۱۳۹۸ فروردین ۸, پنجشنبه

آشنایی با برخی نامداران جهان: ۲۲ - "والری" ها ی آنجا و اینجا

Valéry Giscard d’Estaing 1978.jpg
والِری ژیسکار دِ ستَن (زادهٔ ۲ فوریهٔ ۱۹۲۶ در کوبلِنتس، آلمان) او در دانشگاه پلی‌تکنیک پاریس تحصیل کرد و در وزارت دارایی فرانسه مشغول به کار شد. در ۱۹۵۶، درحالی‌که تنها ۲۷ سال داشت، به‌ عنوان نمایندهٔ پارلمان فرانسه انتخاب شد و در همان سال عضو کابینهٔ فرانسه شد. مدتی بعد از آن، به‌عنوان عضو هیئت نمایندگی فرانسه در سازمان ملل متحد حضور پیدا کرد تا اینکه در ۱۹۶۲ توسط ژنرال دوگل به وزارت دارایی منصوب شد. او در تجدید سازمان اقتصاد فرانسه که بر اثر جنگ جهانی دوم به‌ شدت آسیب دیده بود نقش مهمی ایفا کرد، اما تدابیر ضدتورمیِ او باعث افزایش مخالفت‌ ها از جانب مقامات مالی و کارگری فرانسه شد و برکناری او از سِمَتش را در ۱۹۶۷ در پی داشت. با روی کار آمدن ژرژ پمپیدو، او بار دیگر وزیر دارایی فرانسه شد و این سِمَت را تا هنگام مرگِ پمپیدو در ۱۹۷۴ در اختیار داشت. ژیسکار دستن در انتخابات ۱۹ مهٔ ۱۹۷۴ بر فرانسوا میتران پیروز شد و به ‌عنوان بیستمین رئیس ‌جمهور فرانسه و سومین رئیس‌ جمهور از جمهوری پنجم انتخاب شد. او برخلاف اکثر کشورهای غربی، بازی‌های المپیک ۱۹۸۰ مسکو را تحریم نکرد و حتی خود در این سال به شوروی رفت و در ورشو با لئونید برژنف دیدار کرد. همچنین، او رابطهٔ نظامی فرانسه با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی را که از سال ۱۹۶۶ و به دستور دوگل قطع شده بود دوباره برقرار کرد. در سال ۱۹۷۹م/ ۱۳۵۷ش روح‌الله خمینی به فرانسه رفت و مدتی در آنجا سکونت گزید. ژیسکار دستن در این مدت پیام محرمانهٔ جیمی کارتر را به روح‌الله خمینی رساند و همچنین میزبان کنفرانسی در گوادلوپ بود که رهبران چهار قدرت اروپایی در آن جمع شده بودند و تصمیماتی دربارهٔ نظام پهلوی اتخاذ کردند. ژیسکار دستن جوان ‌ترین رهبر فرانسه بعد از ناپلئون بناپارت به‌حساب می‌آید و نهایتاً در سال ۱۹۸۱ از رقیب پیشن خود، فرانسوا میتران، شکست خورد و دورهٔ ریاست‌جمهوری‌اش به پایان رسید. والری ژیسکار دستن در سن ۹۳ سالگی پیرترین رئیس ‌جمهور پیشین فرانسه است که در قید
حیات می ‌باشد

والری نیکلایویچ کوباسوف (زاده ۱۷ دی ۱۳۱۳ /  ۷ ژانویه ۱۹۳۵) کیهان‌نورد و مهندس روسی است. وی در دو ماموریت فضایی سایوز-۶ و سایوز-۱۹ به عنوان مهندس پرواز، و در ماموریت سایوز-۳۶ به عنوان فرمانده عملی
ات به مدار زمین پرواز کرده‌است. وی همچنین عضو تیم مهندسی و توسعه ایستگاه فضایی میر بوده‌ است
JohnnyCashJuneCarterCash1969.jpg
والری جون کارتر کش (۲۳ ژوئن ۱۹۲۹ – ۱۵مه ۲۰۰۳) خواننده، رقصنده، آهنگ نویس، بازیگر و کمدین و دومین همسر جانی کش بود. وی گیتار، بانجو و ساز دهنی می‌نواخت و در چندین فیلم و سریال تلویزیونی بازی کرد. والری جون کارتر کش در سال ۲۰۰۹ به تالار مشاهیر موسیقی مسیحی وارد شد

والری ولادیمیرویچ پُلیاکوف (زادهٔ ۲۷ آوریل ۱۹۴۲ در تولا، روسیه شوروی) پزشک و کیهان ‌نورد روسی و رکورددار درازمدت ‌ترین «زندگی پیوسته در فضا» در تاریخ فضانوردی به مدت ۴۳۷ روز و ۱۸ ساعت (بیش از ۱۴ ماه پیوسته) است. وی روی هم رفته بیش از ۲۲ ماه را در فضا گذرانده ‌است. والری پلیاکوف به عنوان پزشک و پژوهشگر دانش پزشکی فضایی، در سال ۱۹۷۲ به گروه کیهان‌نوردان در برنامه فضایی شوروی پیوست. وی نخستین سفر فضایی خود را در سال ۱۹۸۸ با فضاپیمای سایوز تی‌ام-۶ آغاز کرد و پس از زندگی ۲۴۰ روزه در ایستگاه مداری میر، با فضا پیمای سایوز تی‌ام-۷ به زمین بازگشت. دومین پرواز فضایی پلیاکوف در سال ۱۹۹۴ و با هدف پژوهش پزشکی دربارهٔ تأثیر اقامت بلند مدت انسان در فضا، با پرواز فضاپیمای سایوز تی‌ام-۱۸ آغاز شد. وی در این مأموریت ۴۳۷ روز را در ایستگاه فضایی میر گذراند و رکورد طولانی ‌ترین اقامت پیوستهٔ فضایی تاریخ فضانوردی را شکست که تا به امروز برقرار است
Plame at the 2014 Texas Book Festival
والری پلیم: در ۱۹ آوریل ۱۹۶۳ در ایالت آلاسکا در آمریکا به دنیا آمد. والری پلیم یکی از عوامل پیشین سیا بود که تا همین چند سال پیش هویت اصلیش مخفی بود. تا اینکه در ژوئیه ۲۰۰۳ ميلادي مقاله‌ای درباره ارتباط او با سیا در روزنامه‌ واشنگتن پست با عنوان "مأموریت نیجریه" به چاپ رسید. تحقیقات حاکی از آن است که سرمنشأ این افشا خود کاخ سفید بوده است. پلیم خود بر این باور است که علت این امر، انتقاد همسرش "جو ویلسون" از دولت بوش به دلیل حمله به عراق و دروغ‌گویی در توجیه این تجاوز بوده است. زمانی که نام او در سال ۲۰۰۳ ميلادي فاش شد وی رئیس نیروهای عملیاتی مشترک سیا در عراق و مسؤول ده‌ها افسر و تحلیلگر بود. پیش از جنگ عراق بود و او در آن زمان به دنبال شواهدی برای اثبات این امر بود که صدام، دارای سلاح کشتار جمعی است. والری پلیم سال‌ها در این باره سکوت کرده بود، تا اینکه در اکتبر ۲۰۰۸ ميلادي طی مصاحبه‌ای با برنامه "۶۰ دقیقه" شبکه سی‌بی‌اس از جزئیات کاری خود حرف زد او به مدت ۲۰ سال برای سیا کار کرده و به موقعیت بالایی دست یافته بود. برای انجام مأموریت‌هایش به سرتاسر دنیا سفر می‌کرد و به گردآوری اطلاعات و جذب جاسوسان جدید می‌پرداخت. یکی از مأموریت‌هایش جاسوسی برای بخش جدید سیا تحت عنوان "ضد اشاعه" در سال ۱۹۹۸ ميلادي بوده است. او خود در این باره می‌گوید: "مأموریت ما این بود که اطمینان حاصل کنیم "آدم‌بدها" به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکنند. به اذعان خود پلیم، او یکی از افرادی بود که از سوی سیا برای اخلال در برنامه هسته‌ای ایران مأمور شده بود. وی در مصاحبه با شبکه سی‌‌بی‌اس از  عملیاتی با نام "عملیات مرلین" پرده برداشت که طی آن قرار بود پلیم با همکاری سیا نقشه‌های جعلی طراحی و ساخت سلاح هسته‌ای به ایران بفروشد و پس از آن با علنی‌کردن موضوع، غیر صلح‌ آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را مطرح کند اما عملیات مرلین هیچ‌گاه انجام نشد و با فاش شدن نام پلیم، دیگر عوامل سیا که با وی همکاری داشتند نیز شناخته شدند و ضربه سنگینی به یکی از حرفه‌ای ترین تیم‌های عملیاتی سیا وارد شد. پلیم عملیات مشابهی را نیز در مورد عراق انجام داده و این کشور را متهم به خریدن کیک زرد از آفریقای جنوبی کرده بود. در آن زمان، جو ویلسون همسر پلیم، مأمور تحقیق در مورد اتهام مطرح شده از سوی پلیم شد و به نیجریه سفر کرد اما تحقیقات وی راه به جایی نبرد و در مقاله‌ای تحت عنوان "آنچه در آفریقا پیدا نشد" به شرح تحقیقات خود پرداخت
Valerie Jarrett official portrait small.jpg
والری بومن جارت (زادهٔ ۱۴ نوامبر ۱۹۵۶)، وکیل آمریکایی مقیم شیکاگو، ایلینوی است. وی همچنین از مشاورین ارشد رئیس‌جمهور باراک اوباما بود. والری جارت از پدر و مادری آمریکایی زاده شده و متولد شهر شیراز، ایران است و تا ۵ سالگی در این شهر زندگی می‌کرده ‌است. وی در سال ۱۹۷۸ در رشته روانشناسی از دانشگاه استنفورد موفق به کسب مدرک کارشناسی شد و سپس دکترای خود را در رشته ی حقوق در سال ۱۹۸۱ از دانشگاه میشیگان دریافت کرد. والری بومن جارت به سه زبان فارسی، فرانسوی، و انگلیسی صحبت می‌کند. برخی نشریات و رسانه‌های آمریکا وی را با نفوذ ترین مشاور باراک اوباما معرفی می‌کنند. وی دارای دختری به نام لورا است که هم ‌اکنون در حال تحصیل در رشته ی حقوق در دانشگاه هاروارد است. پدر وی، جیمز بومن، از اولین پزشکان بیمارستان نمازی شیراز بود. جیمز بومن، خاطراتش از زندگی در ایران را، "خاطراتی بسیار شیرین" توصیف می‌ کند
2016-09-20 Valerie Plante (cropped).jpg
والری پلانت (زادهٔ ۱۴ ژوئن ۱۹۷۴)، سیاستمدار و شهردار فعلی و چهل و پنجمین شهردار مونترآل کاناداست. وی در روین نوراندا (شهرکی در استان کبک درکانادا) به دنیا آمد و در دوران نوجوانی مدتی در استان انتاریوی کانادا زندگی کرد و زبان  انگلیسی آموخت. والری در سال ۱۹۹۴ در دانشگاه های مونترال به تحصیل پرداخت و در پایان تحصیلات در رشته  های "انسان ‌شناسی یا آنتروپولوژی" و "موزه‌ ‌شناسی" موفق به کسب درجات علمی گردید
به گزارش " تارنمای هفته " ، پیش از قانونی شدن مصرف تفریحی حشیش والری پلانت شهردار مونترآل چهارچوب کلی مکان‌های مجاز برای استعمال آن را در مونترآل اعلام کرد. شهردار در کنفرانس خبری گفت که قوانین مصرف حشیش، مشابه قوانین استعمال دخانیات خواهد بود. یعنی استعمال ماری‌جوانا در بیمارستان ‌ها، مدارس و کالج ‌ها، دانشگاه‌ ها، مهدکودک ‌ها، بارها و رستوران ‌ها، مراکز ورزشی، سالن‌ های کنسرت، تراس رستوران‌ ها، زمین بازی کودکان، وسایل حمل و نقل عمومی و در ایستگاه‌ های اتوبوس ممنوع خواهد بود. همچنین استعمال آن تا شعاع 9 متری یک ساختمان یا فضای عمومی که استعمال دخانیات در آن ممنوع است، ساختمان‌ های دولتی و زمین ‌های بازی کودکان نیز ممنوع خواهد بود
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
والِری ژیسکار دِستَن: تارنمای ویکی‌پدیا/ والری نیکلایویچ کوباسوف: تارنمای ویکی‌پدیا/ والری ولادیمیرویچ پُلیاکوف; تارنمای ویکی‌پدیا/ والری جون کارتر کش: تارنمای ویکی‌پدیا/ والری پلیم: تارنمای ویکی پدیا/ نگاهی به معروف‌ ترین زنان جاسوس تاریخ: تارنمای مشرق/ والری بومن جارت: تارنمای ویکی‌پدیا/ والری پلانت: تارنمای ویکی‌پدیا/ والری پلانت و چهارچوب کلی مکان ‌های مجاز برای استعمال ماری‌جوانا: تارنمای هفته/
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_28.html
بخش های پیشین مجموعه ی آشنایی با برخی نامداران جهان
======================

۱۳۹۸ فروردین ۶, سه‌شنبه

مجموعه ی ده تایی های گوناگون


ده (۱۰) گزارش خواندنی در مورد رضا صراف مشهور به رضا ضراب
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2017/11/blog-post_21.html
ده (۱۰) دانستنی در مورد آزار جنسی در آمریکا و ایران
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2017/11/blog-post_22.html
ده (۱۰) دانستنی درباره ی بوریس جانسون وزیر خارجه ی انگلیس
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2017/12/blog-post_9.html
ده (۱۰) " ملانیا" ی مشهور در آنجا و اینجای جهان
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2018/05/blog-post_15.html
ده (۱۰) "جرد" فعال در سیاست گذاری آمریکا
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_23.html
ده (۱۰) "والِریَن" در عرصه ی تاریخ و سیاست و دانش و هنر
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/04/blog-post.html
آشنایی با ده (۱۰) تن از فعال ترین کانادایی های ایرانی تبار
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/06/blog-post_29.html
*
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_26.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
===============================

۱۳۹۸ فروردین ۳, شنبه

ده (۱۰) "جرد" فعال در سیاست گذاری آمریکا


 Image result for usa Flag wikipedia
جرد اینگرسول (۲۴ اکتبر ۱۷۴۹ – ۳۱ اکتبر۱۸۲۲) حقوقدان و سیاستمدار اهل فیلادلفیا شهر مهم ایالت پنسیلوانیا بود
جرد ايروين (۱۷۵۰ – ۱ مارس ۱۸۱۸) در دو نوبت فرماندار جورجیا ایالت جنوبی آمریکا بود
جرد پارکینس (۵ ژانویه ۱۷۹۳ – ۱۵ اکتبر ۱۸۵۴) عضو مجلس نمایندگان از ایالت نیوهمشایر بود
جرد والنتین پک (۲۱ سپتامبر ۱۸۱۶ – ۲۵ دسامبر ۱۸۹۱) عضو مجلس نمایندگان از ایالت نیویورک بود
جرد بنسون (۱۸۲۱ – ۱۸۹۴) سیاستمدار اهل ایالت مینسوتا بود
جرد براش (۱۰ اکتبر ۱۸۱۴ –  ۳ نوامبر ۱۸۹۵) سیاستمدار و شهردار پیتسبورگ بین سال های ۱۸۶۹ و ۱۸۷۲ بود
جرد هافمن (زاده ی  ۱۸ فوریهٔ ۱۹۶۴): نمایندهٔ حوزه انتخابیه دوم کالیفرنیا از حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا است که برای نخستین‌بار در ۶ ژانویه ۲۰۱۳ میلادی به‌عضویت این مجلس درآمد. او بازیکن سابق والیبال است\
جرد پلیس (زادهٔ ۱۲ مهٔ ۱۹۷۵): نمایندهٔ حوزه انتخابیه دوم کلرادو از حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا بود که برای نخستین‌بار در ۲۲ ژانویه ۲۰۰۹ میلادی به‌عضویت این مجلس درآمد. پولیس هم اکنون فرماندار ایالت کلرادو از حزب دمکرات است. او با ۳۱۳.۶ میلیون دلار ثروت از جمله ثروتمند ترین اعضای کنگره است
جَرِد کوری کوشنر (زادهٔ ۱۰ ژانویهٔ ۱۹۸۱) تاجر، سرمایه‌گذار در املاک و مستغلات و ناشر آمریکایی و مشاور ارشد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و همچنین همسر دختر او ایوانکا ترامپ است. گفته شده کوشنر مورد اعتمادترین مشاور ترامپ است و به پدر زنش «وفاداری تزلزل‌ ناپذیری» دارد. کوشنر مالک اصلی هلدینگ و توسعه املاک کوشنر پراپرتیز و شرکت انتشار روزنامه ی نیویورک آبزرور است. او پسر ساختمان ‌ساز آمریکایی چارلز کوشنر و از مشاورین ارشد کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ بود. او بین سال ‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶، دست ‌کم ۷ میلیارد دلار در املاک نیویورک سرمایه‌گذاری کرد. در سال ۲۰۰۷، او در ۲۶ سالگی گران ‌قیمت ‌ترین خرید مالکیت یک ساختمان را در تاریخ آمریکا انجام داد. او دارای لیسانس جامعه‌ شناسی از دانشگاه هاروارد و جی دی و ام بی ای از دانشگاه نیویورک است
همچنین نگاه کنید به
ده (۱۰) گزارش در مورد "جرد کوشنر" مشاور ارشد کاخ سفید و داماد ترامپ
جرد گلدن (زادهٔ ۲۵ ژوئیهٔ ۱۹۸۲): سیاستمدار آمریکایی اهل مین است. او هم ‌اکنون نماینده ی بخش ‌هایی از لوستن مین، در مجلس نمایندگان مین است. او نماینده ی منتخب حوزه ی انتخابیه ی دوم مین در مجلس نمایندگان آمریکاست. او از اعضای حزب دموکرات است، وی دستیار سناتور جمهوری‌خواه سوزان کولینز بوده ‌است. او تفنگدار دریایی بوده و به عراق و افغانستان اعزام شده ‌است. گلدن با این که ۲۰۰۰ رای کمتر از رقیب خود نماینده بروس پولیکین به دست آورده بود، پس از اجرای نظام رای شماری ترجیحی بر او غلبه کرد
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
جرد اینگرسول: تارنمای ویکی پدیا/ جرد ايروين: تارنمای ویکی پدیا/ جرد پارکینس: تارنمای ویکی پدیا/ جرد والنتین پک: تارنمای ویکی پدیا/ جرد بنسون: تارنمای ویکی پدیا/ جرد براش: تارنمای ویکی پدیا/ جرد هافمن: تارنمای ویکی‌پدیا/  جرد پلیس: تارنمای ویکی‌پدیا/ جَرِد کوری کوشنر: تارنمای ویکی‌پدیا/ ده (۱۰) ستیزه جوی کاخ سفید ترامپ: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ جرد گلدن: تارنمای ویکی‌پدیا/
*
همچنین نگاه کنید به
مجموعه ی "ده تایی های کاخ سفید" ترامپ
مجموعه ی "ده تایی نام ها در عرصه ی سیاست و دانش و هنر" ایران
مجموعه ی ده تایی های گوناگون
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_23.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
==================

۱۳۹۷ اسفند ۲۶, یکشنبه

باغ های گل‌ و گیاه و میوه یا بوستان های مشهور جهان


نمایی از باغ ارم شیراز
باغ در فرهنگ واژه ها
باغ = بستان - بوستان -  روضه . مشترک است در عربی و فارسی و جمع آن در عربی بیغان است (غیاث اللغات و مهذب الاسماء) - گلستان . محوطه ای که نوعاً محصور است و در آن گل و ریاحین و اشجار مثمر و سبزی آلات و جز آن ها غرس و زراعت می کنند (ناظم الاطباء). لغت نامه ی دهخدا
باغ = به زمین ‌هایی که برای پرورش گل و گیاه، میوه، سبزیجات، بوته ‌ها، و درختان زیبا، حصارکشی شده باشند، باغ می‌گویند: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
باغ = زمینی که دور آن دیوار کشیده شده ومیوه یا گل در آن کاشته شده است: فرهنگ فارسی معین
باغ = زمینی که دور آن دیوار کشیده شده و انواع درختان و گل ها در آن کاشته باشند : واژه نامه ی نوین تالیف محمد قریب
مشهورترین باغ ها
باغ  ایرانی: به باغ‌ هایی گفته می‌شود که بر پایه ی معماری و عناصر تشکیل دهنده ی آن از جمله ساختار هندسی، آب، درختان، کوشک میانی و غیره عمدتاً در فلات ایران و مناطق پیرامونی فرهنگ آن رواج داشته ‌است. در ادبیات ایران به باغ ایرانی باغ سرا، پردیس و بستان  نیز گفته می ‌شده است. واژه ی باغ ایرانی جدید و ترجمه ی "پرشن گاردن" است. باغ ایرانی سه ساختار و طراحی منحصر به فرد دارد: اول در مسیر عبور جوی آب قرار دارد. دوم محصور است با دیوارهای بلند.  سوم در داخل باغ عمارت تابستانی و استخر قرار دارد. این سه مشخصه ی باغ‌ های ایرانی را متمایز می‌کند. در واقع این باغ سراهای ایرانی را جهانگردان اروپائی که مشاهده کردند آن را با نام پرشن گاردن وصف کردند. باغ ایرانی یا باغ سرا به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد. نمونه ی این‌گونه باغ‌ ها را می ‌توان در طبس، یزد، گناباد، و بیرجند و اکثر مناطق کویری دید.
همچنین نگاه کنید به باغ نامه نوشتاری از همین نگارنده
پَردیس: در زبان فارسی نامی برای باغ‌ هایی بزرگ و باشکوه و جنگل مانند در دوران هخامنشیان و بعد از آن در زمان اشکانیان و ساسانیان بوده است. پردیس لغتی است مأخوذ از زبان مادی (پارادئزا) بمعنی باغ و بستان.  در دوران باستان سرتاسر ایران پر بود از باغ‌ های بزرگ و باشکوه. این باغ‌ ها که در روزگار خود بی نظیر بود در دیگر تمدن‌ های بزرگ سابقه این چنانی نداشت. لذا به اقتباس از ایرانیان باغ هایی در بسیاری نقاط جهان ساخته شد و همان واژه ی فارسی پَردیس برای نامگذاری آن ها به کار برده شد. امروزه این واژه در زبان یونانی به صورت پارادیسوس به معنی باغ، و در زبان‌ های فرانسوی و انگلیسی به ترتیب به صورت پارادی و پارادایز به معنای بهشت بکار می ‌رود. معرب آن به صورت فردیس و فردوس و در بعضی زبان های اروپایی به صورت پارادایس است. معنای دیگر این کلمه منطقهٔ دانشگاه و نیز به معنای منطقه ای است که دارای قوانین مجزا از شهر باشد
همچنین نگاه کنید به باغ ها و پارک ها در پاسارگاد نخستین پایتخت ایران باستان (نوشتاری به زبان انگلیسی از همین نگارنده) و اشاراتی به برخی از بناها و آثار تاریخی آریایی ها (نوشتاری از همین نگارنده) و واژه ی پردیس (نوشتاری از همین نگارنده) در بخش منابع و مآخذ
باغ ایرانی پاسارگاد: را ریشهٔ معماری این باغ ‌ها دانسته ‌اند. کوروش کبیر شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت ‌ها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسی‌سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده‌ است. در دورهٔ ساسانیان نیز باغ‌ ها در جلوی کاخ‌ ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دورهٔ اسلامی نیز ادامه یافت قدیمی‌ترین سند تصویری که نظم باغ ایرانی را به تصویر می‌کشد به دوره ی ساسانیان باز می ‌گردد. در نقش برجسته ی طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ-شکار او را در طاق بستان نشان می‌ دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادی هندسه ی باغ و عملکرد آن را هویدا می‌کند. ین باغ ‌ها عنوان یک ساختار کامل، بیانگر رابطهٔ تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی است و نشانه ‌ای از سازگار نمودن و همسو کردن نیازهای انسان و طبیعت است. در گذشته خالق باغ با اتکا به دانش تجربی خود فضایی را ایجاد می‌کرد که باعث بقاء و پویایی بستر طبیعی می ‌شد
باغ دلگشا در شیراز: یکی از باغ‌ های تاریخی شیراز است و پیشینه ی آبادانی و دیرینگی آن به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می ‌رسد. باغ دلگشا در دوره ی تیمور گورکانی در اوج آبادانی بوده تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، در سمرقند باغی را به همین نام بنا کرد. این باغ در دوره ی صفویه نیز بسیار نامور بوده، به گونه‌ای که در نوشته‌ ها و نقاشی ‌های به جا مانده از جهانگردان اروپایی در آن دوران از نام این باغ فراوان یاد شده‌ است. در فاصله ی دوره ی نادرشاه تا دودمان زندیه این باغ آسیب ‌های فراوان به خود دید و در زمان کریمخان زند باز آباد شد. در این باغ عمارت ‌هایی مربوط به دوره ی قاجاریه  نیز دیده می‌شود. باغ دلگشا در بخش شمال شرقی شهر شیراز در ضلع جنوبی تنگ آب خان و در دامنه ی کوهستان قرار دارد. این باغ در کنار قنات سعدی و در منطقه ی دژی به نام "کهن دژ" جای گرفته ‌است و فاصله ی آن تا آرامگاه سعدی چند گامی بیشتر نیست. باغ دلگشا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ی ۹۱۲ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
چهارباغ اصفهان: یکی از نقاط تاریخی و اصلیِ اصفهان است و به دو بخشِ چهارباغِ صفوی و چهارباغ عباسی تقسیم می‌شود. چهارباغ عباسی نام یکی از خیابان‌ های تاریخی شهر اصفهان است که بین دروازه دولت و سی و سه پل قرار دارد. دو قسمت چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا در عصر شاه عباس صفوی طراحی و اجرا شد و تاریخ تقریبی ساخت آن به سال ۱۰۰۰ قمری (۱۵۹۱ میلادی) بر می ‌گردد. چهارباغ پایین (چهارراه تختی تا دروازه دولت) در دوره ی رضا شاه پهلوی و با همان طرح به چهارباغ دوره ی صفوی افزوده گردید. در گذشته یک جوی آب از میان این خیابان تا زاینده رود جاری بوده که درمحل تقاطع‌ ها به حوض‌ هایی می‌ ریخته‌ است. در خیابان مسیری خاص برای افراد سواره تعیین شده بوده و در اطراف آن باغ‌ هایی بوده که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بوده اما عموم مردم نیز می‌ توانستند از آنها استفاده کنند. پل الله  وردی خان یا سی و سه پل، خیابان چهارباغ را به دو قسمت (خیابان چهارباغ بالا و چهارباغ عباسی) تقسیم می‌کرده و راه ارتباط چهار باغ بالا و چهارباغ عباسی بوده‌ است. یکی از آثار تاریخی که ظل السلطان حاکم اصفهان دردوره ی قاجاریه قصد تخریب آن را داشت درختان چهارباغ بوده ‌است. روزی به حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی خبر می‌رسد که عده‌ ای به دستور ظل السلطان مشغول کندن درختان چهارباغ هستند حاج آقا نورالله به طلاب مدارس دینی دستور می‌ دهد که جلوی این کار را بگیرند آنها هنگامی به چهارباغ می‌ رسند که تعدادی از درختان قطعه قطعه شده بود. طلبه‌ ها جلوی آن ها را می ‌گیرند و کتک مفصلی به عمال ظل السلطان می‌ زنند و از قطع سایر درختان جلوگیری می ‌کنند
باغ ارم شیراز: درشمال غربی شهر شیراز باغ زیبایی باقی‌ مانده که به باغ ارم مشهور است. در سمت جنوب باغ مذکور رودخانه خشک شیراز از شرق به غرب امتداد دارد. وسعت باغ بیش از سه هکتار و از درختان مرکبات و سرو پوشیده شده‌ است. تاریخ ساخت و بنیانگذار اولیه ی باغ ارم شیراز، به ‌درستی مشخص نیست. این باغ در روزگار سلجوقیان و آل اینجو پابرجا بوده‌ است. در زمان زندیه هم کریم‌خان زند در سازندگی و به سازی این باغ کوشید. این باغ از املاک خاندان قوامی شیراز بود. در زمان قاجاریه و پهلوی این باغ مقر سران ایل قشقایی بود تا اینکه به علت طرفداری آن ها از مصدق، خوانین قشقایی تبعید شده و باغ ارم مصادره گردید. در زمان سلطنت ناصر الدین شاه قاجار عمارتی دیگر توسط حسین علی خان نصیر الملک پی ریزی شد که با مرگ وی خواهر زاده ی او ابولقاسم خان نصیر الملک امور باغ ارم را به دست گرفت و عمارت نیمه کاره را تکمیل کرد. این عمارت تاکنون پا بر جاست. جالبترین قسمت باغ خیابانی است که از شرق به غرب در وسط باغ احداث و در دو طرف آن درختان سرو کاشته‌اند و زیبایی خاصی را داراست. در میان درختان سرو این خیابان سرو بلند قامتی است که از دور جلب توجه می‌کند و بعلت موزون بودن آن آن را سروناز می‌خوانند. نظیر سرو مذکور در سایر باغ‌های شیراز دیده نمی‌شود. صحن باغ را درختان زینتی و سرو و نارنج و انواع گل‌های تزئینی پوشانیده و تزئین نموده‌ است. این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از نقاط مختلف جهان در این باغ کاشته شده‌ است؛ به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گل‌ ها و گیاهان درآمده‌ است. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاه‌ شناسی آن در اختیار دانشکده ی کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده ی حقوق قرار دارد. در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۹۰ در سی‌وپنجمین اجلاس کمیتهٔ میراث جهانی یونسکو باغ ارم شیراز به همراه هشت باغ دیگر ایرانی در فهرست میراث جهانی ثبت گردید
باغ فردوس در نزدیکی تجریش: به دستور محمدشاه قاجار، در سال ۱۲۶۴ قمری، قصری برای او در نزدیکی تجریش ساخته شد؛ اما همزمان با بیماری و مرگ او قصر نیمه‌ تمام ماند و وی در همان قصر نیمه ‌تمام در محل محمودیه فعلی از دنیا رفت. هم‌زمان با ساخت این قصر، درباریان نزدیک به او نیز در همان حوالی اقدام به احداث باغ یا عمارت ییلاقی کردند. از جمله حسینعلی‌خان معیرالممالک باغی احداث کرد که به باغ فردوس مشهور شد. عمارت باغ فردوس در دو طبقه به سبک قاجاریه و معروف به گوش فیل بنا گذاشته شد. زمین‌های قسمت جنوبی و سراشیبی باغ نیز با سنگ‌چین‌ هایی به صورت هفت قطعه مسطح و مطبق درآمد و روی هریک از قطعات، استخری با فواره‌ های متعدد احداث شد. استخرها به گونه‌ای ساخته شده بودند که از فواصل دورتر، بزرگ ‌تر به نظر می‌آمدند. سپس، دوستعلی‌خان نظام‌الدوله، پسر حسین‌علی‌خان، به همت معماران اصفهانی و یزدی، ساختمانی در قسمت جنوبی باغ برپا کرد و نام آن را رشک بهشت گذاشت. پلکان و بخش‌های دیگری از ساختمان از مرمر اعلای یزد و دیوارهای داخل اتاق با کاغذهای طلایی برجسته پوشانده شده بود؛ اما پسرش دوستمحمدخان معیرالممالک اعتنای چندانی به باغ و ساختمان آن نکرد و با گذشت زمان ساختمان رو به خرابی گذاشت تا حدی که سنگ‌ های مرمر آن کنده و به عمارت امیریه (مدرسه‌نظام) برده شد. بعد از آن مالکیت باغ چند بار دست به دست شد تا سرانجام در سال ۱۳۱۸ قمری، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، محمد ولی ‌خان سپهسالار تنکابنی آن را از ورثه ی امین‌الملک خرید. سپهسالار، علاوه بر ایجاد فواره و استخرهای مطبق، قنات باغ فردوس را نیز احیا کرد و سر دری با شکوه در مظهر قنات (میدان گاه فعلی باغ فردوس) ساخت؛ ولی به دلیل بدهی به تجارت‌خانه طومانیانس، باغ را به او داد و طومانیانس نیز باغ را در ازای بدهی به دولت در زمان رضاشاه پهلوی واگذار کرد. سرانجام در سال ۱۳۱۶ ش، وزارت معارف (آموزش و پرورش) آن‌جا را خرید و ساختمان را مرمت و دبیرستان شاپور تجریش را در آن تأسیس کرد. در سال ۱۳۵۰ ساختمان موجود در باغ به مرکز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی تبدیل شد. هم‌چنین، دکتر محمود افشار یزدی در سال ۱۳۱۶، قسمتی از باغ و ساختمان اندرونی را که حدود ۶۰۰۰ متر مربع بود، خرید و به تدریج با خریدن قطعات اطراف، مساحت باغ را به ۱۲۰۰۰ متر مربع رسانید. سپس در سال ۱۳۳۷، باغ و ساختمان ‌های داخل آن را وقف امور فرهنگی کرد؛ از جمله در سال ۱۳۵۲ قسمتی از آن برای استقرار مؤسسه ی لغت نامه دهخدا و مؤسسه ی باستان‌شناسی به دانشگاه تهران واگذار شد که هم‌چنان دایر است
باغ فین کاشان: نام یک باغ ایرانی است که حمام فین نیز در آن قرار دارد. مکان نامبرده جایی است که ناصرالدین ‌شاه، در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم خود امیرکبیر را در آن به قتل رساند. سابقه و قدمت باغ فین و بناهای آن به دوره ی صفویه باز می‌ گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برج های استوانه ای شکل محصور شده‌ است. در مقایسه با بسیاری از باغ ‌های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی آب ‌رسانی می‌ شود. این باغ تاریخی یکی از پربازدیدترین مکان‌ های گردشگری است. باغ فین و مجموعه ی بناهای آن در کاشان، در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ۲۳۸ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ و چند سال است که به ثبت جهانی یونسکو نیز رسیده‌ است
باغ شازده ماهان در نزدیکی شهر کرمان: یکی از باغ‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود. این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و در نزدیکی شهر کرمان و در دامنه ی کوه‌ های تیگران جای گرفته و مربوط به پایان دوره ی قاجاریه است. این باغ در مختصات جغرافیایی ۳۰ درجه و ۱ دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۱۷ دقیقه طول شرقی قرار گرفته و بلندای آن از سطح دریای آزاد ۲۰۲۰ متر است. این اثر در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۵۳ با شمارهٔ  ۱۰۱۲ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید  و در سال ۲۰۱۱ در نشست سی و پنجم میراث جهانی یونسکو به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید
باغ دولت‌ آباد چهار منار یزد: از باغ‌ های قدیمی شهر یزد در ایران می‌ باشد. بادگیر عمارت آن با ارتفاع ۳۳/۸ متر بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده در جهان است. این باغ در تاریخ ۱۳۴۶/۱۲/۲۳ به شماره ی ۷۷۴ در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته‌ و همچنین یکی از باغ ‌های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی توسط یونسکو است
باغ تخت در شمال شیراز: یکی از آثار تاریخی شهر شیراز می‌ باشد. این باغ در ارتفاعات شمالی شهر و در دامنهٔ کوه باباکوهی واقع شده  و در یکی از پادگان ‌های نظامی شیراز قرار گرفته‌ است. باغ تخت به‌ وسیلهٔ اتابک قراچه در سال ۴۸۰ هجری احداث گردید و به تخت قراچه معروف گشت. در سال ۱۲۶۰ هجری و همزمان با سلطنت آغا محمد خان قاجار، این باغ گسترده‌ تر گردید و عمارت جدیدی در آن بنا شد که «تخت قاجار» نام گرفت
باغ جهان نما در شمال شیراز: این باغ همچون سه باغ مشهور دیگر یعنی باغ ارم، باغ دلگشا و باغ تخت در دوره ی آل مظفر و آل اینجو (قرن هشتم قمری) یعنی قبل از یورش تیمور گورکانی به شیراز در نهایت آبادانی بوده‌ است. ابن عربشاه مورخ دوره ی تیموری در کتاب عجایب المقدور آنرا زینت الدنیا نامیده ‌است. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز، همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه وی واقع شد بطوریکه همانند آن را در اطراف سمرقند که موطن او بود احداث و آن را جهان نما نامید. این باغ در دوره ی صفویه نیز آباد و قابل اهمیت بوده ‌است. شاردن و تاورنیه جهانگردان فرانسوی که در دوره ی صفویه شیراز را دیده‌اند، خیابان زیبایی توصیف کرده‌اند که از تنگ الله اکبر تا بقعه ی میر علی بن حمزه که محل خیابان حافظ کنونی است ادامه داشته و در دو طرف آن باغ های زیبا و آبادی وجود داشته‌ است. این باغ کهن‌ترین باغ شیراز است که از آب و رودخانهٔ پُرآوزاهٔ رکنی مشروب می‌شده و در منطقهٔ ویژه ای از شیراز (خیابان حافظ) جای دارد
باغ موزه ی نگارستان در تهران: از بناهای قدیمی تهران است که در سال ۱۲۲۲ قمری (۱۸۰۷ میلادی) به دستور فتحعلی ‌شاه قاجار به ‌عنوان اقامتگاه تابستانی ساخته‌شد. این بنا به سبک کلاه فرنگی ساخته شده و دارای دو عمارت عالی به نام‌ های دلگشا و تالار قلمدان است. اتاق ‌هایی با در چوبی و دو تالار بزرگ در طرفین ساختمان مرکزی این باغ وجود دارد. این باغ دارای ۶۴ اتاق، چهار تالار، کتابخانه با چهار سالن و ۶۰۰ متر زیر بناست. تالارها با آینه‌ کاری، نقوش طلایی و چلچراغ‌ های با ارزش مزین شده‌ است. این باغ موزه به این علت نگارستان نامیده شده‌ است که در یکی از اتاق‌ های عمارت آن تعداد زیادی تابلو ی نقاشی (اغلب پرتره) به نمایش درآمده بود. امروزه قسمت کوچکی از باغ و ساختمان کاخ بر جای مانده و در زمین آن، ساختمان‌ هایی از جمله دانشسرای عالی سابق، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد بنا شده ‌است. مجموعه ی  ملک الشعرای بهار، موزه ی مکتب کمال الملک، تالار منیر فرمانفرمائیان که نخستین تالار موزه به نام یک زن هنرمند ایرانی محسوب می‌شود، از اماکن موجود در باغ نگارستان هستند
باغ نواب شیرازی (باغ نوابی) در قصرالدشت: در جانب شمال غربی فلکهٔ قصرالدشت جای دارد  فرصت الدوله شیرازی ضمن اشاره به باغ‌ های مهم و معتبر واقع در دهکرد و قصرالدشت از " باغ سرکار نواب که وکیل دولت انگلیس است" نام می‌ برد و این همان باغی است که امروزه به باغ نوابی شهرت یافته ‌است. منظور از سرکار نواب میرزا حسنعلی خان نواب شیرازی است. در دوران قاجار و در زمان حسنعلی خان نواب مدتی هندیان تابع دولت انگلیس در این باغ اقامت داشتند. نواب در جنوب شرقی این باغ ساختمانی بنا نموده ‌است
باغ انگوری: نام تاکستانی میان کرج و قزوین بر کنار شوسه ٔ قزوین به تهران
باغ انگوری ورامین: نام شهرک اصلاح بذر در ورامین در استان تهران
همچنین نگاه کنید به گزارش ویدیویی تهران دیگر باغ ندارد
باغ عَدْن یا بهشت زمینی: طبق شرحی که در بخش پیدایش در کتاب مقدس آمده جایی است که نخستین انسان یعنی آدم و همسرش حوا پس از آفریده شدن توسط خدا، آنجا زندگی می‌کردند. این باغ بخشی از داستان خلقت در ادیان ابراهیمی است. طبق داستان خلقت از کتاب عهد عتیق موقعیت جغرافیایی آن به رودی چهار شعبه (فیشون، جیحون، حدَّقل، فرات) و مناطق حویله، آشور و یمن مربوط می ‌شود. محل دقیق بهشت عدن، هنوز موضوع جدل و اندیشه در میان مسیحیان است. نظریه‌های گوناگونی، موقعیت آن را سرچشمه‌ های دجله و فرات (میانرودان)، آفریقا و خلیج فارس حدس می ‌زند  "دیوید رول" ادعا کرده‌ است که سرزمین عدن، در جلگه‌ ای وسیع در شمال کوه آتشفشانی سهند و در نزدیکی تبریز واقع در ایران قرار داشته ‌است. "رول" به مناطق و مکان‌ هایی استناد کرده ‌است که به باور او نام آن ‌ها با توصیفات کتاب مقدس، همخوانی دارد
باغ‌ های گیاه‌ شناسی در جنوب‌ غربی لندن: که بیشتر با نام "کیو گاردنز" شناخته می ‌شود مجموعه گل‌خانه‌ ها و باغ ‌هایی به مساحت ۱۲۱ هکتار است که بین ریچموند و کیو در جنوب‌ غربی لندن در انگلستان قرار دارد.
باغ اسپانیایی: سنتی به سبک باغ یا طراحی چشم‌انداز که در تاریخ اسپانیا توسعه یافت. اصول ترکیب و عناصر طراحی باغ را از پیشینیان در باغ‌ های ایران باستان، باغ‌ های رومی و باغ ‌های اسلامی و باغ‌ های موری در عصر اندلس در شبه جزیره ایبری گرفت. شبه جزیره ایبِری در جنوب غربی اروپا قرار دارد و کشورهای اسپانیا، پرتغال، آندورا و جبل‌طارق را در بر می‌گیرد
باغ پهناور تاج محل در نزدیکی شهر آگرا و در جنوب دهلی نو پایتخت هندوستان: تاج محل از پر آوازه‌ ترین بناهای جهان است که در نزدیکی شهر آگرا و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هندوستان واقع شده ‌است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به‌ شمار می ‌رود. این بنای بزرگ، در یک باغ پهناور ۱۸ هکتاری قرار دارد و در مرکز این باغ یک نهر آب طولانی وجود دارد که به شیوه ی باغ‌ های ایرانی ساخته شده ‌است.  احمد لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری سرمعماران سازنده ی تاج محل در هندوستان بوده‌اند. در برخی متون نیز از عبدالحق شیرازی، نام برده شده‌ است که گویا خوشنویسی کتیبه ‌های در و دیوار های تاج محل به او واگذار شده بوده‌ است. عبدالحق شیرازی معروف به امانت خان شیرازی طغرا نویس (۱۵۷۰- ۱۶۴۵م) کتابدار ایرانی پرآوازه ی دربار امپراتوری گورکانی هند بود
فهرست برخی دیگر از باغ های مشهور جهان
برای آگاهی بیشتر در مورد این فهرست نگاه کنید به بخش منابع و مآخذ.
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
‌باغ در لغت نامه ی دهخدا: تارنمای پارسی ویکی/ ‌باغ: تارنمای ویکی‌پدیا/ ‌باغ ایرانی: تارنمای ویکی‌پدیا/ پاسارگاد نخستین پایتخت ایران باستان: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ اشاراتی به برخی از بناها و آثار تاریخی آریایی ها: تارنمای گزیده ای از نوشتارها/ پَردیس در زبان فارسی: بسیاری از تارنماها/ واژه ی پردیس: تارنمای واژه های ایرانی در فرهنگ جهانی/ باغ دلگشا: تارنمای ویکی‌پدیا/ چهارباغ اصفهان: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ ارم شیراز: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ فردوس: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ فین کاشان: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ شازده ماهان: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ دولت‌ آباد چهار منار یزد: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ تخت: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ جهان نما در شمال شیراز: تارنمای ویکی‌پدیا/باغ موزه ی نگارستان: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ نواب شیرازی (باغ نوابی): تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ انگوری میان کرج و قزوین: تارنمای پارسی ویکی/ باغ انگوری ورامین: بسیاری از تارنماها/ باغ عَدْن یا بهشت زمینی: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ‌ های گیاه‌ شناسی در جنوب‌ غر بی لندن: تارنمای ویکی‌پدیا/ باغ اسپانیایی: تارنمای ویکی‌پدیا/ تاج محل: تارنمای ویکی‌پدیا/ فهرست برخی دیگر از باغ های مشهور جهان (به زبان انگلیسی): تارنمای ویکی‌پدیا/
*
همچنین نگاه کنید به
مجموعه ی بناهای مشهور جهان
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_17.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و نامه ها
 ====================================

۱۳۹۷ اسفند ۲۵, شنبه

گفتنی های تغذیه: ۳۲ - نکاتی در مورد ویژگی‌ ها و ارزش های غذایی تخم مرغ


تخم مرغ در فرهنگ واژه ها
تخم مرغ = جسمی تقریباً بیضوی با پوستی نسبتاً محکم که در شکم مرغ خانگی تولید می‌شود و از چند قسمت تشکیل می‌شود: ۱) پوست آهکی که دارای منافذ ریز برای تنفس نطفه است ۲) پوست نازکی که در داخل پوست آهکی وجود دارد ۳) آلبومین یا سفیدۀ تخم که مایع لزج بی ‌رنگی است و پس از پخته شدن سفید و سفت می ‌شود ۴) زرده که ماده‌ ای است چرب و زرد رنگ و در میان سفیده قرار دارد: فرهنگ فارسی عمید
تخم مرغ = سلول نطفهٔ مادهٔ (تخمک) مرغ و معمولاً به‌شکل بیضی است که از نظر زیست ‌شناختی برای تولید مثل گذارده می‌ شود و برای انسان ها منبع غذایی محسوب می ‌گردد. ایجاد یک تخم مرغ ۲۵ ساعت به طول می ‌انجامد و به همین دلیل یک مرغ می ‌تواند تنها ۱ تخم در طول یک شبانه روز بگذارد: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌ پدیا
برخی از ویژگی‌ های تخم مرغ
وزن تخم‌مرغ به‌ طور میانگین و بدون احتساب پوستهٔ آن، ۵۸ گرم است. پوست تخم مرغ حدود نیم میلی‌متر ضخامت دارد و ۹۰ درصد آن از کربنات کلسیم تشکیل شده ‌است. رنگ پوست تخم مرغ به نژاد مرغ مربوط می‌ شود و معمولاً سفید یا قهوه ‌ای است. مرغ آراکانا تخم‌هایی به رنگ آبی می‌گذارد. آراکانا که از آن به "بیدم آمریکای جنوبی" هم نام می‌برند، نژادی از مرغ است که زادگاه آن کشور شیلی می‌باشد. غالباً این نژاد را با آمرکانا و تخم‌گذار عید پاک اشتباه می‌گیرند، اما آراکانا ها خصوصیاتی دارد که براحتی باعث تشخیص آن ها می ‌شود. آن ها تخم آبی رنگ می‌گذارند و زائده ‌هایی از پر در کنار گوش های خود دارند
تاریخچه ی مصرف تخم مرغ
.تاریخ استفاده از تخم مرغ تقریبا موازی با تاریخ استفاده انسان از مرغ به عنوان غذاست. تخم مرغ در سابقه ی باستانی همیشه تصویری از نیایش و احترام را در مذاهب مختلف به دنبال داشته است و هنوز هم در تعدادی از فرهنگ ها و مذاهب در اطراف دنیا همین حالت وجود دارد . تخم مرغ همیشه نمونه یا مظهری از باروری بوده است. نقاشی های کشف شده بر دیوار غار ها نشان می دهد هنرمندان غارنشین و اجداد بشر امروزی برای آن که رنگ ها خاصیت چسبندگی پیدا کنند و بهتر روی سنگ ها بنشینند رنگ های مورد نظر خود را با تخم مرغ خشک شده و شیره ی گیاهان مخلوط می کردند. در فراگیر ترین و مهم ترین اعیاد، تخم مرغ همیشه برای خوراک استفاده می شده است .بارزترین نمونه های آن عید نوروز و عید پاک است. تخم مرغ به عنوان یک غذای تجملی در عهد قدیم مطرح بوده است. همچنین خوردن آن را در ماه روزه و استغفار برای مسیحی ها منع کرده بودند. آن ها منتظر عید پاک می ماندند تا در آن روز تخم مرغ را مصرف کنند. جالب ترین و گیرا بودن نقاشی هایی که روی پوسته تخم مرغ انجام می گرفته یکی دیگر از کاربرد های آن در اعیاد و جشن هاست. این یک سابقه ی تاریخی و یک فرهنگ عام و مردمی در بین بسیاری از شهر وندان باستان مصر، چین، یونان و ایران بوده است. در رم باستان، از روش های مختلف برای نگهداری و جلوگیری از فاسد شدن تخم مرغ استفاده می کردند.
ارزش های غذایی تخم مرغ
تخم مرغ منبع پروتئين، ويتامين ها و املاح ضروري است و مي تواند به عنوان يك ماده غذايي مهم در برنامه ي غذايي افراد وجود داشته باشد. نيازهاي تغذيه اي افراد برحسب جنس و سنشان متفاوت است. از محبوب‌ترین غذاهای تهیه شده با تخم مرغ می‌توان به نیمرو اشاره کرد .  
ارزش انرژي زايي تخم مرغ: يك عدد تخم مرغ متوسط ۷۶ كيلو كالري انرژي دارد و مصرف روزانه يك عدد تخم مرغ، ۳ درصد نياز انرژي يك مرد بالغ و ۴ درصد نياز انرژي يك زن بالغ را تأمين مي كند.
پروتئين: تخم مرغ منبع بسيارغني پروتئين است. ارزش بيولوژيكي پروتئين تخم مرغ بسيار بالاست و نسبت به ساير منابع پروتئيني مثل لبنيات، گوشت ها و حبوبات غني تر است. پروتئين تخم مرغ داراي تمامي اسيد آمينه هاي ضروري براي سلامتي بدن مي باشد. بنا بر اين مصرف تخم مرغ با ساير موادغذايي كه از نظر پروتئيني فقير هستند مانند نان ، برنج و غلات، باعث تكميل ارزش پروتئيني غذا مي شود.   درصد وزن تخم مرغ را پروتئين تشكيل مي دهد و هم در زرده و هم در سفيده وجود دارد. ولي بيشتر در سفيده تخم مرغ و به نام آلبومين وجود دارد. در نمودارهاي ارزيابي كيفيت پروتئين موجود در موادغذايي، هميشه تخم مرغ در بالاترين حد قرار دارد و بعنوان استاندارد مرجع براي سنجش پروتئين ساير غذا ها استفاده مي شود.
ويتامين ها: تخم مرغ، بيشتر ويتامين هاي موردنياز بدن به جز ويتامين ث را دارد. تخم مرغ منبع خوبي از ويتامين هاي گروه ب و ويتامين آ مي باشد. همچنين ويتامين دی و ويتامين ای را به مقدار كافي و لازم تأمين مي كند.
املاح: تخم مرغ حاوي تمامي املاح براي تأمين سلامتي فرد است. به خصوص اينكه منبع بسيار خوب يد و فسفر مي باشد كه يد براي ساخت هورمون تيروئيدي و فسفر براي رشد بهتر و سلامتي استخوان هاي بدن لازم مي باشند املاح مهم ديگري كه در تخم مرغ وجود دارند شامل روي، سلنيم، آهن و كلسيم مي باشند. روي باعث بهبود زخم، بلوغ و رشد بهتر مي شود و عفونت را نيز از بين مي برد. سلنيم نيز يكي از آنتي اكسيدان هاي مهم مي باشد و راديكال هاي آزاد ناشي از سوخت ناقص چربي ها را در بدن از بين مي برد و مي تواند بر عليه عوامل ايجادكننده سرطان نقش داشته باشد. كلسيم نيز براي عملكرد بهتر سيستم عصبي، رشد بهتر افراد استخوان ها و استحكام ها آن ها لازم است. آهن يكي از اجزاء اصلي و حياتي گلبول هاي قرمز خون است ولي قابليت استفاده اين نوع آهن براي بدن هنوز مشخص نيست.
كربوهيدرات و فيبر: تخم مرغ به مقدار خيلي كم كربوهيدرات دارد و نيز فاقد فيبرغذايي است. 
چربي ها: ۱۰٫۶ درصد تخم مرغ را چربي تشكيل مي دهد كه در زرده آن وجود دارد و كمتر از ۰.۰۵ درصد آن در سفيده موجود است. کلسترول و لسیتین، مواد چرب موجود در زرده ي تخم مرغ می‌باشند و برای ساختمان و عملکرد سلول‌های بدن ضروری اند. کلسترول قابلیت انعطاف و نفوذ پذیری غشای سلول‌های بدن را حفظ می‌کند. همچنین بعنوان یکی از اجزاي تشکیل دهنده ي مواد چربی باعث نرمی پوست می‌شود
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم یک تخم‌ مرغ آب ‌پز
کربوهیدرات‌ها ۱٫۱۲ گرم - چربی ۱۰٫۶ گرم - پروتئین ۱۲٫۶ گرم - آب ۷۵ گرم
ویتامین آی معادل  ۱۴۰ میکروگرم (۱۶٪) - ویتامین ب۱ (تیامین)  ۰٫۰۶۶ میلی‌ گرم (۵٪) 
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین) ۰٫۵ میلی‌ گرم (۳۳٪) - اسید پانتوتنیک ۱٫۴ میلی‌ گرم (۲۸٪) 
اسید فولیک (ویتامین ب۹) ۴۴ میکروگرم (۱۱٪) - ویتامین ب۱۲  ۱٫۱۱ میکروگرم (۴۶٪) 
ویتامین دی (۲۲٪) - ویتامین ای ۱٫۰۳ میلی‌ گرم (۷٪) 
کلسیم ۵۰ میلی ‌گرم (۵٪) - آهن  ۱٫۲ میلی‌گرم (۱۰٪) - منیزیم ۱۰ میلی‌گرم (۳٪) 
فسفر ۱۷۲ میلی‌ گرم (۲۵٪) - پتاسیم ۱۲۶ میلی ‌گرم (۳٪) - روی  ۱٫۰ میلی ‌گرم (۱۰٪) 
کلسترول ۴۲۴ میلی ‌گرم/ منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا
تخم مرغ و کلسترول خون
در رابطه با تأثیر تخم مرغ و کلسترول آن، بر کلسترول خون هنوز مطالعات دقیقی برای مصرف بیش از ۶ عدد در روز انجام نشده‌است. در نتیجه نمی‌توان نظر قطعی برای مصرف بالای ۶ عدد بیان کرد. طبق مطالعات انجام شده، مصرف تخم مرغ در محدودهٔ ۱–۶ عدد در روز، در صورتی که با یک رژیم غذایی سالم (کم کربوهیدرات و فاقد چربی‌های مضر و اشباع) همراه باشد، احتمالاً خطری نداشته یا حتی به کاهش کلسترول بد خون نیز شاید کمک کند. در رابطه با تأثیر تخم مرغ و کلسترول آن، بر کلسترول خون هنوز مطالعات دقیقی برای مصرف بیش از ۶ عدد در روز انجام نشده ‌است. در نتیجه نمی‌ توان نظر قطعی برای مصرف بالای ۶ عدد بیان کرد. اما احتمال می ‌رود در صورت مصرف بیش از این میزان، یا مصرف کربوهیدرات و چربی‌های بد همراه آن، سبب کاهش کلسترول خوب شود و خطر بیماری‌ های قلبی و عروقی را بالا ببرد. در رابطه با تأثیر دقیق کلسترول تخم مرغ بر کلسترول خون هنوز نتایج قطعی نشده و مطالعات همچنان ادامه دارد.
تخم مرغ در برخی از گزارشات علمی
پژوهش جدیدی که به زبان انگلیسی روز ۱۴ مارس ۲۰۱۹ به نقل از مجله ی انجمن پزشکی آمریکا یا "جاما" انتشار یافته است بی خطر بودن مصرف روزانه ی تخم مرغ را مورد تردید قرار داده است. برای آگاهی بیشتر در مورد این پژوهش نگاه کنید به بخش منابع و مآخذ
تخم مرغ در برخی از  گزارشات ویدیویی
: زرده ی تخم‌ مرغ، مقوی قلب و محرک نیروی جنسی
اگر همه روزه ۳ عدد تخم مرغ بخورید، چه اتفاقی رخ خواهد داد
برای آگاهی بیشتر در مورد این گزارشات نگاه کنید به بخش منابع و مآخذ
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
منابع و مآخذ

تخم مرغ در فرهنگ فارسی عمید: تارنمای واژه یاب/ تخم مرغ: تارنمای ویکی‌پدیا/ برخی از ویژگی‌ های تخم مرغ: تارنمای ویکی‌پدیا/ تاریخچه ی مصرف تخم مرغ: بسیاری از تارنماها/ آراکانا: تارنمای ویکی‌پدیا/ ارزش های غذایی تخم مرغ: تارنمای عصر ایران/ مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم یک تخم‌ مرغ آب ‌پز: تارنمای ویکی‌پدیا/ تخم مرغ  و کلسترول خون:  تارنمای ویکی‌پدیا/ تخم مرغ و پژوهش جدید به نقل از مجله ی انجمن پزشکی آمریکا (به زبان انگلیسی): تارنمای امروز/ تخم مرغ در برخی از  گزارشات ویدیویی: تارنمای یوتیوب/
*
گزیده ای از نوشتارها
https://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_16.html
بخش های پیشین مجموعه ی گفتنی های تغذیه
==========================

۱۳۹۷ اسفند ۲۳, پنجشنبه

ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی: ۹۴ - سرزمین سیستان و آریایی ها

 
مجسمه ی یعقوب لیث صفاری در ورودی شهر زابل در استان سیستان

سیستان در فرهنگ واژه ها
سیستان (سگستان - سجستان - سگزستان) = نام قدیم آن زرنگ بود پس از مهاجرت سکه ها (سکا - اسکوت - اسکیث - سیت) در زمان فرهاد دوم اشکانی و اردوان دوم بطرف جنوب گروهی از آنان در زرنگ مستقر شدند از این زمان زرنگ به نام آنان سکستان خوانده شد . سیستان سرزمینی است که در دنباله ٔ کوه های افغانستان قرار گرفته و آن از اراضی شن زاری است که سیلاب های نواحی مجاور در گودال هایش جمع شده و دریاچه ها و باتلاق های هامون و گودرزه را تشکیل داده است . در خاک سیستان رود هیرمند (هیلمند) جاری است که از کوه های افغانستان سرچشمه می گیرد و وارد خاک ایران می شود (بیاراسته سیستان چون بهشت/ گلش مشک سارا بد و زرش خشت: فردوسی): لغت نامه ی دهخدا
سیستان (ساستان، ساکستان، سکستان، نیمروز، سجستان، درنگیانا، درنگستان، زرنگ، زرنگه، زرنج، زرکه، زرنکه، صیرئینکش، زاول، زابل، زاولستان، زابلستان) =  سیستان دارای آب فراوان و خاک آبرفتی و از مناطق بسیار حاصلخیز ایران است. فاصله آن با شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان ۲۰۰ کیلومتر است که شمالی‌ترین شهر این استان و شرقی ‌ترین شهر ایران است و در گذشته از آبادترین مناطق ایران و یکی از مراکز تمدن بوده ‌است. سیستان به انبار غله ایران معروف بوده و وجود ویرانه‌های فراوان شهرها و روستاها در این منطقه اثباتی است بر این مدعا. این سرزمین در داستان‌ های اساطیری، پهلوانی، تاریخی و دینی ایران مقام والایی دارد و نامداران بسیاری از آن برخاسته‌ اند: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
*
پیشینه ی تاریخی سیستان
سیستان در اساطیر ایران و آئین زرتشت، اهمیت بسزایی دارد. در داستان های قدیم ایرانی، زابلستان از این جهت واجد شهرت و اهمیت است که موطن زال، پدر رستم، پهلوان نامدار ایران باستان می‌باشد. در یک متن پهلوی به نام شهرهای ایران، ساخت سیستان و بنای آتشکده کرکویه، به افراسیاب تورانی نسبت داده شده‌است. مورخین قدیم یونان، سرزمین واقع در مسیر سفلای هیرمند را درانگیانا می‌خواندند که ضبط‌ های دیگرش زرنگای و سرنگای می‌باشد. از این منطقه در کتیبه ‌های داریوش اول در بیستون و تخت جمشید، تحت عنوان زرنک یاد شده‌است. آخرین دسته از آریایی‌ها در حدود سال ۲۵۰۰ پیش از میلاد که سکه یا سکاها نامیده می‌شدند از شمال افغانستان به طرف جنوب یعنی قندهار و سپس به طرف غرب راه پیمودند تا به ایالت زرنک و کناره‌ های دریاچه زره رسیدند و نام زرنک به واسطه ورود سکاها به سکستان تبدیل گردید و عربها سجستان می‌گفتند و بالاخره
به سیستان تغییر نام یافت که امروزه به همین نام خوانده و شناخته می‌شود
همچنین نگاه کنید به  "آریایی ها در سیستان و نشتیفان سرزمین های نخستین آسیاب بادی"  نوشتاری از همین نگارنده.
*
مردم سیستان بهترین نمونه و یادگار نژاد قدیم آریایی
دکتر ابراهیم زاده عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان ایران اظهار کرد: "مردم سیستان بهترین نمونه و یادگار نژاد قدیم آریایی هستند که بهتر از نقاط دیگر زبان و خصوصیات کلی ایرانیان دوره ی هخامنشی را حفظ کرده اند. سیستان در گذشته محل تجمع اقوام ابتدایی در کنار رود هیرمند بود. کناره های هیرمند با توانمندی های محیطی می توانست برای رویش و افزایش این قوم مناسب باشد. مردم سیستان شاخه ای از نژاد آریایی هستند و بیشتر دانشمندان بر این باور هستند که سیستانی های واقعی اصیل ترین افراد ایرانی و از نژاد آریایی اند، یگانه نماینده ی نژاد قدیم آرین مهین سیستانی ها و جمشیدیان هرات هستند و بسیاری از ساکنین امروزی سیستان از طوایف مختلف بلوچ، تاجیک و قاینی می باشند". وی خاطر نشان کرد: "بسیاری از محققین، صیادان حاشیه دریاچه هامون را بازماندگان پیش تر از آریایی ها و بازماندگان سکنه بومی قبل از قوم آریایی ها را ذکر کرده اند. کیانیان که اعقاب اولیه ایرانی و کیخسرو و کیکاوس و دیگر پادشاهان اسطوره ای ایران زمین را تشکیل می دهند از سیستان برخاسته اند و رستم و زال و دیگر جهان پهلوانان ایرانی از نژاد سیستانی هستند".
*
سیستان: در زنجیری از سروده ها
برآمد بسی روزگاری بدوی/ که خسرو سوی سیستان کرد روی
که آنجا کند زنده و استا روا/ کند موبدان را بدانجا گوا
جو آنجا رسید آن گرانمایه شاه/ پذیره شدش پهلوان سپاه… : فردوسی
بودی درون گلشن و از پردلان تو/ در هند بود غلغل و در زنگ بد فغان
در دشت روم خیمه زدی و غریو کوس/ از دشت روم رفت به صحرای سیستان
تا قصر زرد تاختی و لرزه اوفتاد/ در قصرهای قیصر و در خانه‌های خان
آن کیست کاو به ملک کند باتو همسری/ از مصر تا به روم و ز چین تا به قیروان: حافظ
با کاروان حله برفتم ز سیستان/ با حله تنیده ز دل بافته ز جان
با حله‌ای بریشم ترکیب او سخن/ با حله‌ای نگارگر نقش او زبان: فرخی سیستانی
شنیده ‌ام که یلی بود پهلوان رستم/ کشیده سر ز مهابت بر آسمان رستم
نیاش سام و پدر زال و مام رودابه/ ز تخم گرشاسب مانده در جهان رستم
به کودکی سرپیل سپیدکفته به گرز/ سپس به دیو سپید آخته سنان رستم
نکرده خودسری و ساخته به لقمهٔ نان
ز جمع حاصل املاک سیستان رستم: ملک ‌الشعرای بهار
نعلِ باژگون در آتش/ اسبِ مُرده بر آخور
پیرمردِ درشکه چی/ در بازارِ مسگران/ پی کسی به اسم یعقوب می گشت
می گفت از راهِ دوری آمده ام/ می گفت اهلِ زَرَنجِ سیستان ام
بازار بسته شد/ مردم رفتند/ شب بود دیگر
پیرمرد گفت: توفانِ بزرگ آغاز خواهد شد/ نی بزن پسرم
بگذار آتشِ این اجاق/ خاکستر خود را فراموش کند
اسب، مُرده/ نعل، باژگون/ توفان، در راه... : سید علی صالحی
*
یاد آوری: " که رستم یلی بود در سیستان/ منش کرده ام رستم داستان" آیا از فردوسی است؟ این بیت از فردوسی نیست و در هیچ یک از نسخه های برتر و کهن شاهنامه نیامده است 
*
نگارش و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
سیستان در لغت نامه ی دهخدا: تارنمای پارسی ویکی/ سیستان: تارنمای ویکی‌پدیا/ پیشینه ی تاریخی سیستان: تارنمای ویکی‌پدیا/ مردم سیستان بهترین نمونه و یادگار نژاد قدیم آریایی: تارنمای خبرگزاری دانشجویان ایران/
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/03/blog-post_14.html
بخش های پیشین مجموعه ی ایرانیان درپهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
==========================================

۱۳۹۷ اسفند ۲۰, دوشنبه

فانوس های دریایی یا خَشاب های مشهور جهان

Image result for ‫wikipedia کیپ الیزابت، مین‬‎
نمایی از فانوس دریایی پورتلند در دماغه ی الیزابت درآمریکا
فانوس دریایی و خَشاب در فرهنگ واژه ها
فانوس دریایی = چراغی که در بندرگاه ها بالای برجی برپا کنند و شب ها برای هدایت کشتی ها آن را بیفروزند: لغت نامه ی دهخدا
فانوس دریایی = یکی از کمک ‌ها برای ناوبری در دریاها است. فانوس معمولاً یک ساختمان برجی‌ شکل است که از بالای آن با سیستمی از چراغ ‌ها و لنزهای نوری علامت ‌هایی برای شناورها فرستاده می ‌شود. در قدیم برای این کار از آتش هم استفاده می‌ شده است. واژه فانوس از زبان یونانی به فارسی آمده و یونانی آن فاروس است. هم‌اکنون در بسیاری از زبان‌ های اروپایی فانوس را "فارو" می‌نامند.  همچنین گفته می ‌شود برج یا فانوس اسکندریه در جزیره ی کوچک فاروس بنا شده بود و از همین جاست که کلمه ی فاروس (و با تلفظی دیگر: فانوس) به معنای چراغ دریایی را برای این نوع ساختمان‌ها و مناره‌ هایی که چراغ دریایی بر فراز آن است به کار می‌بردند. با گسترش سامانه‌ های نوین و پیشرفته ی ناوبری، امروزه تعداد فانوس‌ها در جهان به کمتر از ۱۵۰۰ عدد کاهش یافته‌ است: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
خَشاب = از گذشته‌ های دور ایرانیان در سواحل خلیج فارس و دریای عمان ساختمان های بلند می ‌ساختند و بر فراز آن ها آتش می ‌افروختند. این ساختمان ها خَشاب نام داشت. خشاب نقاط کم عمق آب را مشخص می ‌نمود و وظیفه خبر رسانی را بر عهده داشت: لغت نامه ی دهخدا
فانوس های دریایی ایران
فرهنگ ایران، از دیدگاه دریانوردی و کشتی‌سازی بسیار پربار است. آب‌های نیلگون دریای پارس (خلیج فارس و دریای عمان) از دیرباز پهنه ی دریانوردی ایرانیان بوده است. از گذشته‌ های دور ایرانیان، در سواحل دریای پارس ساختمان‌های بلند می‌ساختند و بر فراز آنها آتش می‌افروختند. اما، این ساختمان‌ها ی آتش‌بار، جدای از عمل خبر رسانی، به عنوان چراغ دریایی راهنمای دریانوردان و دریاپویان بوده‌اند. فاصله این چراغ‌ های دریایی چنان بوده که با ناپدید شدن یکی، دیگری نمایان می‌شده است. چراغ‌های دریایی با آتشی که همواره بر فراز آنها افروخته می‌شده به چند دلیل ساخته می‌شدند. نخست اینکه با بالا آمدن آب در زمین‌های کم عمق، این خطر همواره وجود داشته که کشتی‌ها نخواسته و ندانسته رو به سوی آب‌های کم عمق آورده، به شن نشسته و نابود شوند. دلیل دیگر آن بوده که در تاریکی شبانگاه و یا هوای ابری و مه‌آلود، کشتی‌بان‌‌ها با دیدن نور، راه و جهت خود را بیابند. دلیل سوم از ساخت این سازه‌های دریایی، خبررسانی به پایگاه‌های دریایی و پادگان‌های زمینی در صورت حمله متجاوزگران و یورش دزدان دریایی بوده است. دلیل چهارم این بوده است که دریابان‌های مستقر در این ساختمان‌ها، پدیده‌های هواشناختی و دریاشناختی را ثبت می‌کرده‌اند. دریانوردان تازه‌کار ایرانی از این اطلاعات، که در ره‌نامگ‌ها ثبت می‌شد، برای رویارویی با رخدادهای هوا و دریا، به ویژه رخدادهای چرخه‌ای و دوره‌ای مانند بادهای موسمی استفاده می‌کردند. در بوشهر (ری‌شهر باستانی) و در نزدیکی شهر ایلامی لیان و همچنین در دژ بندر گنگ (معروف به قلعه پرتغالی‌ها) آثاری از این چراغ
 ‌های دریایی برجای مانده است. مسعودی، تاریخ ‌نگار ایرانی در این‌باره می‌نویسد: در "هزاره" و نیز در "آبادان"، پایه‌هایی از چوب در دریا برای دریانوردان ساخته شده که مانند سکو در داخل آب به نظر می‌رسند. روی این سکوها، که خَشاب می‌نامند، در شب آتش می‌افروزند تا کشتی‌هایی که از سیراف و بنادر دیگر می‌آیند با خبر سازند تا به ساحل هزاره برخورد ننمایند زیرا در آن صورت درهم شکسته و نابود خواهند شد. ادریسی نیز می‌گوید: "خشابات در محلی که رود دجله در آب‌های فارس به دریا می‌ریزد واقع شده است. آنها مانند مجموعه ستون‌هایی که رویشان کلبه ساخته شده هستند. در این ساختمان‌ها دریابان‌ها (نگهبانان گارد ساحلی) با قایق‌هایی مستقر هستند که به وسیله ی آن ها می‌توانند از ساحل به این ساختمان‌ها رفت ‌و‌آمد نمایند". یکی از آخرین خشاب‌های ایران که از نفت پارسوماش (مسجد سلیمان) جهت نورافروزی و راهنمایی دریانوردان سود می‌جست و هنوز پابرجاست، خشاب بندرجاسک بوده است
فانوس  دریایی ایران یا خَشاب در برخی از سفرنامه ‌ها
دریانوردان ایرانی در دوران هخامنشی به نام‌ "اسکیلاکس" در زمان داریوش بزرگ و "ساتاسپ" در دوران خشایارشا در سفرنامه ‌های خود از فانوس های دریایی ایران یاد کرده‌ اند.
+
نئارخوس (نئارکوس) حدود ۳۶۰ - ۳۰۰ پیش از میلاد) یکی از سرداران اسکندر مقدونی و سرکردهٔ نیروی دریایی او بود. نئارخوس  که چراغ ‌های دریایی را در اروند رود دیده، در سفرنامه خود به شرح این فانوس‌های دریایی پرداخته و اعجاب خود را از عظمت آن ها بیان داشته است… در یکی از کهن ‌ترین اسناد پیرامون دریانوردی در خلیج ‌فارس که به سده ی چهارم پیش از میلاد مربوط می‌شود، نئارخوس در یازدهمین سال فرمان‌روایی اسکندر مقدونی و به دستور او سفر دریایی خود را آغاز کرد و در این سفر از دهانه ی رود سند به دهانه ی تنگه هرمز رفته و پس از عبور از خلیج‌ فارس در ساحل رود کارون لنگر انداخت. او که در این سفر چند دریانورد ایرانی ازجمله بگیوس پسر فرناکه، هیدارس بلوچ و مازان قشمی نیز او را همراهی می‌کردند، سفرنامه ‌ای از سفر ۱۴۶ روزه خود نوشت که چکیده‌ ای از آن باقی‌مانده‌ است. او در سفر نامه ی خود به فانوس‌های دریایی بزرگ و شگفت‌ انگیز در خلیج ‌فارس اشاره می‌ کند
+
حکیم ناصر خسرو قبادیانی در سفرنامه ی خود نوشته است: صبحگاهی کشتی در دریا راند ند و بر جانب شمال روانه شدیم وچندان که نزدیک تر شدیم چیزی بزرگ تر می‌نمود و چون به مقابل او رسیدیم چنان که بر دست چپ تا یک فرسنگ بماند باد مخالف شد و لنگر کشتی فرو گذاشتند و بادبان فروگرفتند. پرسیدم که آن چه چیز است گفتند خشاب،.. بعضی می‌گویند که بازرگانی بزرگ آن را ساخته است بعضی گفتند که پادشاهی آن را ساخته است و غرض از آن دو چیز بوده است یکی آن که مردم از دور بینند و احتیاط کنند دوم آن که اگر دزدی باشد ببینند و احتیاط کنند و کشتی از آن جا بگردانند
فانوس دریایی ایران یا خَشاب در سروده ای از یک سراینده ی گمنام
بیا تا بگویم چه باشد خشاب/ خردمند آن را نهاده بر آب
که کشتی چو آن را ببیند ز دور/ فرازش یکی روشنایی ز نور
بپوید ره و گم نگردد ز جای/ چنین است اندیشه ی ناخدای
فانوس دریایی اسکندریه
این فانوس یکی از عجایب هفتگانه ی جهان است و به شکل برجی بود که در اسکندریه ی مصر قرار داشت. گفته می ‌شود بر روی برج یک آینه ی‌ غول پیکر نصب بوده‌ است. فانوس اسکندریه برجی بود که برفراز آن آتشی بود تا شب‌ ها راهنمای ملوانان برای رسیدن به بندر اسکندریه باشد. این برج در جزیره ی کوچک فاروس بنا شده بود. برج دریایی اسکندریه در زمان پادشاهی جانشین اسکندر، یعنی «بطلمیوس دوم» (۲۴۷ – ۳۰۴ پیش از میلاد) به وسیله ی معماری به نام «سوسترات» ساخته شد. در سال ۱۳۷۵ میلادی بر اثر زمین ‌لرزه شدیدی که در اسکندریه و سایر نقاط اطراف آن روی داد، فانوس دریایی اسکندریه زیر و
رو شد و از ویرانه‌های آن هم چیزی به دست نیامد
سایر فانوس های دریایی
فانوس دریایی رابجرگ کوده در شمال دانمارک: در ساحل دریای شمال در رابجرگ، در شهر ژوتلند در شمال دانمارک واقع شده ‌است. ساختن این فانوس‌ در سال ۱۸۹۹ آغاز شد و اولین بار در ۲۷ دسامبر ۱۹۰۰ روشن شد. فانوس دریایی رابجرگ کوده در بالای کوه لنزتراپ کلینت، ۶۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد
فانوس دریایی دماغه ی بوژیدور (فانوس بورگوس) در فیلیپین: یک بنای میراث فرهنگی در بورگوس و ایلوکوس شمالی است که طی دوران استعمار اسپانیا در فیلیپین ساخته شد. این فانوس دریایی که برای اولین بار در ۳۰ مارس ۱۸۹۲ روشن شد بر بلندی تپه ی "ویجیا نگپارتی" واقع شده و از آنجا به تمام منطقه ی بوژیدور مشرف است جایی که گالئونهای اولیه دریانوردی را آغاز کردند. این فانوس با گذشت بیش از ۱۰۰ سال، هنوز هم کار می‌کند و کشتی‌ هایی را که از شمال به مجمع الجزایر فیلیپین وارد می‌شوند هدایت کرده و از ساحل سنگی شهر. در ا مان نگه‌ می‌ دارد
فانوس دریائی نقطه باگاکی در فیلیپین: یک فانوس دریایی فعال در شمال شهر "سیبو" در فیلیپین است. این بنای برجسته با دستورالعمل اجرایی صادر شده در تاریخ ۲۸ ژوئیه ۱۹۰۳ توسط ویلیام هووارد تفت، نخستین آمریکایی فرماندار کل فیلیپین که در سال ۱۹۰۰ به عنوان رئیس کمیسیون فیلیپین به این کشور آمد، ساخته شد. محل فانوس دریائی در ابتدا در سال ۱۸۵۷ توسط دولت حاکم اسپانیولی  شد. برای بیش از ۱۰۰ سال، این فانوس دریایی، دریانوردان و ماهیگیران را از شهرهای ساحلی در شمال شهر سیبو راهنمایی می‌کند
فانوس دریایی کیپسار در انتهای شبه‌ جزیره ی هاریلند در استونی: در انتهای شبه‌جزیره ی هاریلند در سارمای استونی قرار دارد. این فانوس دریایی در سال ۱۹۳۳ با سیمان تقویت ‌شده ساخته شد تا ملوانان دریای بالتیک را از خطر شبه‌جزیره ی هاریلند باخبر سازد. این فانوس دریایی در زمان ساخت حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر از دریا فاصله داشت اما امروزه به خاطر پیشروی آب در چند متری ساحل و در دریا قرار دارد و به علت خاک سست منطقه، ساختمان آن خم و کج شده‌ است.  در ۱۹۸۸، خط آبی دریا ۱۱ متر از آن فاصله داشت ولی در آغاز ۱۹۹۰، آب دریا به فانوس رسید و برج شروع به کج شدن کرد. به همین دلیل ژنراتور برق فانوس دریایی در سال ۱۹۹۲ برداشته شد و ساختمان آن در طول روز به عنوان نشانه ‌ای برای ملوانان بکار ‌رفت
فانوس دریایی دماغه ی اسپارتل در مراکش: دماغه اسپارتل دماغه‌ای در مراکش است که حدود ۳۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در دهانه ی تنگه جبل ‌الطارق و ۱۲ کیلومتری غرب طنجه واقع شده است. فانوس دریایی دماغه ی اسپارتل در این منطقه قرار دارد
فانوس دریایی ایزاک: یک فانوس دریایی بود که در سال ۱۹۶۹ گرفتار مثلث برمودا شد. فانوس دریایی و ۲ نگهبانش ناپدید گردیدند و هرگز پیدا نشدند.  مثلث برمودا که به نام مثلث شیطان هم شناخته می‌شود، حدود منطقه ‌ای در ناحیهٔ غربی اقیانوس اطلس شمالی است که گفته می‌شود بیش از ۵۰ کشتی و ۲۱ هواپیما و فانوس دریایی ایزاک به طرز مرموزی در این منطقه ناپدید شده یا از بین رفته ‌اند. بر پایهٔ اطلاعات نیروی دریایی ایالات متحدهٔ آمریکا مثلث برمودا بسیار خطرناک بوده و گفته می‌شود موجودات ناشناخته و ماوراء الطبیعه در آن وجود دارند
 فانوس های دریایی در کانادا: برای آگاهی در مورد این فانوس ها نگاه کنید به بخش منابع و مآخذ
فانوس دریایی پورتلند در دماغه ی الیزابت درآمریکا: یک فانوس مخروطی شکل در دماغه ی الیزابت واقع در ایالت مین آمریکاست. ارتفاع آن ۲۴ متر است و رنگ آن به استثنای بخش سیاه بالایی آن سفید می باشد. این فانوس و خانه ی ویکتوریایی سرخ رنگ کنارش نماد های قابل توجه ی ایالت مین آمریکا هستند.  دماغه ی الیزابت سرد و معتدل است و حتی در خشک ترین ماه های سال هم باران می بارد. فرمان ساخت این فانوس دریایی که هر سال نزدیک به یک میلیون توریست را جذب می کند در سال ۱۷۸۷ توسط جرج واشینگتن صادر شد


تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
فانوس دریایی در لغت نامه ی دهخدا: تارنمای پارسی ویکی/ فانوس دریایی: تارنمای ویکی‌پدیا/ خَشاب در لغت نامه ی دهخدا: تارنمای پارسی ویکی/ فانوس های دریایی ایران (خَشاب‌های دریای پارس - نوشتاری از جعفر سپهری): تارنمای شهروند/ فانوس دریایی ایران یا خَشاب در برخی از سفرنامه ‌ها: تارنماهای گوناگون/ نئارخوس در یکی از کهن ‌ترین اسناد پیرامون دریانوردی در خلیج ‌فارس (پیشینه ی دریانوردی در خلیج فارس): تارنمای تبیان/ خَشاب در سفرنامه ی حکیم ناصر خسرو قبادیانی: تارنمای گنجور/ فانوس دریایی ایران یا خَشاب در سروده ای از یک سراینده ی گمنام: بسیاری از تارنماها/ فانوس دریایی اسکندریه: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریایی رابجرگ کوده در شمال دانمارک: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریایی دماغه ی بوژیدور در فیلیپین: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریائی نقطه باگاکی در فیلیپین: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریایی کیپسار در استونی: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریایی دماغه اسپارتل: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریایی ایزاک: تارنمای ویکی‌پدیا/ مثلث برمودا: تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس های دریایی در کانادا (به زبان انگلیسی): تارنمای ویکی‌پدیا/ فانوس دریایی پورتلند: تارنمای نیلگام

۱۳۹۷ اسفند ۱۸, شنبه

کاخ های مشهور جهان


نمایی از باقی‌مانده ی ‌کاخ دروازه ی‌ کشورها در مجموعه ی‌ تخت جمشید
کاخ در فرهنگ واژه ها
کاخ = کوشک باشد. (لغت فرس اسدی) - کوشک و قصر و عمارت بلند باشد. (برهان): لغت نامه ی دهخدا
کاخ = کوشک = ارگ = قصر: به محل اقامت خانواده ی سلطنتی، رئیس دولت، مقامات عالی ‌رُتبه و اشراف گفته می‌شود. گاهی به بناها، ساختمان‌ها و سازه‌های بزرگ دیگر نیز کاخ گفته می‌شود. کاخ فرعون در تبس، کاخ‌های تخت جمشید و کاخ‌های آشوری نینوا از قدیمی‌ترین کاخ‌های جهان هستند. در طرح معماری اندرونی کاخ همواره تلاش می‌شده فضا‌ها بویژه در اندرونی گوناگون باشند با آن که نمای ساختمان به صورت جفت یا قرینه بوده باشد ولی در طرح معماری درونی پا جفت یا ناقرینه کار می‌شده است و گاه طرح دوم اشکوب دوم با اشکوب همکف تفاوت می‌کرده ‌است مانند کاخ هشت بهشت اصفهان: دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
کاخ ‌های تخت جمشید
کاخ دروازه ی کشورها = کاخ دروازه ی ملل = کاخ انتظار = کاخ خشایارشا، از کاخ ‌های تخت جمشید بوده که در کنار پلکان ورودی و در کل در شمال غربی این ارگ پادشاهی جای گرفته ‌است. اطلاعات راجع به نام این کاخ از روی سنگ نبشته‌های بالای این کاخ گرفته شده ‌است. کاخ دروازه ی کشورها شامل سه درگاه غربی، شرقی و جنوبی است. در درگاه غربی و شرقی به ترتیب تندیس گاوان غول آسا و موجودات افسانه ‌ای با سر انسان جای گرفته‌ا ست. در این کاخ، تالار یا اتاق بزرگی بوده ‌است که در میانه ی آن چهار ستون قرار دارد. از این چهار ستون، سه ستون آن هنوز پا برجاست. بر روی دیواره و حتی تنه تندیس‌های کاخ دروازه ی کشورها، گروهی از بازدیدکنندگان نامدار و گمنام اسم و رسم خود و تاریخ دیدارشان از تخت جمشید را کنده‌ اند
+
کاخ آپادانا یا کاخ بار داریوش و خشایارشا: یکی از کاخ‌های اندرونی تخت‌جمشید است. این کاخ مشتمل است بر یک تالار چهارگوش مرکزی با ۳۶ستون و سه ایوان، در جهت‌های شمال، شرق و غرب (هر یک با ۱۲ ستون) و چهار برج در چهار گوشه بیرونی تالار و یک رشته اتاق نگهبانی که در جنوب آن قرار دارند. بنای کاخ آپادانا به دست داریوش بزرگ آغاز شد و در زمان خشایارشا به تکمیل گردید
کاخ آپادانای شوش
قصر زمستانی شاهان هخامنشی و کاخ اصلی داریوش یکم بوده‌ است. این کاخ به دستور داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی حدود سال‌های ۵۱۵_۵۲۱ پیش از میلاد در شوش (شهر باستانی) روی آثار و بقایای ایلامی بنا نهاده شد. دیوارهای کاخ از خشت و ستون‌ های آن از جنس سنگ است. این کاخ در حفاری ‌های بین سال‌های ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ از زیر خاک بیرون آورده ‌شد و پس از ۷۰ سال در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ در آثار ملی ایران به شمارهٔ ۳۹۸۱ به ثبت رسید
کاخ گلستان
اگر چه تاریخچه کاخ گلستان به زمان شاه عباس صفوی (۹۸۸ ه‍. ق) برمی‌گردد و بخشی از سفرنامه پیترو دلاواله (در سال ۱۰۲۸ ه‍.ق / سر آغازی بر ارگ سلطنتی) که به توصیف شهر تهران با چنارستانی که قصر سلطنتی را احاطه کرده بوده می‌پردازد خود موید این نکته است؛ ولی می‌توان شروع محوطه‌ای که در حال حاضر به نام کاخ گلستان باز می‌شناسیم را در روزگار کریمخان زند و میان سال‌های ۱۱۷۳ تا ۱۱۸۰ ه‍.ق و با ساخت دیوانخانه‌ای در آن جستجو نمود
کاخ سلطنت آباد
این کاخ در سال ۱۲۶۵ هجری شمسی به فرمان ناصرالدین شاه، در جلگه شرقی قریه رستم‌آباد، ساخته شد. معماری، سبک ساختمان کاخ و تزیینات گچبری آن معرف هنر دوره قاجار است و کوبی زرینی، که نشانه کاخ سلطنتی بود، برفراز بلندترین نقطه شیروانی بام جای داده شده بود. قسمتی از این کاخ توسط رضاشاه پهلوی تخریب شد و از مجموعه بناهای یاد شده این کاخ تنها عمارت حوضخانه، تالار آینه و برج سلطنت آباد بجا مانده، که اکنون در اختیار ارتش است و کارهای تشریفاتی ارتش در آن مکان انجام می‌شود 
کاخ مظفری اوشان
مربوط به دوره ی قاجار است و در اوشان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۳۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
کاخ سعدآباد یا مجموعه ی فرهنگی تاریخی سعدآباد
به مجموعه ی عمارت‌ها و کاخ‌هایی گفته می‌شود که در دربند، شمالی‌ترین و خوش آب و هوا ترین منطقه ی تهران در زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتار بنا شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این عمارت از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد. در دوران پهلوی اول، سراسر باغ سعدآباد از رودخانه ی دربند مشروب می‌شد؛ ولی در دوران پهلوی دوم، به دلیل بخشیدن آب رودخانه در نیمی از شبانه‌روز به رعایا، و کافی نبودن این میزان آب رودخانه برای آبیاری سراسر مجموعه، از دوازده رشته قنات قدیمی و جدیدالاحداث استفاده گردید. مجموعه ی سعدآباد، چهار دوره تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب ۵۷  را سپری کرده‌است. سعدآباد در دوره قاجار بنا شد و سکونت‌گاه تابستانی (ییلاق) شاهان این سلسله بود. پس از کودتای ۱۲۹۹ و تصرف آن توسط خاندان پهلوی، بناها و عمارت‌های متعددی در آن ساخته شد که بالغ بر ۱۸ کاخ در ابعاد مختلف می‌شوند. هر یک از بناها محل سکونت یکی از افراد دودمان پهلوی بوده‌ است. جدیدترین کاخ این مجموعه نیز کاخ لیلا پهلوی می‌باشد که متعلق به کوچکترین دختر محمدرضا شاه پهلوی بوده‌است. پس از پیروزی انقلاب ۵۷ این مجموعه به شکل موزه درآمد ولیکن کاخ فعلی ریاست جمهوری در جوار این مجموعه قرار دارد. از کاخ ملکه مادر نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود
کاخ مروارید یا کاخ شمس
کاخی در مهرشهر کرج، واقع در استان البرز است که در سال‌ های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با زیربنای ۲۵۰۰ متر برای زندگی شمس پهلوی خواهر محمد رضا شاه پهلوی ساخته شد. سازه اصلی و طرح کاخ به شکل یک سفره ی ‌ماهی است که صدفی آن را دربرگرفته ‌است. این ساختمان بدست وسلی پیترز طراحی و با همکاری بنیاد فرانک لوید رایت آمریکا به مبلغ یک میلیون دلار ساخته شد. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ به شماره ی ثبت ۷۰۶۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت
کاخ نیاوران
واقع در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. این کاخ در مجموعه باغ نیاوران در میدان نیاوران تهران واقع شده ‌است و مساحت آن حدود یازده هکتار است.
کاخ صاحبقرانیه
این کاخ به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار بنیان شد و قصر و مکان وی گردید. بعدها با براندازی سلسله ی قاجار توسط پهلوی اول، این مکان محل سکونت پهلوی دوم و متعلق به دودمان پهلوی قرار گرفت.
کاخ های مرمر
کاخ مرمر تهران: یکی از کاخ‌های تاریخی تهران در دوره پهلوی است که در مرکز تهران جای گرفته ‌است. این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۷ با شمارهٔ ثبت ۱۶۰۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این کاخ در سال ۱۳۵۵ به موزه تبدیل شد و تا سال ۱۳۵۷ با عنوان «موزه پهلوی» برای همگان قابل بازدید بود
کاخ مرمر رامسر: نام های دیگر آن کاخ سلطنتی رامسر، باغ رامسر، موزه کاخ رامسر، کاخ موزه مرمر، تماشاگه خزر، کاخ سلطنتی رامسر یا کاخ مرمر یکی از نفیس‌ترین آثار دوران پهلوی در شمال ایران است. این کاخ به دستور رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۱۶ به بهره ‌برداری رسید و تا سال ۱۳۵۷ به عنوان اقامتگاه خانواده پادشاهی استفاده می‌شد. ساختمان کاخ در میان باغی به مساحت ۶۰۰۰۰ متر قرار دارد که اولین نهال‌های مرکبات اصلاح شده و گیاهان تزیینی نایاب در این باغ کاشته شده‌است و یکی از جالب‌ترین و متنوع‌ترین باغ‌های ایران است
کاخ مرمر کلکته: عمارتی مجلل مربوط به سده نوزدهم میلادی در شمال کلکته (پایتخت ایالت بنگال غربی در کشور هند) است. این عمارت، یکی از زیباترین خانه‌ها و محفوظ‌مانده‌ترین بناهای سده نوزدهم کلکلته است. این عمارت، به خاطر کف و دیوارهای مرمرین‌ آن، کاخ مرمر خوانده می‌شود 
کاخ چهلستون
کاخ چهل‌ستون اصفهان از بناهای تاریخی اصفهان است. کاخ چهل ستون که بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس یکم احداث آن آغاز شد و در وسط آن عمارتی ساخته شده بود. شاه عباس اول، کوشکی درمیان باغ بنا نهاد که این کوشک هسته اولیه کاخ را تشکیل داد. در سلطنت شاه عباس دوم، ساختمان تکمیل شد
کاخ هشت بهشت اصفهان
این کاخ یکی از کاخ های تاریخی در شهر اصفهان است که در دوران صفویان ساخته شده‌ است. کاخ هشت‌بهشت که روزگاری زیباترین کاخ عالم هم نامیده می‌شد در سال ۱۰۸۰ قمری و به روزگار شاه سلیمان صفوی در نزدیکی باغ بلبل ساخته شد
کاخ فرعون
فِرعَون لقبی است که در دوره متأخر برای نام بردن از فرمانروایان سلسله‌های مصر باستان به‌کار می‌رود. هر چند، از نظر تاریخی، فرعون فقط در طی پادشاهی نوین مصر، به ویژه در میانه دودمان هجدهم مصر، پس از سلطنت حتچپسوت به عنوان یک لقب برای پادشاهان مورد استفاده قرار گرفت. فرعون مدیر ارشد، رئیس ارتش، و فرمانروای کل مصر تلقی می‌شده‌است. او همچنین پسر رع به‌شمار می‌آمده. واژه فرعون از ریشه قبطی «پِرآ» به معنای «خانهٔ بزرگ» است؛ اشاره‌ای به این واقعیت که فرعون‌ها خود را پناهگاه مردم می‌دانستند و برای خود کاخ‌های بزرگ پادشاهی داشتند
کاخ سفید امریکا
کاخ سفید محل کار و اقامتگاه رسمی رئیس جمهور ایالات متحده آمریکاست. کاخ سفید در پلاک ۱۶۰۰، خیابان پنسیلوانیا، واشینگتن دی سی واقع شده ‌است. معمار این اقامتگاه جیمز هوبان می‌باشد که اصالتاً متولد ایرلند بود و طراحی آن را بر پایه ی معماری نئوکلاسیک پیاده کرد، مراحل ساخت و ساز از تاریخ ۱۷۹۲ تا ۱۸۰۰ ادامه یافت، هنگامی که توماس جفرسون در سال ۱۸۰۱ به این اقامتگاه منتقل شد (به همراه معمار بنجامین هنری لاتروب) تعدادی ستون‌های کوتاه را در زیر هر بال اضافه کرد که در جهت پنهان نمودن اصطبل و انبار انجام گرفت. در سال ۱۸۱۴ و در بحبوحه جنگ‌های مشهور به جنگ ۱۸۱۲ این عمارت به آتش کشیده شد که بخشی از پروژه به آتش کشیدن واشینگتن توسط ارتش بریتانیا  بود، بازسازی کاخ بلافاصله و به سرعت آغاز گردید و رئیس‌جمهور جیمز مونرو در اکتبر ۱۸۱۷ به کاخ نقل مکان کرد، بازسازی‌ها ادامه یافت و علاوه بر ساخت رواق جنوبی نیم دایره در سال ۱۸۲۴، رواق شمالی نیز در سال ۱۸۲۹ ساخته شد
کاخ ورسای در شهر ورسای در نزدیکی پاریس
مجموعه کاخ ‌هایی در شهر ورسای در نزدیکی پاریس است که به‌عنوان بزرگترین کاخ ‌های سلطنتی جهان شناخته می‌شود. این کاخ ها سابقاً در دهکده‌ای به همین نام در نزدیکی پاریس قرار داشت اما امروزه این دهکده و کاخ ها جزو حومهٔ پاریس به‌شمار می‌ رود. از سال ۱۶۸۲ تا سال ۱۷۸۹، که به ‌اجبار انقلابیون، خانوادهٔ سلطنتی به پاریس منتقل شدند، این کاخ ها محل زندگی و دربار حکومتیِ شاهان فرانسه بود. معاهده ی ورسای، که به جنگ جهانی اول پایان داد، در این کاخ منعقد شد. کاخ ورسای به‌ عنوان یکی از میراث‌ های جهانی توسط یونسکو انتخاب شده ‌است
کاخ باکینگهام در لندن یا کاخ سلطنتی رسمی بریتانیا
اقامتگاه اصلی خانواده سلطنتی بریتانیاست. این کاخ همچنین یکی از بزرگ‌ترین کاخ‌ های سلطنتی فعال دنیاست. با قرار گرفتن در شهر وست‌مینستر، این کاخ اغلب مرکز رویدادهای عمومی ویژه و مهمانی‌های سلطنتی است. نام اصلی این مکان خانه باکینگهام است. ساختمانی که هسته ی کاخ امروزی را شکل می‌دهد، یک خانه ی شهری متعلق به دوک باکینگهام ساخته شده در سال ۱۷۰۳ در محلی بود که به مدت  حداقل ۱۵۰ سال یک ملک شخصی به‌شمار می ‌آمد. بعدها و در سال ۱۷۶۱، جرج سوم آن را به تملک خود درآورد و به خانه ی شخصی ملکه شارلوت تبدیل کرد و نام آن به «خانه ملکه» مبدل شد. این عمارت در طول قرن ۱۹، به وسیله ی دو معمار به نام‌ جان نش و ادوارد بلور توسعه یافت. آن‌ها پیرامون حیاط مرکزی سه قسمت درست کردند.
کاخ باکینگهام در نهایت با به تخت نشستن ملکه ویکتوریا، در سال ۱۸۳۷، به کاخ سلطنتی رسمی بریتانیا تبدیل شد
کاخ بلورین (کریستال پالاس) در هاید پارک لندن
کریستال پالاس به معنای "کاخ بلورین" بنایی از چدن و شیشه ی مسطح در هاید پارک لندن در انگلستان بود که برای میزبانی "نمایشگاه بزرگ" در ۱۸۵۱ میلادی (۱۲۳۳ شمسی) برپا شد. در مدت برقراری این نمایشگاه ۶ میلیون نفر (یک سوم جمعیت بریتانیا در آن زمان) از آن بازدید کردند. در ۱۸۵۴ کریستال پالاس به پارک "سیدنهام هیل" انتقال داده شد و در سال ۱۹۳۶ در اثر آتش‌سوزی ویران شد. محله ‌ای که این بنا در آن مستقر بود کریستال پالاس نامیده شد و باشگاه فوتبال کریستال پالاس (تأسیس ۱۹۰۵) نیز به همین عنوان نامگذاری گردید
کاخ کرملین
کرملین به معنای قلعه ی درون شهر، جایگاه سکونت رئیس جمهور دولت فدرالی روسیه است و از این منظر، مشابه کاخ سفید آمریکاست. در این کاخ، تزارها، دیکتاتورها و رئیس جمهورهای امروزی، کارهای خود را به انجام رسانده اند. کرملین با مساحتی به اندازه ۲۷ هکتار، مجموعه ای مستحکم در قلب مسکو است که از ناحیه جنوبی به رودخانه مسکو، از ناحیه شرقی به کلیسای باسیل و میدان سرخ و از ناحیه غربی به باغ الکساندر، مشرف است. مهم ترین مکان های کرملین، شامل پنج قلعه، و چهار کلیسا و چندین موزه است
+
دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب "تاریخ در ترازو" (چاپ ۱۳۸۷) نوشته است: وقتی که من کاخ کرملین را که روزگاری دراز تجاوز و خشونت غیرانسانی خداوندان آن، درگاه تزار را مایهٔ وحشت و خشم ایران و ایرانیان کرده بود، در یک غروب تابستانی مسکو مشاهده کردم، تمام بیهودگی پندارهای تجاوزجویان تاریخ را دربارهٔ شکوه و جلال فریبنده و بی‌دوام حیات انسانی در یک لحظه از نظر گذارنیدم
کاخ کنگره ی آمریکا
یا ساختمان کاپیتول جایگاه دائمی کنگره ایالات متحده آمریکا است، و در کپیتال هیل شهر واشینگتن دی. سی. قرار دارد. شاخه ی قانون‌گذاری در حکومت فدرال ایالات متحده آمریکا نشست‌های خود را در این مکان برگزار می‌کند. این بنا اول بار در سال ۱۷۹۳ ساخته شد و به سبک معماری نئوکلاسیک آمریکایی است. یکی از معماران این بنا بنجامین هنری لاتروب است. کاخ کنگره ی آمریکا شامل دو شاخه است. یکی حامل مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا، و دیگری حامل مجلس سنای ایالات متحده آمریکاست. بر روی گنبد مرکزی بنا، مجسمه ی‌ آزادی دیده می‌شود
کاخ امپراتوران رم
پالاسیوم یا پالاتیوم (به لاتین) یا پالاتن(به فرانسوی) یکی از هفت ‌تپهٔ شهر رم بوده ‌است. برپایهٔ اسطورهٔ رموس و رومولوس شهر رم بر فراز این تپه پی‌ ریخته‌ شد. از زمان آگوستوس کاخ امپراتوران روم برفراز پالاتیوم ساخته‌ شد
کاخ توپ قاپی (قصر توپکاپی) در استانبول ترکیه
از قصرهای معروف امپراتوری عثمانی است که از ۱۴۶۵ تا ۱۸۵۳ مرکز اداری این امپراتوری بود. سلطان محمد فاتح در ۱۴۵۹ دستور ساخت این قصر را داد و کار ساختن آن در ۱۴۶۵ به پایان رسید. این قصر بین شاخ طلایی و دریای مرمره در استانبول واقع شده و چشم‌ اندازی بسیار عالی به تنگه بسفر دارد. در ۱۸۵۳ سلطان عبدالمجید تصمیم گرفت محل اقامتش را به قصر تازه ‌ساز دلمه باغچه منتقل کند که نخستین کاخ مدل اروپایی شهر بود. امروز قصر توپقاپی به موزه تبدیل شده‌ است و از جذاب ‌ترین جاذبه‌ های توریستی ترکیه‌ است. در این موزه آثاری همچون لباس و شمشیرهای مختلف پیامبر اسلام و بسیاری از آثار ادبی و هنری ایران نیز نگهداری می ‌شود
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری

*
منابع و مآخذ
کاخ در لغت نامه ی دهخدا: تارنمای پارسی ویکی/ کاخ: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ دروازه ی کشورها: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ آپادانا یا کاخ بار داریوش و خشایارشا: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ آپادانای شوش: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ گلستان: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ سلطنت آباد: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ مظفری اوشان: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ سعدآباد یا مجموعه ی فرهنگی تاریخی سعدآباد: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ مروارید یا کاخ شمس: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ نیاوران: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ صاحبقرانیه: تارنمای ویکی ‌پدیا/ کاخ مرمرتهران: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ مرمر رامسر: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ مرمر کلکته: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ چهلستون: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ هشت بهشت اصفهان: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ فرعون: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ سفید: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ ورسای: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ باکینگهام در لندن یا کاخ سلطنتی رسمی بریتانیا: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ بلورین (کریستال پالاس): تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ کرملین: تارنمای رپورتاژ/ نوشتاری از دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب تاریخ در ترازو: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ کنگره ی آمریکا: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ امپراتوران رم: تارنمای ویکی‌پدیا/ کاخ توپ قاپی (قصر توپکاپی) در استانبول ترکیه: تارنمای ویکی‌پدیا/