★ بنا بر گزارش تارنمای ویکی پدیا: "جنگل‌های هیرکانی (یا جنگل‌های مختلط خزری-هیرکانی) یک زیست منطقه در زیست‌بوم جنگل‌های مختلطِ پهن‌برگِ حاشیهٔ جنوبی دریای خزر به مساحت ۵۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع است که در حاشیهٔ جنوبی و جنوب غربی دریای خزر و در دو کشورِ ایران و جمهوری آذربایجان است. این جنگل از منطقه هیرکان جمهوری آذربایجان آغاز و تا استان گلستان در ایران امتداد دارد و در ایران مورد حفاظت مشترک سازمان محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی می‌باشد. این جنگل با قدمت ۴۰ میلیون سال یکی از ارزشمندترین جنگل‌های جهان به شمار می‌آید و از آن به عنوان موزه طبیعی یاد می‌شود".
★ تارنمای "مجله ی گردشگری الی گشت" می نویسد: "نام هیرکان نام قدیم گرگان در گویش مازنی بوده است که به جرجان یا ورکان نیز شهرت داشته است. گفته می شود نام ورکان در کتیبه های به جا مانده از دوران هخامنشی نیز نوشته شده است".
★ نام " هیرکانی" به عنوان "جنگل های شمال ایران" در هیچ یک از منابع قدیم فارسی و از جمله شاهنامه ی فردوسی ذکر نشده است. فردوسی اشارات فراوانی به دشت و منطقه ی مازندران، بیشه، بیشهٔ نارون (واقع در نزدیک شهر آمل در استان مازندران) و غیره کرده است و هیچگاه از " جنگل های هیرکانی" نام نبرده است. بنظر می رسد این نام، ساخته و پرداخته ی برخی از دولت ها و یا گروه های ناآگاه باشد: از نگارنده ی این نوشتار
★ برای جنگل ها در مازندران در بسیاری از نقاط از واژه ی "بیشه" استفاده شده است:
۱ - فردوسی در مورد "بیشهٔ نارون" در استان مازندران چنین سروده است:
به پیش اندرون کاویانی درفش/ به چنگ اندرون تیغهای بنفش
منوچهر با قارن پیلتن/ برون آمد از بیشهٔ نارون
بیامد به پیش سپه برگذشت/ بیاراست لشکر بران پهن دشت...
۲ - جواد مفرد کهلان در نوشتاری زیر عنوان "نظری بر برخی از نامهای جغرافیایی کهن" می نویسد: نام اصلی بابلسر در استان مازندران یعنی مشهد سر (تلفظ نادرست نام مئشه سار) به معنی بیشه زار است. در آذربایجان بیشه را مئشه تلفظ می کنند که یادگاری از عهد زبان پهلوی است.
۳ - سیاه بیشه، روستایی است از توابع بخش مرزن‌آباد شهرستان چالوس در استان مازندران ایران.
۴ - "شغال بیشه ی مازندران را نگیرد جز سگ مازندرانی" نیز از ضرب المثل های معروف در زبان فارسی است.
★ برخی از جنگل های معروف در منطقه ی گیلان عبارتند از: جنگل های رشت - لاهیجان - رودبار و تالش
★ آگاهی های بیشتر: استان گلستان تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود، اما در آن سال به صورت استانی مستقل درآمد و شهرستان گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد. استان گلستان از ۱۰ هزار سال پیش آرامشگاه مردمان گوناگونی بوده است. نام این سرزمین در سنگ نوشته های هخامنشی، از جمله سنگ نوشته داریوش در بیستون، به صورت ورگانه و در نوشته های پهلوی به صورت گورکان آمده است. تاریخ نگاران یونانی از آن با نام هیرکانی یاد کرده اند. پدر داریوش هخامنشی زمانی فرمانروای این منطقه بوده است. اسب سواران گرگانی همواره مورد توجه هخامنشی ها بودند و داریوش برخی از گرگانی های دلاور را در سپاه جاویدان وارد کرد. می گویند شهر باستانی استرآباد را خشایارشاه به یادبود زن یهودی خود، که او را استر (ستاره) نام نهاده بود، ساخت.
★ به نظر می رسد هرگاه به پذیریم که "ورگانه" یا "ورکان" نام قدیم گرگان یا گلستان امروز باشد می توان از آن برای نام جنگل های همان منطقه استفاده کرد و گفت "جنگل های ورکانی" در استان گلستان و به جای "جنگل های هیرکانی" اصطلاح "جنگل های شمال ایران" و یا "بیشه زار شمال ایران" را به کار برد.
نگارش و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
همچنین نگاه کنید به
جنگل های هیرکانی شمال ایران (گزارش جهانشاه جاوید); تارنمای ایرانیان ایرون دات کام
*
منابع و مآخذ
جنگل‌های هیرکانی: تارنمای ویکی پدیا/ آشنایی کامل با جنگل های هیرکانی: تارنمای مجله ی گردشگری الی گشت / فردوسی و "مازندران": تارنمای گنجور/ فردوسی و "بیشهٔ نارون": تارنمای گنجور/ نظری بر برخی از نامهای جغرافیایی کهن: تارنمای پژواک ایران/ سیاه بیشه: تارنمای ویکی پدیا/
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2018/03/blog-post_24.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
=========
