه به نام یک زن هنرمند ایرانی محسوب میشود، از اماکن موجود در باغ نگارستان هستند
باغ نواب شیرازی (باغ نوابی) در قصرالدشت: در جانب شمال غربی فلکهٔ قصرالدشت جای دارد فرصت الدوله شیرازی ضمن اشاره به باغ های مهم و معتبر واقع در دهکرد و قصرالدشت از " باغ سرکار نواب که وکیل دولت انگلیس است" نام می برد و این همان باغی است که امروزه به باغ نوابی شهرت یافته است. منظور از سرکار نواب میرزا حسنعلی خان نواب شیرازی است. در دوران قاجار و در زمان حسنعلی خان نواب مدتی هندیان تابع دولت انگلیس در این باغ اقامت داشتند. نواب در جنوب شرقی این باغ ساختمانی بنا نموده است
باغ انگوری: نام تاکستانی میان کرج و قزوین بر کنار شوسه ٔ قزوین به تهران
باغ انگوری ورامین: نام شهرک اصلاح بذر در ورامین در استان تهران
همچنین نگاه کنید به گزارش ویدیویی تهران دیگر باغ ندارد
باغ عَدْن یا بهشت زمینی: طبق شرحی که در بخش پیدایش در کتاب مقدس آمده جایی است که نخستین انسان یعنی آدم و همسرش حوا پس از آفریده شدن توسط خدا، آنجا زندگی میکردند. این باغ بخشی از داستان خلقت در ادیان ابراهیمی است. طبق داستان خلقت از کتاب عهد عتیق موقعیت جغرافیایی آن به رودی چهار شعبه (فیشون، جیحون، حدَّقل، فرات) و مناطق حویله، آشور و یمن مربوط می شود. محل دقیق بهشت عدن، هنوز موضوع جدل و اندیشه در میان مسیحیان است. نظریههای گوناگونی، موقعیت آن را سرچشمه های دجله و فرات (میانرودان)، آفریقا و خلیج فارس حدس می زند "دیوید رول" ادعا کرده است که سرزمین عدن، در جلگه ای وسیع در شمال کوه آتشفشانی سهند و در نزدیکی تبریز واقع در ایران قرار داشته است. "رول" به مناطق و مکان هایی استناد کرده است که به باور او نام آن ها با توصیفات کتاب مقدس، همخوانی دارد
باغ های گیاه شناسی در جنوب غربی لندن: که بیشتر با نام "کیو گاردنز" شناخته می شود مجموعه گلخانه ها و باغ هایی به مساحت ۱۲۱ هکتار است که بین ریچموند و کیو در جنوب غربی لندن در انگلستان قرار دارد.
باغ اسپانیایی: سنتی به سبک باغ یا طراحی چشمانداز که در تاریخ اسپانیا توسعه یافت. اصول ترکیب و عناصر طراحی باغ را از پیشینیان در باغ های ایران باستان، باغ های رومی و باغ های اسلامی و باغ های موری در عصر اندلس در شبه جزیره ایبری گرفت. شبه جزیره ایبِری در جنوب غربی اروپا قرار دارد و کشورهای اسپانیا، پرتغال، آندورا و جبلطارق را در بر میگیرد
باغ پهناور تاج محل در نزدیکی شهر آگرا و در جنوب دهلی نو پایتخت هندوستان: تاج محل از پر آوازه ترین بناهای جهان است که در نزدیکی شهر آگرا و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هندوستان واقع شده است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به شمار می رود. این بنای بزرگ، در یک باغ پهناور ۱۸ هکتاری قرار دارد و در مرکز این باغ یک نهر آب طولانی وجود دارد که به شیوه ی باغ های ایرانی ساخته شده است. احمد لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری سرمعماران سازنده ی تاج محل در هندوستان بودهاند. در برخی متون نیز از عبدالحق شیرازی، نام برده شده است که گویا خوشنویسی کتیبه های در و دیوار های تاج محل به او واگذار شده بوده است. عبدالحق شیرازی معروف به امانت خان شیرازی طغرا نویس (۱۵۷۰- ۱۶۴۵م) کتابدار ایرانی پرآوازه ی دربار امپراتوری گورکانی هند بود
فهرست برخی دیگر از باغ های مشهور جهان
برای آگاهی بیشتر در مورد این فهرست نگاه کنید به بخش منابع و مآخذ.
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
باغ در لغت نامه ی دهخدا: تارنمای پارسی ویکی/ باغ: تارنمای ویکیپدیا/ باغ ایرانی: تارنمای ویکیپدیا/ پاسارگاد نخستین پایتخت ایران باستان: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ اشاراتی به برخی از بناها و آثار تاریخی آریایی ها: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ پَردیس در زبان فارسی: بسیاری از تارنماها/ واژه ی پردیس: تارنمای واژه های ایرانی در فرهنگ جهانی/ باغ دلگشا: تارنمای ویکیپدیا/ چهارباغ اصفهان: تارنمای ویکیپدیا/ باغ ارم شیراز: تارنمای ویکیپدیا/ باغ فردوس: تارنمای ویکیپدیا/ باغ فین کاشان: تارنمای ویکیپدیا/ باغ شازده ماهان: تارنمای ویکیپدیا/ باغ دولت آباد چهار منار یزد: تارنمای ویکیپدیا/ باغ تخت: تارنمای ویکیپدیا/ باغ جهان نما در شمال شیراز: تارنمای ویکیپدیا/باغ موزه ی نگارستان: تارنمای ویکیپدیا/ باغ نواب شیرازی (باغ نوابی): تارنمای ویکیپدیا/ باغ انگوری میان کرج و قزوین: تارنمای پارسی ویکی/ باغ انگوری ورامین: بسیاری از تارنماها/ باغ عَدْن یا بهشت زمینی: تارنمای ویکیپدیا/ باغ های گیاه شناسی در جنوب غر بی لندن: تارنمای ویکیپدیا/ باغ اسپانیایی: تارنمای ویکیپدیا/ تاج محل: تارنمای ویکیپدیا/ فهرست برخی دیگر از باغ های مشهور جهان (به زبان انگلیسی): تارنمای ویکیپدیا/
*
همچنین نگاه کنید به
مجموعه ی بناهای مشهور جهان
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_17.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
====================================