۱۳۹۶ دی ۱۱, دوشنبه

ده (۱۰) " ملکی" در عرصه ی سیاست و دانش و هنر ایران

در عرصه ی سیاست

۱ - خلیل ملکی (۱۲۸۰ در تبریز - ۱۳۴۸ در تهران): از سیاست‌مداران معاصر ایران و از گروه ۵۳ نفر از رهبران حزب توده بود که بعدها از حزب توده منشعب شد. همچنین او از افراد تشکیل دهندهٔ جبههٔ ملی اول بود. او در ملی شدن نفت فعالیت داشت و در این دوران رهبری حزب نیروی سوم را بر عهده داشت. او علی‌رغم داشتن اختلاف عقیده با دکتر مصدق در بسیاری مسائل، تا پایان کار وی در شمار یاران نزدیک وی ماند... او در زمان رضاشاه بورسیه دولتی برای تحصیل در خارج از کشور را دریافت کرد و به همراه گروهی از دانشجویان، که بعضی از چهره‌های سیاسی آینده ایران همچون مهدی بازرگان و کریم سنجابی در میان آنها بودند، به آلمان رفت تا در رشته مهندسی شیمی تحصیل کند. آلمان دوره جمهوری وایمار محل تلاقی نازیسم و کمونیسم بود و زیاد طول نکشید که ملکی هم به حلقهٔ کوچکی از دانشجویان چپ‌گرای ایرانی به رهبری تقی ارانی پیوست. او در خاطراتش می‌نویسد: «ما کمونیسم را انتخاب نکردیم. کمونیسم ما را انتخاب کرد». قبل از اینکه ملکی مدرک دکترایش را بگیرد، ناگهان بورس تحصیلی‌اش قطع شد. ملکی به ایران بازگشت و در دانشگاه تربیت معلم ثبت نام کرد. او بعد از فارغ‌التحصیلی به عنوان معلم شیمی مشغول به کار شد و در دبیرستان صمصامی اراک به تدریس پرداخت. مدتی هم رئیس دبیرستان صمصامی بود. تحصیلات او در رشته شیمی بعدها در بسیاری از نوشته‌های فلسفی او نمود پیدا می‌کند؛ آنجا که خواننده را به نظریات علمی ارجاع می‌دهد و به دفعات جامعه و انسان‌ها را با موجودات بیولوژیک و شیمیایی مقایسه می‌کند. ملکی دو سال بعد از بازگشتن از آلمان با صبیحه گنجی آشنا شد که معلم زیست ‌شناسی و فرزند علی‌نقی گنجه‌ای ملکی، از بزرگان مشروطه‌ خواه تبریز بود. ملکی و صبیحه گنجی نهایتاً با هم ازدواج کردند. همسرش در باقی عمرش استوارترین طرفدارش باقی‌ماند و تنها کسی بود که هیچگاه رهایش نکرد... در سال ۱۳۴۲ ناتوانی جنبش سکولار، و ظهور آشکار رهبری روحانیون که ارزش‌هایشان با همه اعتقادات ملکی در تضاد بود، باعث شد خلیل ملکی تصمیم به ترک ایران بگیرد. ملکی به همراه پسر کوچکترش به وین رفت. او در آنجا دچار حمله قلبی خفیفی شد و حدود یک ماه در بیمارستان بستری بود. پزشک متخصص قلب به او توصیه کرد رژیم غذایی اش را تغییر دهد و دیگر الکل ننوشد... خلیل ملکی بعد از حدود یک سال و نیم به ایران برگشت  و در مهر ماه ۱۳۴۵ با دخالت دفتر امیر اسدالله علم کاری در مرکز تحقیقات علوم اجتماعی به او واگذار شد و بالاخره در ۲۲ تیر ماه ۱۳۴۸ در گذشت.
★ مجموعه پنج ‌جلدی مقالات خلیل ملکی برای اولین‌بار در ایران منتشر شد. این مجموعه با جست‌وجو در آرشیوهای متعدد و نایاب، جمع‌ آوری و تدوین شده و نه‌ تنها سیری است در منظومه ی فکری خلیل ملکی به‌عنوان یکی از چهره‌ های اثرگذار در تاریخ و سیاست ایران، بلکه از خلال مقاله ‌های او بخش اعظمی از تاریخ و سرنوشت ملت ایران بازسازی می‌شود.

۲ - دکتر محمدعلی ملکی یزدی (۱۲۸۲ یزد - ۱۳۷۵) معروف به محمدعلی ملکی استاد دانشگاه تهران وزیر بهداری دولت دکتر محمد مصدق بود. محمدعلی ملکی دارای تحصیلات اولیه در رشته زبان و ادبیات فارسی بود و طب قدیم را نزد پدرش عبدالوهاب ملکی یزدی متخلص به ملک الاطباء یادگرفت. سپس در سن چهارده سالگی به تهران آمد و ابتدا در دبیرستان طب و بعد در دارالفنون به تحصیل پرداخت. او ابتدا برای دوره تکمیلی عازم فرانسه شد ولی در آنجا مجبور شد که دوباره رشته پزشکی را در دانشگاه ‌های بوردو و پاریس بیاموزد. او تخصص خود را در رشته پوست و آمیزشی و مالاریا در مدرسه عالی مالاریا شناسی دانشکده پزشکی پاریس و مدرسه مالاریا شناسی رم گرفت و در بیمارستان سن لویی پاریس به کار پرداخت. دکتر ملکی پس از ۷ سال تحصیل در فرانسه و ایتالیا در سال ۱۳۱۴ به ایران بازگشت و در در دانشگاه و بیمارستان‌هایی مانند بیمارستان رازی، بیمارستان راه آهن و بیمارستان شماره ۲ شهر به فعالیت پرداخت. ملکی در سال ۱۳۴۷ با رتبه استادی کرسی بالینی بیماریهای پوست و آمیزشی بازنشسته شد. او از پیشگامان مبارزه با مالاریا در ایران شناخته می ‌شود. او در زمان وزارت با حکم دکتر مصدق نخست وزیر مسوول کمیته مشترک ایران و آمریکا برای اجرایی شدن اصل چهار در ایران بود.
۳ - احمد ملکی روزنامه‌نگار (مدیر روزنامه ی ستاره)، سیاستمدار و یکی از اعضای جبهه ملی ایران بود که بعدها از آن جدا شد و از مخالفین دکتر مصدق گردید. پس از سقوط دولت دکتر مصدق، احمد ملکی خاطرات خود را در روزنامه ی ستاره منتشر کرد. به دلیل حضور وی در جبهه ملی و آگاهی از ماجراهای نهضت ملی، این کتاب می تواند ناگفته های زیادی را از شخصیت ها و گردانندگان امور در آن سال ها بازگو کند.

۴ - دکتر محمد ملکی: فعال حقوق بشر، نویسنده و اولین رئیس دانشگاه تهران بعد از انقلاب ۵۷ بود. وی فرزند حسین ملکی است. محمد ملکی در بیستم تیرماه ۱۳۱۲ در تجریش (شمیران) به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تجریش و دارلفنون گذراند و سپس در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۴۰ در رشته بهداشت و صنایع غذایی فارغ‌التحصیل شد و بلافاصله به تدریس در دانشگاه تهران مشغول گردید و دوره‌ های تخصصی این رشته را در اتریش و انگلستان گذراند. از سال ۱۳۳۰ فعالیت های سیاسی را در سال های آخر دبیرستان آغاز کرد و در جنبش های دانشجویی و نهضت مقاومت ملی و جبهه ملی ایران اول ادامه داد و از فعالین بود... بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ با اصرار محمود طالقانی و حکم شورای انقلاب، مسئولیت ریاست دانشگاه تهران را قبول کرد.  دوران سرپرستی دانشگاه تهران توسط محمد ملکی تنها دوره‌ای بود که با اصرار وی به صورت شورایی متشکل از اساتید، دانشجویان و کارمندان اداره می‌شد و این شوراها، خود رئیس دانشکده و درنهایت رئیس دانشگاه را تعیین می‌کردند که ایشان پس از تشکیل این شوراها مجدداً به ریاست دانشگاه انتخاب شد. با مخالفت و انتقادی که دکتر محمد ملکی در جهت بسته شدن دانشگاه‌ها مطرح کرد، در ۱۲ تیرماه ۱۳۶۰ بدون ارائه مجوز و ذکر اتهام بازداشت و مدت ۵ سال را در زندان جمهوری اسلامی به سر برد. دکتر محمد ملکی در مصاحبه‌ای در مورد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ در  ایران برخی از نظریات سیاسی خود را نیز اظهار داشت.
★ برخی از تالیفات و آثار دکتر محمد ملکی: شورا در اسلام/ دانشگاه و جای امپریالیسم/ دیروز و امروز
★ دکتر عمار ملکی استادیار علوم سیاسی دانشگاه تیلبرگ هلند فرزند دکتر محمد ملکی است
★  تفاوت ‌های فرهنگی و پیامدهای بد فهمی دیپلماتیک (نوشته ی عمار ملکی)
۵ - احمد ملکی کنسول‌یار سابق ایران در میلان: وی دیپلمات ایرانی و خواهر زادهٔ مهدی کروبی است که در فوریهٔ ۲۰۱۱ در اقدامی اعتراضی علیه دولت ایران از پست خود به عنوان کنسول‌یار ایران در میلان استعفا داد. احمد ملکی پس از استعفا در مصاحبه‌ ای با رویترز ضمن اعلام برخی از نظریات سیاسی خود گفت که ایرانیان از انقلاب‌ های مردمی در شمال آفریقا الهام گرفته‌اند. احمد ملکی گفت که او در جنگ ایران و عراق ۷۷ ماه برای کشورش جنگیده‌ است.
در عرصه ی دانش

۶ - میرزا جواد آقا ملکی تبریزی فرزند حاج میرزاشفیع از علمای فقه و اصول و اخلاق و حکمت و عرفان اسلامی بود. میرزا جواد ملکی تحصیلات خود را در نجف فرا گرفت و حدود سال ۱۳۲۱ هجری قمری به ایران آمد و در زادگاه و موطن اصلی اش تبریز به تدریس علوم دینی پرداخت و در اوایل مشروطه به سال ۱۳۲۹ هجری قمری به قم رفت و در قم به تعلیم و تربیت روحانیون مشغول شد. میرزا جواد ملکی تبریزی روز یازدهم تیر ۱۳۰۴ خورشیدی در شهر قم درگذشت.

۷ - حسن (منصور) ملکی: روزنامه‌نگار، شاعر، منتقد و مدرس ادبیات ایرانی بود. وی مدتی نیز مدیریت روابط عمومی موزه هنرهای معاصر تهران را بر عهده داشت. حسن ملکی در سال ۱۳۲۱ در تجریش شمیران متولد شد. وی ابتدا در دبیرستان‌ های تهران به عنوان دبیر ادبیات فارسی مشغول به کار شد. ملکی که آثارش را با اسم منصور ملکی منتشر می‌کرد، در دهه شصت دبیر فرهنگی - هنری روزنامه ابرار بود و بعدها با روزنامه‌ های آریا و اخبار نیز با عنوان دبیر صفحه هنری همکاری کرد. ملکی در زمینه نقد فیلم، هنرهای تجسمی و ادبیات نیز فعال بود و آثارش در نشریات گوناگونی به چاپ رسیده است. وی در سال ۱۳۸۳ مجموعه شعر دو کبوتر کنار پنجره ما را منتشر کرد و گزیده‌ای از نثرهای شاعرانه کهن فارسی را در سال ۱۳۹۲ در کتابی به نام تا با توأم بیشتر از همه‌ام گردآوری و منتشر کرد. آخرین کتاب او با نام اشاره با گوشه چشم (نگاهی کوتاه به غزل‌ های حافظ) پس از درگذشت او در سال ۱۳۹۵ منتشر شد. وی با پری ملکی خواننده و مدرس موسیقی ازدواج کرده بود که حاصل این ازدواج ۲ فرزند به نام‌ های توکا (منتقد و محقق هنرهای تجسمی) و بامداد (نوازنده) است. حسن ملکی بعد از طی دوره طولانی بیماری روز یکشنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۴ در بیمارستان قلب تهران درگذشت.
در عرصه ی هنر

۸ - حسین ملکی با نام اصلی حسین‌علی ملکی (زاده ۱۳۲۰ - تهران) مدیر فیلم‌برداری، عکاس و بازیگر اهل ایران است. وی فعالیت هنری خود را با بازی در فیلم سینمایی " مرد نامرئی" در سال ۱۳۴۵ شروع کرد. شهر خاکستری (۱۳۶۹) و ضربه آخر (۱۳۷۲) و جوانمرد (۱۳۷۵) از جمله آخرین فیلم هایی است که وی در آن ها نقش داشته است.

۹ - پری ملکی (۱۵ آبان ۱۳۳۰ در تهران) خواننده، موسیقی‌دان ایرانی است. پری ملکی، در محله درخونگاه بازار تهران زاده شد. او ششمین فرزند خانواده بود. پدرش به تجارت چای اشتغال داشت. از شش سالگی همراه با خانواده به منزلی درنیاوران نقل مکان کرد.پنجم دبستان بود که در جشن مدرسه، تصنیفی از پروین را خواند. پری ملکی که دیپلم خود را در رشته علوم طبیعی دریافت کرده بود در سال ۱۳۵۰، با حسن ملکی که در همان مدرسه دبیر ادبیات بود آشنا شد و ازدواج کرد و بعدها نام خانوادگی او را برای فعالیت‌های هنری برگزید. پس از ازدواج به تشویق همسرش خواندن را به طور جدی پی گرفت. ایرج تیمورتاش، ترانه سرا، او را به وزارت فرهنگ و هنر وقت معرفی کرد و او مدت زمان کوتاهی نزد محمود کریمی به فراگیری آواز سنتی پرداخت. از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۹ در انگلیس به فراگیری گیتار کلاسیک پرداخت و پس از بازگشت به ایران از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ فراگیری آواز سنتی را نزد نصرالله ناصح پور پی گرفت. در همین ایام نزد امیر پایور به فراگیری تصانیف قدیمی پرداخت. پری ملکی از سال ۱۳۷۳ با تشکیل گروه موسیقی «خنیا» به اجرای کنسرت‌ هایی برای بانوان و سپس به صورت همخوانی برای عموم پرداخت. وی همچنین از سال ۱۳۹۴ آموشگاه موسیقی خنیا را تأسیس کرد. پری ملکی در سال ۱۳۹۵ مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) را در رشته موسیقی از شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران کشور دریافت کرد. پری ملکی با سه فیلم مستند به کارگردانی خسرو سینایی و فیلم مستند « بارکوله کشی » همکاری کرده است و نیز به عنوان تنظیم‌ کننده موسیقی صحنه‌ها و تعلیم آواز با کیومرث پوراحمد در فیلم " شب یلدا" همکاری داشته‌ است.

۱۰ - محسن ملکی زادهٔ ۱۱ اسفند ۱۳۴۸ در تهران. طراح گریم سینمای ایران است. وی فعالیت هنری خود را از سوم دبستان در گروه پیشاهنگی آغاز کرد و از سال ۱۳۶۰ پس از گذراندن یک دوره آموزش بازیگری به فعالیت خود در زمینه بازیگری و گریم تئاتر ادامه داد و از سال ۱۳۶۶ همزمان با دوران خدمت سربازی به شکل کاملاً حرفه‌ای زیر نظر فرهنگ معیری کار گریم را دنبال کرد و تاکنون نیز به طور مستمر با بسیاری از پروژه‌ های سینمایی و تلویزیونی همکاری دارد. از سال ۱۳۷۰ به عضویت انجمن چهره پردازان درآمد و از سال ۱۳۷۶ به عنوان عضو شورای مرکزی انجمن چهره پردازان خانه سینما انتخاب و از سال ۱۳۸۰ الی ۱۳۸۶ به عنوان رئیس انجمن انتخاب شد. همچنین از سال ۱۳۸۲ به عنوان مدرس و مدیر مسئول آموزشگاه آزاد سینمایی فعالیت آموزشی خود را آغاز کرد و از سال ۱۳۸۴ به عنوان مدرس در رشته گریم و ماسک مشغول تدریس شد. در حال حاضر وی به عنوان بازرس در انجمن صنفی مدیران آموزشگاه‌ های آزاد سینمایی مشغول فعالیت است.

تهیه و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
خلیل ملکی: تارنمای ویکی پدیا/ انتشار مجموعه ۵ جلدی مقالات خلیل ملکی (به کوشش رضا آذری‌ شهرضایی) : تارنمای عصر نو/ دکتر محمدعلی ملکی یزدی: تارنمای ویکی پدیا/ کتاب خاطرات احمد ملکی مدیر روزنامه ی ستاره: تارنمای ایران فرهنگ
دکتر محمد ملکی: تارنمای ویکی پدیا/ برخی از تالیفات و آثار دکتر محمد ملکی: تارنمای پارسی ویکی/ مصاحبه با عمار ملکی فرزند دکتر محمد ملکی: تارنمای یوتیوب/ تفاوت‌های فرهنگی و پیامدهای بدفهمی دیپلماتیک (نوشته ی عمار ملکی): تارنمای ایرانیان/ احمد ملکی دیپلمات ایرانی: تارنمای ویکی پدیا/ میرزا جواد آقا ملکی تبریزی: تارنمای ویکی پدیا/ حسن (منصور) ملکی: تارنمای ویکی پدیا/ حسین‌ ملکی: تارنمای ویکی پدیا/ پری ملکی: تارنمای ویکی پدیا/ محسن ملکی: تارنمای ویکی پدیا
*
همین نوشتار با تصاویر بیشتر: تارنمای ایرانیان ایرون
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2018/01/blog-post.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها