در عرصه ی سیاست
★ دکتر مرتضی صالحی: در نوجوانی ساکن کوچه ی آموزگار روبروی خیابان فرهنگ واقع در خیابان امیریه بود. مرتضی صالحی دیپلم متوسطه را از دبیرستان رهنما (واقع در تهران، خیابان فرهنگ کوی خدایار خان) دریافت کرد و سپس از دانشکده ی پلی تکنیک تهران فارغ التحصیل شد. پلی‌تکنیک تهران، یکی از باسابقه ترین مؤسسات آموزش عالی ایران در زمینهٔ فنی و مهندسی است. این دانشکده در آبان ۱۳۳۵ برابر با ۱۹۵۶ میلادی، توسط مهندس حبیب نفیسی و به دستور محمد رضا شاه پهلوی تأسیس گردید. دکتر مرتضی صالحی پس از بازگشت به ایران با دختری از خانواده ی آموزگار وصلت کرد و در کابینه ی دکتر جمشید آموزگار (از ۱۶ مرداد ۱۳۵۶ تا ۵ شهریور ۱۳۵۷) وزیر راه و ترابری شد. وی در کابینه ی جعفر شریف امامی (از ۵ شهریور ۱۳۵۷ تا ۱۵ آبان ۱۳۵۷) وزیر مشاور و در کابینه ی ارتشبد غلامرضا ازهاری (از ۱۵ آبان تا ۱۴ دی ۱۳۵۷): وزیر مشاور و رییس سازمان برنامه و بودجه بود و اکنون ساکن آمریکاست (در تصویر سه نفره ی این پیوند، وی احتمالا نفر اول از سمت راست است). دکتر مرتضی صالحی هم دوره ی نگارنده طی تحصیل در دبیرستان رهنما بود.
★ مهندس محمّد توسّلی حجتی: سوّمین دبیرکل نهضت آزادی ایران و نخستین شهردار تهران پس از انقلاب ۵۷ است. او پیش از انتخاب به عنوان دبیرکل حزب نهضت آزادی ایران، سال ها رئیس دفتر سیاسی و عضو شورای مرکزی این حزب بود. محمد توسلی، متولد ۲۵ اردیبهشت ۱۳۱۷، در محله سنگلج تهران و در یک خانواده متوسط مذهبی با پنج برادر و دو خواهر است. پدر وی یک کاسب در بازار تهران بود، مادر وی نیز نوه حاج‌آقا میرهوشی‌السادات از بازاریان قدیم تهران بود. محمّد توسّلی در نوجوانی ساکن کوچه ی سعادت واقع در خیابان مولوی بود. وی دیپلم متوسطه را از دبیرستان رهنما دریافت کرد و سپس در سال ۱۳۳۵ وارد دانشکده ی فنی دانشگاه تهران شد و از اعضای فعال انجمن اسلامی دانشجویان بود. محمّد توسّلی در دانشکده ی فنی دانشگاه تهران با مهندس مهدی بازرگان استاد این دانشکده آشنا گردید. از سال ۱۳۴۰ با تشکیل نهضت آزادی از اعضای آن شد و در سال ۱۳۴۱ برای تحصیل در رشته مهندسی حمل و نقل و ترافیک به آلمان و سپس برای ادامه تحصیل در رشته راه و ترافیک به آمریکا رفت. توسلی در سال ۱۳۴۶ در تهران ازدواج کرد. قبل از پیروزی انقلاب ۵۷ مسئول تبلیغات ستاد های راهپیمایی و ستاد استقبال از خمینی بود و با روی کار آمدن دولت موقت مهندس مهدی بازرگان به عنوان شهردار تهران برگزیده شد. وی پس از انقلاب چندین بار بازداشت شد. توسلی در جریان اعتراضات مردم ایران به نتایج انتخابات ریاست جمهوری، در ۲۶ خرداد ۱۳۸۸ و در سال ۱۳۹۰ به دنبال انتشار نامه ای به امضاء ۱۴۳ نفر از فعالین سیاسی به سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور سابق بازداشت و پس از ۶/۵ ماه حبس انفرادی با وثیقه آزاد شد. محمّد توسّلی حجتی هم دوره ی نگارنده طی تحصیل در دبیرستان رهنما بود.
★ پروفسور احمد اشرف (زادهٔ ۱۳۱۳): نویسنده و جامعه شناس ایرانی است که در دانشگاه های پنسیلوانیا، کلمبیا، پرینستون و تهران، به تدریس جامعه شناسی و تاریخ اجتماعی ایران پرداخته است. تاکنون چند کتاب و نیز مقالات متعددی از او منتشر شده است. از جمله کتاب موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران دورهٔ قاجاریه است که در سال ۱۳۵۹ به چاپ رسید. موضوعات مطرح شده در آثار او عبارتند از: سلسله مراتب اجتماعی در ایران، سنت و مدرنیته، هویت ملی ایرانیان، روابط زراعی در ایران و رهبری کاریزماتیک و حکومت تئوکراتیک (دین سالار) در ایران پس از انقلاب. احمد اشرف در هیئت ویراستاران نشریاتی چون مطالعات ایران، ژورنال بین‌المللی سیاست، فرهنگ و جامعه و ایران نامه به کار مشغول بوده است و از سردبیران ارشد دانشنامهٔ ایرانیکا می باشد. مقالاتی چون «هویت ایرانی» در طول تاریخ و «نظام طبقاتی» در ایران (به‌همراه علی بنوعزیزی) از تألیفات او در دانشنامهٔ ایرانیکا است. وی در سال ۱۳۵۸ مانند نگارنده در جلسات کمیسیون سیاست گذاری های کشاورزی ایران در اداره ی نخست وزیری شرکت داشت و هر دو عضو این کمیسیون و هم دوره ی جلسات آن بودیم.
در عرصه ی دانش
★ لعبت والا (شیبانی): شاعر، ترانه‌سرا، روزنامه‌نگار و داستان‌نویس در روز بیستم آبان ۱۳۰۹ خورشیدی در تهران متولد شد. پدرش محمدحسین والا، ملقب به ظهیرالسلطان، مادرش منیر والا. او از اواخر دههٔ بیست شروع به فعالیت فرهنگی کرد و از سال ۱۳۴۰ به ترانه سرایی پرداخت. لعبت والا از نخستین دانش آموختگان دورهٔ روزنامه‌نگاری دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران است. سال ها در مجلهٔ هفتگی سیاسی و اجتماعی «تهران مصور» که برادرش مهندس عبدالله والا، مدیر مسئول هفته نامهٔ «تهران مصور» بود، کار می‌کرد و سردبیر مجلهٔ «کوچولوها» ی آن نشریه بود. این شاعر و نویسنده، پس از سال ها فعالیت در مجلهٔ «تهران مصور»، کارمند وزارت فرهنگ و هنر، سرپرست شورای تهیه و تنظیم برنامه‌های موسیقی ایرانی در رادیو و تلویزیون و از ترانه سرایان گروه های موسیقی این وزارتخانه شد. در کارنامهٔ هنری او علاوه بر فعالیت در زمینهٔ ادبیات، تجربه هایی نیز در زمینهٔ طراحی داستان اپرا و باله نیز به چشم می‌خورد. لعبت والا در سال ۱۳۵۷ ایران را ترک و برای ادامهٔ تحصیل به استرالیا رفت و در رشتهٔ مطالعات خاور میانه لیسانس گرفت و سپس مقیم انگلستان شد. او مدتی بعد به همکاران روزنامهٔ «کیهان لندن» پیوست. در سال ۱۳۸۹ وی در گفتگو با عنایت فانی در پاسخ این پرسش " الان که یک مقدار فارغ البال تر شده اید و درد معاش به آن شکل ندارید و بچه ها بزرگ شده اند، بیشتر به شعر می پردازید؟" اظهار داشت: " بیشتر می گویم، ولی مرثیه خوان دل دیوانه خویشم. بیشتر شعرهایم، حس غربت دارد و دوری از دیار. بعد هم از دور تماشاگر مبارزه عزیزان هستم و آرزوی موفقیت برایشان می کنم و اینها را تا جایی که ذهن خسته و مغز پیرم اجازه دهد در شعرهایم به روی زبان می آورم". لعبت والا (شیبانی)، هم دوره ی نگارنده طی تحصیل در کلاس آزاد روزنامه نگاری دانشگاه تهران بود.
★ دکتر عبدالرفیع حقیقت (زاده ی ۸ مرداد ۱۳۱۳ در سمنان) متخلص به رفیع، محقق، مورخ و شاعر معاصر ایرانی است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در سمنان به پایان رساند. تحصیلات عالی در رشته مدیریت را در مدرسه عالی بازرگانی تهران و دوره های تخصصی تاریخ را در دانشگاه ادبیات دانشگاه تهران به پایان رساند. دکتر عبدالرفیع حقیقت بین سال های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۷ با بسیاری از مجلات ادبی و تاریخی مانند "وحید" و "ارمغان" همکاری داشت. وی در سال ۱۳۷۰ خورشیدی از دانشگاه یو سی ال ای کشور آمریکا لوح افتخاری تاریخ دریافت کرد. وی از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ با مجله ادبی گوهر به سردبیری دکتر نصرت‌الله کاسمی از انتشارات بنیاد نیکوکاری نوریانی نیز همکاری داشت و از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۹ خورشیدی به سمت مدیر عامل شرکت مولفات و مترجمان ایران که با همکاری دانشمندان مشهور تشکیل شده بود انجام وظیفه نمود و در این مدت نزدیک به یکصد مجلد کتاب‌های تحقیقی ارزنده را انتشار داد. بین سال های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۷ دکتر عبدالرفیع حقیقت مانند نگارنده در جلسات فرهنگی - اجتماعی که روزهای یکشنبه هر هفته در منزل روانشاد دکتر سیف الله وحید نیا مدیر مجله ادبی و تاریخی "وحید"تشکیل می شد شرکت داشت و هر دو هم دوره ی آن جلسات بودیم.
★ گشتاسب فیروزان: پدر گشتاسب فیروزان از صاحب منصبان عالی رتبه سازمان ثبت احوال کشوربود. برادر بزرگتر او سیاکزار فیروزان (مولف کتاب خدمتگزاران ملک و ملت) در شرکت سهامی تلفن ایران کار می کرد و زمانی سرپرستی تلفن شهر خاش را در استان سیستان و بلوچستان بر عهده داشت. گشتاسب فیروزان در نوجوانی ساکن کوی انتظام در خیابان امیریه بود. وی هنگامی که در سال سوم دبیرستان رهنما بود داستان کوتاه "ژولیده" را به رشته ی تحریر در آورد و به صورت کتاب چاپ و منتشر نمود. گشتاسب فیروزان دیپلم متوسطه را از دبیرستان رهنما دریافت کرد و در سال ۱۳۳۵ وارد دانشکده ی نفت آبادان شد. سپس برای ادامه ی تحصیلات در رشته ی نفت به انگلستان اعزام گردید. وی در لندن ازدواج کرد و پس از پایان تحصیلات تکمیلی همراه همسر انگلیسی خود به ایران باازگشت و در استخدام شرکت ملی نفت ایران در آمد. سالها بعد یکی از اعضای فعال اداره ی امور بین المللی شد و پس از پیروزی انقلاب ۵۷ همرا ه هیئتی به نمایندگی ایران برای شرکت در کنفرانس نفت به اروپا رفت. در سال ۱۳۵۷ وی در جلسه ی معروف به انتقال پالایش نیز حضور داشت. در این جلسه همچنین افرادی از جمله مهدی مهرورز، عطا مقربی، صمد حریری، فرخ کمالی، علی عابدین زاده، مرتضی مسعودی، قباد فخیمی، محمود حق شناس، مصطفی صرافان، دکتر محمدعلی جعفری و رضا عظیمی شرکت داشتند. گشتاسب فیروزان یکی دیگر ازهم دوره ی های نگارنده طی تحصیل در دبیرستان رهنما بود.
★ دکتر محمود رازجویان (زاده ی ۱۳۱۷ در تهران): استاد رشته ی معمارى، دانشکده ی معمارى و شهرسازى، دانشگاه بهشتى (ملی سابق) است. سوابق تحصیلى: کارشناسى ارشد پیوسته معمارى از دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۴، کارشناسى ارشد معمارى از دانشگاه پنسیلوانیاى آمریکا در سال ۱۳۴۹، دکتراى معمارى از دانشگاه پنسیلوانیاى آمریکا در سال ۱۳۵۸. زمینههاى علمى و تحقیقاتى: هندسه و معمارى، نما، تقویم نیاز به سایه و آفتاب شهرهاى ایران، آسایش در فضاهاى باز و معابر، تدریس طراحى معمارى، مبانى نظرى معمارى و روش تحقیق در دانشگاه بهشتى، تدریس طراحى معمارى در دانشگاه یزد. دکتر رازجویان در موضوع "طراحی اقلیمی" حرف اول را می زند و چند کتاب ارزشمند در این زمینه دارد که یکی از آن ها سال هاست که نایاب است: "آسایش به وسیله معماری همساز با اقلیم" و "آسایش در پناه باد" که در میان کتاب های فارسی منحصر بفرد و بی نظیر است. دکتر محمود رازجویان هم دوره ی نگارنده طی تحصیل در دبیرستان رهنما بود. هنگامی که رازجویان و نگارنده در سال سوم دبیرستان رهنما بودیم هر دو در هیئت تحریریه ی نخستین سالنامه ی این دبیرستان عضویت داشتیم. در آن هیئت تحریریه افراد دیگری از جمله فریبرز مافی و کیوان طبری (دانش آموزان سال های چهارم و پنجم) نیز شرکت داشتند.
در عرصه ی هنر
★ پروين دولت آبادي: در سال ١٣٠٣ در اصفهان چشم به جهان گشود. او تحصيلاتش را در همان شهر شروع كرد و در تهران به پايان رساند. بعد از اتمام دوره دبيرستان نوربخش مدتي به كار در يك كودكستان پرداخت و حاصل تماسش با كودكان خردسال مجموعه سروده هاي ارزشمند او در زمينه ادبيات كودكان است كه نسل هاي متعددي از كودكان ايراني آن ها را مي شناسند و از مفهوم آن ها درس زندگي آموخته اند. پروين دولت آبادي براي ادامه تحصيل وارد دانشكدة هنرهاي زيباي دانشگاه تهران شد. اما بازديدي اتفاقي از شيرخوارگاه شهرداري تهران مسير زندگي او را تغيير داد و تصميم گرفت نيرويش را براي نگاهداري از كودكان بي سرپرست به كار بگيرد. به همين منظور در پرورشگاه شهرداري تهران مشغول به كار شد و سال ها در آنجا ماند. مرحلة بعدي فعاليت شغلي او در بخش آموزش كارگران شركت نفت بود كه در آنجا به با سوادكردن كارگران همت گماشت. پروين دولت آبادي بعد يك مدرسه ابتدايي به نام ( شيوا ) تأسيس كرد و پس از يك دوره پنج ساله دوباره به شركت نفت بازگشت و تا رسيدن به سن بازنشستگي در اداره تعاون سازمان پخش به كار ادامه داد. طي سال ها سروده هاي او در زمينه ي ادبيات كودكان در مجلات "پیک" و "بخارا" انتشار يافت و علاوه بر آن آثار و تأليفات او در ده جلد به چاپ رسيد... پروین دولت آبادی احتمالا هنر سرایندگی را از پدر خود مرحوم حسام الدین دولت آبادی به ارث برده بود. نگارنده، چند بار پروین بانو را همراه با حاج آقا حسام در جلسات فرهنگی - اجتماعی که روزهای یکشنبه هر هفته در منزل روانشاد دکتر سیف الله وحید نیا تشکیل می شد ملاقات کرد و به یاد می آورد که حاضران، به سروده هایی که گاه گاه پدر و دختر در آن جلسات می خواندند با اشتیاق وافر گوش فرا می دادند و به طبع روان و ذوق سلیم آنان آفرین می گفتند. متاسفانه پروین دولت آبادی روز سه‌شنبه ۲۷ فروردین سال ۱۳۸۷ شمسی در سن ۸۴ سالگی بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در قطعه ي هنرمندان بهشت زهرا دفن گردید.
★ رویین پاکباز (متولد سال ۱۳۱۸): تاریخ‌نگار هنر، منتقد و نقاش نوگرای ایرانی است که نقش مهمی را در تبدیل رشتهٔ تاریخ هنر به یک زمینهٔ علمی و دانشگاهی در ایران بر عهده داشته است. مهم‌ترین دستاوردهای پژوهشی او «دایرة المعارف هنر» در سه جلد و «نقاشی ایران از دیرباز تا امروز» است. رویین پاکباز دیپلم متوسطه را از دبیرستان رهنما دریافت کرد و در سال ۱۳۳۵ وارد دانشکده ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد. او دانش‌آموختهٔ دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشتۀ نقاشی (۱۳۴۷) است و کارشناسی ارشد خود را رشتهٔ زیباشناسی از دانشگاه پاریس یک دریافت کرد (۱۳۵۶). پاکباز در سال‌های دور در چندین نمایشگاه گروهی و انفرادی، آثار نقاشی خود را به تماشا گذاشته بود که از آن جمله می‌توان به شرکت در سومین بی‌ینال تهران (۱۳۴۱)، آتلیه ممیز (بی تا)، چهارمین بی‌ینال تهران (۱۳۴۵)، گالری بورگز (بی تا) و غیره اشاره کرد. او از مؤسسان و بنیان‌گذاران تالار ایران (قندریز) بود که چندین بار آثارش در نمایشگاه‌هایی در این تالار به نمایش درآمد. در آثار نقاشی پاکباز توجه به روابط بصری عناصر و فرم‌ها، با دقتی موشکافانه و ریاضی‌گونه دیده می‌شود. رویین پاکباز یکی دیگر ازهم دوره ی های نگارنده طی تحصیل در دبیرستان رهنما بود.
★ پروين دولت آبادي: در سال ١٣٠٣ در اصفهان چشم به جهان گشود. او تحصيلاتش را در همان شهر شروع كرد و در تهران به پايان رساند. بعد از اتمام دوره دبيرستان نوربخش مدتي به كار در يك كودكستان پرداخت و حاصل تماسش با كودكان خردسال مجموعه سروده هاي ارزشمند او در زمينه ادبيات كودكان است كه نسل هاي متعددي از كودكان ايراني آن ها را مي شناسند و از مفهوم آن ها درس زندگي آموخته اند. پروين دولت آبادي براي ادامه تحصيل وارد دانشكدة هنرهاي زيباي دانشگاه تهران شد. اما بازديدي اتفاقي از شيرخوارگاه شهرداري تهران مسير زندگي او را تغيير داد و تصميم گرفت نيرويش را براي نگاهداري از كودكان بي سرپرست به كار بگيرد. به همين منظور در پرورشگاه شهرداري تهران مشغول به كار شد و سال ها در آنجا ماند. مرحلة بعدي فعاليت شغلي او در بخش آموزش كارگران شركت نفت بود كه در آنجا به با سوادكردن كارگران همت گماشت. پروين دولت آبادي بعد يك مدرسه ابتدايي به نام ( شيوا ) تأسيس كرد و پس از يك دوره پنج ساله دوباره به شركت نفت بازگشت و تا رسيدن به سن بازنشستگي در اداره تعاون سازمان پخش به كار ادامه داد. طي سال ها سروده هاي او در زمينه ي ادبيات كودكان در مجلات "پیک" و "بخارا" انتشار يافت و علاوه بر آن آثار و تأليفات او در ده جلد به چاپ رسيد... پروین دولت آبادی احتمالا هنر سرایندگی را از پدر خود مرحوم حسام الدین دولت آبادی به ارث برده بود. نگارنده، چند بار پروین بانو را همراه با حاج آقا حسام در جلسات فرهنگی - اجتماعی که روزهای یکشنبه هر هفته در منزل روانشاد دکتر سیف الله وحید نیا تشکیل می شد ملاقات کرد و به یاد می آورد که حاضران، به سروده هایی که گاه گاه پدر و دختر در آن جلسات می خواندند با اشتیاق وافر گوش فرا می دادند و به طبع روان و ذوق سلیم آنان آفرین می گفتند. متاسفانه پروین دولت آبادی روز سه‌شنبه ۲۷ فروردین سال ۱۳۸۷ شمسی در سن ۸۴ سالگی بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در قطعه ي هنرمندان بهشت زهرا دفن گردید.
★ رویین پاکباز (متولد سال ۱۳۱۸): تاریخ‌نگار هنر، منتقد و نقاش نوگرای ایرانی است که نقش مهمی را در تبدیل رشتهٔ تاریخ هنر به یک زمینهٔ علمی و دانشگاهی در ایران بر عهده داشته است. مهم‌ترین دستاوردهای پژوهشی او «دایرة المعارف هنر» در سه جلد و «نقاشی ایران از دیرباز تا امروز» است. رویین پاکباز دیپلم متوسطه را از دبیرستان رهنما دریافت کرد و در سال ۱۳۳۵ وارد دانشکده ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد. او دانش‌آموختهٔ دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشتۀ نقاشی (۱۳۴۷) است و کارشناسی ارشد خود را رشتهٔ زیباشناسی از دانشگاه پاریس یک دریافت کرد (۱۳۵۶). پاکباز در سال‌های دور در چندین نمایشگاه گروهی و انفرادی، آثار نقاشی خود را به تماشا گذاشته بود که از آن جمله می‌توان به شرکت در سومین بی‌ینال تهران (۱۳۴۱)، آتلیه ممیز (بی تا)، چهارمین بی‌ینال تهران (۱۳۴۵)، گالری بورگز (بی تا) و غیره اشاره کرد. او از مؤسسان و بنیان‌گذاران تالار ایران (قندریز) بود که چندین بار آثارش در نمایشگاه‌هایی در این تالار به نمایش درآمد. در آثار نقاشی پاکباز توجه به روابط بصری عناصر و فرم‌ها، با دقتی موشکافانه و ریاضی‌گونه دیده می‌شود. رویین پاکباز یکی دیگر ازهم دوره ی های نگارنده طی تحصیل در دبیرستان رهنما بود.
نگارش و تدوین:
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ
پلی‌تکنیک تهران: تارنمای ویکی پدیا/ دکتر مرتضی صالحی در کابینه ی دکتر جمشید آموزگار: تارنمای ویکی پدیا/ دکتر مرتضی صالحی در کابینه ی ارتشبد غلامرضا ازهاری: تارنمای ویکی پدیا/ مهندس محمّد توسّلی: تارنمای ویکی پدیا/ احمد اشرف: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ سیاکزار فیروزان در شرکت سهامی تلفن ایران: تارنمای پونه/ جلسه ی معروف به انتقال پالایش (سی سال نفت ایران از ملی شدن تا انقلاب اسلامی تالیف مهندس قباد فخیمی): تارنمای راهنمای کتاب گوگل/ لعبت والا: تارنمای ویکی پدیا/ لعبت والا در گفتگو با عنایت فانی: تارنمای بی بی سی/ دکتر عباس شفیعی: تارنمای ویکی پدیا/ محمود رازجویان: تارنمای راسخون/ عبدالرفیع حقیقت: تارنمای ویکی پدیا/ پروین دولت آبادی: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ رویین پاکباز: تارنمای ویکی پدیا
*
همچنین نگاه کنید به
*
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
